De Tweede Golf: de ziekenhuizen
‘We trekken al een paar weken aan de alarmbel.’ Worden de ziekenhuizen overspoeld tijdens deze tweede golf?
Tien maanden zijn verstreken sinds het virus voor het eerst zijn stekelige kop opstak, en het lijkt alsof we terug bij af zijn. Net nu we dachten dat de pandemie zachtjes aan het uitdoven was, laait ze in heel Europa in alle hevigheid weer op. Kunnen de ziekenhuizen het nog aan?
PROF. DR. MARC NOPPEN (directeur UZ Brussel) «We trekken al een paar weken aan de alarmbel, maar de overheid reageert heel traag. Intussen stromen de patiënten toe. We kennen dat van de eerste golf: toen was het massaler en sneller, maar de dynamiek is dezelfde. We zien nu ook weer die exponentiële groei. Dat maakt dat wij ons al wekenlang aan het herorganiseren zijn en de nodige capaciteit voorzien om covidpatiënten op te vangen. Met alle gevolgen van dien, ook voor niet-covidpatiënten. Bovendien doen we het met hetzelfde personeel, dat nog moe is van de eerste golf. Het wordt dus heel moeilijk.»
HUMO Dit keer zagen we het van ver aankomen, waardoor de ziekenhuizen minder verrast werden. Jullie hebben ongetwijfeld veel geleerd uit de eerste golf.
NOPPEN «In het voorjaar was het een beetje een avontuur: niemand wist wat er op ons afkwam. De hele organisatie was toen afgestemd op het bestrijden van die nieuwe vijand. Alle neuzen stonden in dezelfde richting, en dat geeft heel veel solidariteit en goesting om erin te vliegen. Vandaag weten we wat er allemaal kan gebeuren. We begrijpen het virus beter, we kunnen het misschien ook een beetje beter behandelen. Maar we herinneren ons ook de ellende van de eerste golf: de druk op het personeel, verplegers die zelf ziek worden, strenge veiligheidsmaatregelen rond kleding, maskers, brillen, handschoenen enzovoort. Vergeet ook niet: in het voorjaar hebben we alle andere, niet-dringende zorg uitgesteld. De helft van het ziekenhuis stond leeg, waardoor we meer personeel ter beschikking hadden. Dat is nu niet zo, want de niet-covidzorg blijft ditmaal doorlopen.»
HUMO Vorige keer was de grootste vrees dat er harde keuzes zouden moeten worden gemaakt, of dat we met Italiaanse toestanden zouden eindigen, met bedden in de gang. Is zo’n scenario definitief afgewend?
NOPPEN «Wij hebben die keuzes in het voorjaar nooit moeten maken omdat we onze beddencapaciteit toen verdubbeld hebben. Dat is in de zomer uiteraard teruggeschroefd naar het normale aantal, en van die normale capaciteit staat nu maar een deel ter beschikking voor covid. Als we niet met zijn allen de capaciteit weer opschroeven, komen we misschien wel voor moeilijke ethische keuzes te staan, ja.»
HUMO Steven Van Gucht zei vorige week nog dat de maximumcapaciteit van 2.000 bedden op intensieve zorg aan dit tempo tegen half november bereikt kan zijn. Dat klonk niet geruststellend.
NOPPEN «Ik ben blij dat men dat nu ook luidop zegt, want dat weten wij al langer. We hebben het half september ook gemeld aan de overheid. Cijfers zijn één ding, maar wij zien in de praktijk wat dat betekent. Een patiënt die in het ziekenhuis wordt binnengebracht, is iets anders dan een positieve test. Bovendien is de dynamiek van een exponentiële groei bij heel wat mensen, óók beleidsmakers, nog altijd niet duidelijk. Exponentieel betekent dat de groei steeds sneller gaat. Dan zit je héél snel aan héél veel.»
HUMO Hoe snel het kan gaan, wisten we van de eerste golf en van de situatie in Antwerpen deze zomer. Toch heeft men weer niet tijdig ingegrepen.
NOPPEN «Dat is onbegrijpelijk. Wij geven elke dag onze cijfers door aan de overheid. Het is dus niet iets wat uit de lucht valt, je ziet het gewoon gebeuren. In het begin gaat zo’n exponentiële curve traag: op dát moment moet je ingrijpen, omdat het vanaf dan elke dag sneller gaat en de curve plots zeer steil wordt. En toch heeft men nog gewacht.»
HUMO Hoe frustrerend is het voor de zorgsector dat jullie het zagen aankomen, het ook tijdig gemeld hebben, en dat het toch weer is gebeurd?
NOPPEN «Een heel moeilijk moment was enkele weken geleden, toen de Veiligheidsraad de maatregelen versoepelde. Net die week zagen wij de eerste zware patiënten op intensieve zorgen binnenkomen, met dezelfde problemen als in het voorjaar: twee witte longen en in buiklig aan de beademing. En juist toen kwam de laconieke boodschap van de overheid om één en ander te versoepelen. Bij het personeel kwam dat hard aan: eerst krijgen we twee maanden lang applaus, en nu lachen ze met ons, leek het wel.»
HUMO Professor Elisabeth De Waele, jullie diensthoofd Intensieve Zorg, zei dat het personeel tijdens de eerste golf op adrenaline draaide, maar dat je dat geen volledig jaar kunt doen. Hoe is de stemming nu?
NOPPEN «Het probleem is dat er geen catharsismoment is geweest waarop ze de pagina konden omslaan: ‘Oef, het is voorbij.’ Vanaf half mei, toen de rust weerkeerde, zagen we plots een hoop patiënten op ons afkomen van wie de zorg was uitgesteld. Die moesten plots óók allemaal behandeld worden. In de zomermaanden, die in een ziekenhuis normaal rustiger zijn, hebben we op volle toeren voortgedraaid. En nu zitten we weer met covid. En dan zwijg ik nog over de griepgevallen die binnenkort binnenstromen. Het is dan ook nog eens herfst: donker, slecht weer. In de zomer kon je met een barbecue in de tuin nog even ontspannen, maar dat zit er nu ook niet in.»
HUMO Ondertussen duiken er nog steeds berichten op over illegale feestjes die door de politie worden stilgelegd.
NOPPEN «Wat kan ik zeggen? Het verstand komt met de jaren, zeker? Hoe raar het ook klinkt na zes maanden corona: we zien dat er nog altijd veel mensen niet op de hoogte zijn van de maatregelen of ze naast zich neerleggen, omdat het allemaal fake news zou zijn. Je houdt het niet voor mogelijk wat voor complottheorieën er de ronde doen. Daarom starten we nu een informatiecampagne met een groep Brusselse jongeren. Die hebben namelijk alleen sociale media. We proberen om hun via die kanalen de juiste informatie te geven.
»De nieuwe regering is op dat vlak een kleine opluchting: er is opnieuw eenheid van commando en van communicatie, en dat hebben we de maanden daarvoor gemist. Dat is dan toch één lichtpunt (lachje).»
