Wim Helsen: Spijtig spijtig spijtig

Hoera, hoera, hoera! Zondagavond, vlak voor het nieuwe televisieseizoen in alle hevigheid losbarst, kunt u bij Eén nog eens terecht voor ‘Spijtig spijtig spijtig’, de vierde zaalshow van Wim Helsen. ‘Spijtig spijtig spijtig’ was al de tweede voorstelling van Helsen die werd bekroond met de Poelifinario, zeg maar de Oscar – of nog beter: de Ha! van Humo – onder de cabaretprijzen.

Expliciteren waar ze precies over gaat is een beetje als proberen het axioma van Pasch uit te leggen: we beginnen er liever niet aan. Laat u zondag dus gewoon meeslepen in Helsens tot lachstuipen nopende, heerlijk absurde universum – absurd, en toch altijd opgebouwd volgens een waterdicht logisch systeem.

'Mijn voorstellingen gaan over de mens: zolang er mensen rondlopen, zullen ze actueel zijn.'

HUMO Volgens vooraanstaande recensenten – en die van De Morgen – gaat ‘Spijtig spijtig spijtig’ onder meer over mislukking, agressie en egoïsme. Een juiste analyse?

Wim Helsen «Daar zit wel iets in, ja. Volgens mij beginnen alle vormen van humor op de planken bij iemand die met een probleem zit. Iemand zonder problemen is per definitie niet zo interessant om naar te kijken. (Denkt na) Misschien geldt dat zelfs voor alles, niet alleen voor humor. Soit, ik heb Theo Maassen (de Nederlandse cabaretier, red.) dat eens goed horen uitleggen tegen een beginnende stand-upcomedian. Op zich was die kerel goeie grappen aan het maken, maar toch werd er niet veel gelachen. ‘Je probleem is dat je geen probleem hebt,’ zei Theo toen. Als publiek moet je een vorm van worsteling vermoeden bij de persoon op het podium. Hij moet worstelen met de wereld en met hoe hij zichzelf tot die wereld verhoudt. Pas dan wordt het interessant.»

HUMO De figuur die je deze keer verbeeldt, is dus méér dan een uitvergrote versie van de moderne, verzuurde Vlaming – of mens – die over alles klaagt?

Helsen «Dat lijkt me een goede autocorrectie, ja, ‘mens’.

»Maar dus: ja én nee. Op zich weet ik voor ik aan zo’n voorstelling begin te schrijven wel ongeveer waar ik het over wil hebben. Vaak is dat een bepaalde eigenschap van de mens die me irriteert, maar die ik ook bij mezelf zie. Voor ‘Spijtig spijtig spijtig’ was dat het vastzitten in verbijstering over iets, je daar koppig in vastbijten. Omdat dat vaak comfortabeler is dan voorbij die verbijstering proberen te zien. Ik zal een voorbeeld geven. Als ik nu tegen jou zeg: ‘Kijk wat die Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben gedaan, zoveel mensen vermoorden. Dat moet toch echt een goor volk zijn!’ Als ik dat zeg en jij beaamt dat, dan zitten we in een comfortabele positie. Want dan voelen we ons beter dan alle Duitsers. Terwijl je ook écht kunt proberen dat vraagstuk te beantwoorden. Alleen is dat minder comfortabel, omdat het er dan vaak op neerkomt dat die Duitsers toen ook maar gewoon mensen waren, en deden wat ze deden door mechanismen die ook in ons werkzaam zijn.

»Kijk, nu zit ik mijn eigen voorstelling toch helemaal te analyseren (lacht).»

HUMO Snel een volgende vraag dan: is het personage uit ‘Spijtig spijtig spijtig’ tijdloos of net hyperactueel?

Helsen «Ik ben geneigd ‘universeel’ te zeggen – en daardoor ook weer actueel. Omdat er nog altijd veel mensen rondlopen vandaag.»

HUMO Omdat… wat?

Helsen «Welja, mijn voorstellingen gaan over de mens, dus: zolang er mensen rondlopen, zullen ze actueel zijn.»

HUMO Poëtisch. Daarvan gesproken: één recensent van De Morgen zei over je voorstelling dat het leek ‘alsof er om Helsens geest geen sluitspier knelt’. Correct?

Helsen «Het lijkt me dat die recensent hier een compliment probeert te geven, en dat is natuurlijk welkom. Misschien probeert hij te zeggen dat de voorstelling bij hem een gevoel van vrijheid genereerde? Mooi, al gaat er aan mijn kant wel gewoon veel noeste arbeid en concentratie aan vooraf. Dus om nu van mezelf te zeggen dat ik typisch zo iemand ben om wiens geest geen sluitspier knelt… Dat vind ik toch een paar bruggen te ver.»

HUMO Is bij dezen rechtgezet. Bedankt!

undefined