‘Wie zich in coronatijden graag nog eens in Zuid-Italië waant, koopt beter een goede fles Taurasi dan de nieuwe Elena Ferrante’

Zelfs na vier romans en veertien miljoen verkochte exemplaren raakt Elena Ferrante maar niet uitgeschreven over Napels. Zes jaar nadat met ‘Het verhaal van het verloren kind’ het vierde deel van haar kwartet Napolitaanse romans is verschenen, keert het grootste enigma van de hedendaagse Italiaanse letteren terug naar de Campanische hoofdstad, met een verhaal over een 13-jarig meisje dat ontdekt dat de weg naar volwassenheid langs een dalend paadje loopt.

Giovanna's eerste onthutsende blik op de afgrond die we het volwassen leven noemen, komt er als ze haar vader tegen haar moeder hoort zeggen dat zij, Giovanna, heel lelijk is. Volgens vaderlief lijkt zijn dochter immers steeds meer op de zus met wie hij al jaren in onmin leeft. Voor Giovanna is dat aanleiding genoeg om op zoek te gaan naar de volkse tante die ze nooit goed heeft gekend. Het brengt het in de beste wijken van Napels opgegroeide pubermeisje naar de bodem van de stad, een omgeving die trouwe Ferrantefans maar al te goed kennen uit haar eerdere werk. Die voorkennis blijkt nodig, want in ‘Het leugenachtige leven van volwassenen’ komt Napels helemaal niet tot leven.

Van een schrijfster die er prat op gaat dat de stad het eigenlijke hoofdpersonage van haar romans is, verwacht je meer dan een veredeld literair stratenplan en terloopse opmerkingen over 'treurige gebouwen' en 'verschoten muren'. Overigens blijft Ferrante's beeldspraak niet alleen in haar beperkte beschrijvingen van de stad veeleer banaal. Ook de gevoelswereld van het hoofdpersonage met wie de lezer alles samen beleeft, is literair gezien nogal karig aangekleed. Zenuwen blijken gespannen ‘als elektriciteitskabels onder hoogspanning’ en meer dan eens laat Giovanna zich ontvallen dat ze zich 'terneergeslagen' voelde. Het ‘show, don't tell‘-principe wordt vaak onterecht heilig verklaard, maar als gevoelens dan toch keer op keer uitgelegd worden, mag dat gerust met een iets bloemrijker taalgebruik gebeuren.

Ferrante laat in haar vijfde literaire tocht door de grootste stad van Zuid-Italië veel te weinig aan de verbeelding over. Je komt wel te weten dat de Via Eduardo Suarez, de Via Luca Giordano, de Via Alessandro Scarlatti en de Via Domenico Cimarosa allemaal naar Villa Floridiana leiden, maar dat kun je ook opzoeken via Google Maps. In een roman wil je lezen hoe het er op die plekken uitziet, hoe ze ruiken, waar ze aan doen denken. Hoe ze aanvoelen. Wat ze bij een personage teweegbrengen.

Ferrante beschrijft elke gedachte van haar hoofdpersonen even uitvoerig als oppervlakkig. Giovanna, haar ouders en vrienden zijn blij of verdrietig. Iets vaker dat laatste. Op het larmoyante af, zelfs. Wanneer Giovanna bekent dat ze ‘al die tranen’ niet meer verdraagt, kan de lezer dat gevoel alleen maar beamen. Bovendien liggen de thema's - bedrog en familierelaties - voor de hand, en worden ze zelden bevredigend uitgewerkt. ‘Leugens, leugens, volwassenen verbieden ze en ondertussen vertellen ze er zelf een heleboel.’ Er is iets van aan, maar als conclusie van een roman die zich doelbewust op het spanningsveld tussen oprechtheid en onwaarheid begeeft, is het aan de magere kant.

Wie miljoenen exemplaren verkoopt van het ruim 1.600 pagina's lange relaas van een levenslange vriendschap tussen twee vrouwen, weet op zijn minst hoe je een lezer op sleeptouw neemt. Of dat zou je toch denken. Hoewel 'Het leugenachtige leven van volwassenen' momenten kent die door klassieke vertelkunst worden aangedreven, is het verhaal over de onvermijdelijk met treurnis doorspekte volwassenwording van een tiener even vaak slepend als meeslepend.

Wie zich in coronatijden graag nog eens in Zuid-Italië waant, koopt beter een goede fles Taurasi. Die schijnt ook droog te zijn, maar bij wijn is dat doorgaans minder vervelend.