Willis Earl Beal (Botanique)

Willis Earl Beal zelf zat vast in de file. 'Stuck in soul traffic', vertelde de man die de podiumklus in zijn plaats kwam klaren. De invaller van dienst was Beals schaduw. Schaduwen zijn lelijke gedrochten, die meestal lange tijd naar het onderbewuste zijn verbannen, dus krijgen ze bijvoorbeeld een hoed en een masker opgezet. Die van Beal verborg zich zelfs achter een cape.

Jools Hollands Later-programma op de BBC. Een dikke zeven op tien van Pitchfork. Drieënhalve ster vanwege Humo tijdens Pukkelpop. Een contract bij XL Recordings. Een duet met Cat Power. Jawel, Willis Earl Beal - ooit een dakloze - had het goed voor mekaar. 's Mans jaaroverzichten van 2014 en 2015 lezen dan weer als een from riches to rags-kortverhaal: een breuk met de platenfirma, gescheiden van z'n vriendin, en in Portland moet er iets echt ernstigs gebeurd zijn - of heeft iemand toevallig de korte lont van de ex-militair aangestoken - want Beal heeft dit jaar ook een paar weken in de gevangenis doorgebracht.

Willis Earl Beal doolt op zijn nieuwe plaat 'Noctunes' rond in het duister en in duizenden narigheden. Het is een break-upplaat die klinkt als een nachtelijke meditatie. Veel van de songs lijken geschreven óp het moment dat de relatiebreuk zich heeft voorgedaan. De ritmische soul is weg. De bric à brac op z'n Tom Waits en de oude, krakende blues zijn er ook niet meer bij. De muziek klinkt soms als Paul Kalkbrenner die zijn beats heeft laten jatten. Misschien heeft Beal ter inspiratie naar iets onwezenlijks van Vincent Gallo geluisterd. 'Noctunes' trekt haast onmerkbaar, en toch omvattend voorbij. Het leidt hier en daar tot recensies vol 'belegen synthlijnen' en 'cheesy strijkarrangementen op valium'. Maar geef de plaat eens een kans. Beal laat zich wegvoeren in zijn eigen karaoke-machine. Hij wil zich niet meer verzetten, maar integendeel incasseren en verdragen, in de hoop dat daaronder iets schuilt. Iets van waaruit hij zal kunnen genezen vanuit de kern. Echt lukken doet dat natuurlijk niet.

Maar zie, na in L’Autre Canal in Nancy te zijn opgetreden - en in de Divan Du Monde in Parijs, en in de I.BOAT in Bordeaux, niet echt de grootste Europese concerttempels dus - staat Willis Earl Beal plots in de kleine, maar goedgevulde Rotonde van de Brusselse Botanique. Eerst is er een lange inleiding: 'Welcome to the Church of Nobody. Er zijn hier twee regels. Eén: geen applaus tussen de songs.' Wij denken trouwens dat hij van achter zijn Zorromasker zei: 'No one is going to clap for you when you're crying'. En verder: 'De tweede regel luidt: ga er gerust bij liggen, maar die is vanavond niet van toepassing, want als jullie dat doen zullen jullie op mekaar moeten gaan liggen.' Lees: Beal is de laatste tijd aan weinig volk gewend geraakt.

Opener 'Flying so low' is niet meer dan Beals stem boven een opname, en dan gaat hij nog in gesprek met zijn vooraf opgenomen vocals ook. Maar het werkt. Dat van dat niet applaudisseren is duidelijk geen grap, want hij berispt iemand die het doet Hij zal verderop een hardleerse enthousiasteling een 'rulebreaker' noemen, en zeggen dat hij weet dat het niet eerlijk is, maar dat we het met het gevoel van een afgeknepen balzak moeten vergelijken: het houdt de spanning erin. Over een applausverbod hebben we het nog steeds.

Beal gaat gehuld in zijn cape op een kruk staan, zingt 'I'm lost in a dream', en net als je dat begint te geloven, zegt hij: 'Wat sta ik hier te doen, zeg. Stel dat ik nu uit die droom wakker werd, dat zou geen klein beetje als in 'Being John Malkovich' zijn.' In 'Able to wait' zit de predikanten- en uitdrijvingsschreeuw van James Brown boven de vooraf opgenomen Marvin Gaye-stem. 'Be your own light', roept hij ons toe, waarna de schaduwstem tussenkomt: 'Relax, man. Neem een biertje. Doe een dansje'. En dat dansje doet hij.

In de buurt van een indringend 'Survive' zit de veelvuldig herhaalde zin 'Let it go', die Beal bij de gedachte brengt dat 5 procent van de Amerikanen last heeft van constipatie, en dat hij hun spirituele laxeermiddel zou kunnen zijn. En het wordt nog onwaarschijnlijker. Beal zingt over een periode waarin hij niet op DVD wilde overschakelen, en - toen hij eindelijk zo'n speler had gekocht - merkte dat iedereen naar Netflix was beginnen kijken. Beal: 'Ik heb de song ter plekke verzonnen. Nee, dat is niet waar, ik heb er negen lange jaren aan gewerkt'.

'Why Try to Change Me Now' - een Sinatralied vanop de Bob Dylanplaat 'Shadows In the Night' - brengt hij a capella. Het tekstfragment 'Why can't I be more conventional / People talk and they stare' past hem als gegoten.

Iemand roept nog: 'I love you', en Beal antwoordt: 'I bet you tell that to all the stage performers'. Hij begint iets uit de musical 'Porgy and Bess' te zingen en hij doet een liedje over een arm kind dat voor het geld optreedt. Het zijn twee bizarre maar magische momenten waarin wij in een flits een inzicht uit een documentaire over zwarte muziek krijgen.

Het afscheid is kurkdroog, stijl 'Bedankt voor het geld, het maakt me misschien wat stabieler'. Beal brengt géén van zijn enigszins bekende songs. Er is geen bisnummer. Of het laat zo lang op zich wachten dat wij het niet meer kunnen horen bij de vestiaire, dat kan ook.

Mocht Willis Earl Beal een stand up comedian zijn, we zouden hem in de Andy Kaufman-rayon zetten. Omdat we ons geen moment verveeld hebben, zouden we 'Komt wel goed met de man' kunnen zeggen, maar voor hetzelfde geld brengt hij volgende keer vingerspelletjes, schootversjes en aftelrijmpjes, en laat hij daarna zijn broek zakken. ‘We zullen zien’ klinkt dus beter.

Beals outsiderkunst wordt vandaag en overmorgen verwacht in zaal Bitterzoet in Amsterdam en in de Bi Nuu in Berlijn. Bonne route!

undefined

Het moment

Het publiek

Quote