Won Lance Armstrong dankzij een motortje in zijn fiets? Johan Bruyneel en Istvan Varjas, uitvinder van het motortje, reageren

Eind januari zond het befaamde Amerikaanse programma ‘60 Minutes’ een reportage uit die – volgens de makers – een bom op de wielerwereld zou gooien, groter dan de Festina-affaire. Lance Armstrong zou zijn Tours gewonnen hebben dankzij een motortje in zijn fiets. Maar het bleef bij verdachtmakingen. Volgens Johan Bruyneel was het de zoveelste poging van Greg LeMond, die andere Amerikaanse Tourwinnaar, om Armstrong zwart te maken. ‘LeMond is geobsedeerd: alles wat er verkeerd gaat in de wielersport is de schuld van Lance.’

'De controles van de UCI op mechanische doping stellen niks voor. Ze doen het enkel voor de show'

Greg LeMond getuigde in de uitzending over de aanwezigheid van mechanische doping in het profpeloton. Er werd ook naar Team Sky gewezen: het achterwiel van de fietsen waarmee ze de ploegentijdrit in de Tour van 2015 reden, woog 800 gram meer dan dat van de concurrentie – het gewicht van een motortje, dat in de naaf verborgen kan zitten. Een voormalige directeur van het Franse dopingagentschap beweerde dat twaalf renners motortjes gebruikt zouden hebben in de Tour van 2015. En er was de Hongaarse ingenieur Istvan Varjas, die het motortje in 1998 had ontworpen en voor een bedrag van 2 miljoen dollar had verkocht. Een exclusieve deal: hij mocht zijn uitvinding gedurende tien jaar aan niemand anders aanbieden, en hij mocht er ook niet over praten. Wie de koper was, wist hij naar eigen zeggen niet, maar vooraf werd er geopperd dat het om Lance Armstrong ging. Johan Bruyneel reageert vanuit zijn woonplaats Madrid.

Johan Bruyneel «‘60 Minutes’ wilde zowel Lance Armstrong als Team Sky van het gebruik van mechanische doping beschuldigen. Maar de argumenten waren belachelijk: Istvan Varjas zei helemaal niks. Hij zoekt enkel publiciteit, ik vraag me af hoe betrouwbaar hij is. Het was opgezet spel van Greg LeMond en zijn vrouw Kathy: zij hebben alles proberen te manipuleren om Lance opnieuw verdacht te maken. Maar ze hebben gefaald. Je moet ook eens goed luisteren: ze zeggen dat het de Franse krant Le Monde is die had geschreven dat wij met US Postal de uitvinding van Varjas hadden gekocht.»

HUMO Waarom bleven ze op de vlakte?

Bruyneel «Wij waren vooraf getipt, en ze hebben ingebonden na een brief van Armstrongs advocaten. In eerste instantie zou het programma veel agressiever geweest zijn. Maar om hun oorspronkelijke beweringen toch nog kracht bij te zetten, hebben ze Varjas gevraagd om een motortje te installeren in een fiets van het type waarmee Lance in 1999 de Tour heeft gewonnen. Belachelijk, want ze gebruikten technologie van 2016. Batterijen uit 1999 krijg je niet weggewerkt in een fietsframe: die zijn veel te groot. Dat heb ik van mensen die er iets van kennen. Ik weet niet wat er met LeMond scheelt: het is toch niet meer normaal als je zo geobsedeerd bent door Armstrong?»

undefined

'Greg LeMond vertrouwt geen enkele overwinning meer, behalve die van hemzelf'

HUMO Hoe verklaar je die obsessie?

Bruyneel «Volgens LeMond is het de schuld van Armstrong dat het Trek-team destijds het contract met zijn fietsenmerk heeft opgezegd – dat is nog steeds de voornaamste reden. LeMond had kritiek op Lance geuit bij diens tweede Touroverwinning, en Trek besloot niet meer met hem samen te werken. Trek is business, hè: ze zitten in de koers om fietsen te verkopen. Maar Lance heeft nooit inspraak gehad in hun commerciële beslissingen.

»Wat ik ook vreemd vind, is dat hij tegenwoordig met zijn vrouw naar de Tour reist om er samen met de Franse politie mechanische doping op te sporen. Alsof hij op een missie is. Weet je: LeMond weet dat er over hem niks meer gevonden zal worden. Om het even wat hij uitgespookt zou hebben, het valt niet meer te bewijzen. Hij beweert altijd dat hij alles ‘zuiver’ gewonnen heeft, terwijl zijn hele generatie van het gebruik van doping verdacht werd. Mij lijkt dat onmogelijk. LeMond hoort graag dat hij de enige Amerikaanse Tourwinnaar is. Of nog beter: de enige Tourwinnaar tout court. Hij vertrouwt geen enkele overwinning meer, behalve die van hemzelf (lacht).»

undefined

'Lance Armstrong en Johan Bruyneel: 'Ze zullen geen mechanische doping vinden.'

HUMO Van de vrolijke wielerkampioen van weleer blijft niks meer over?

Bruyneel «LeMond deed er vroeger alles aan om sympathiek over te komen: de eeuwig glimlachende babyface, die met een sappig Amerikaans accent Frans praatte. Maar in het wielermilieu weet iedereen dat hij niet zo beminnelijk is. Ik vergelijk het graag met Laurent Fignon: dat was voor de buitenwereld de norse professor, met wie niet te praten viel. Maar in het peloton herinneren we ons hem als een crème van een mens. LeMond was het tegenovergestelde: een klootzak. Tegenwoordig heeft hij ook met iedereen ruzie.

»Wat ook speelt: LeMond merkt dat de mensen niet meer zo kwaad zijn op Lance. Het is voor iedereen ook duidelijk dat hij één van de velen was die doping gebruikten. En daarom zoekt LeMond iets nieuws om hem zwart te maken. Maar het zal niet lukken. Ze mogen proberen tot in het jaar 3000: ze zullen geen mechanische doping vinden. De tegenstanders van Lance gedragen zich echt als een sekte: alles wat er verkeerd gaat in de wielersport is volgens hen de schuld van Lance.»

HUMO Waarom werd ook Team Sky geviseerd?

Bruyneel «Geen idee, daar moet iets anders aan ten grondslag liggen. En die dopingcontroleur die zei dat er in 2015 twaalf renners met mechanische doping reden, vond ik ook slappe kost: noem dan namen, hè. Ook voor de beschuldigingen aan het adres van Team Sky komen ze niet met bewijzen.»

HUMO Wanneer heb jij voor het eerst van mechanische doping gehoord?

Bruyneel «Met de geruchten rond Cancellara, nadat hij in april 2010 Parijs-Roubaix en de Ronde van Vlaanderen had gewonnen. Ik dacht: ‘Wablief? Een motortje?’ Dan verneem je dat het wel degelijk kan, en begin je er meer belang aan te hechten. Al denk ik dat het hooguit door een enkeling wordt gebruikt, met medeweten van een héél beperkte groep mensen. En dan nog kun je dat niet verborgen houden. (Blaast) Te ingewikkeld: die batterij moet in het frame weggestopt worden, je moet die af en toe opladen. Als ploeg kun je zoiets niet organiseren: daar zijn te veel mensen bij betrokken en dan kun je het niet stilhouden.»

HUMO De wielerwereld kon vroeger toch als geen ander geheimen bewaren?

Bruyneel «Dat was anders: je wist dat er niet gepraat zou worden omdat we allemaal veel te verbergen hadden. Nu is dat gelukkig niet meer zo.»

Nog maar het begin

We bellen naar Istvan ‘Stefano’ Varjas, die ons vriendelijk te woord staat, maar wel meteen zegt dat hij niet te veel kwijt wil. Binnenkort verschijnt er een boek over hem, en hij wil de uitgever niet voor het hoofd stoten.

Istvan Varjas «Ik heb zelf gekoerst en had talent. Ik reed in Italië als junior, met de beste renners ter wereld. Maar ik heb het over een andere boeg gegooid en begon aan de ontwikkeling van mijn uitvinding. In 1998 hebben ze me er dan 2 miljoen dollar voor gegeven, op voorwaarde dat ik mijn ontwerp tien jaar lang niet aan anderen verkocht.»

HUMO Wie was de koper?

Varjas «Ik weet het niet. Alles is gebeurd via een vriend van mij, die helaas is overleden.»

HUMO Het was iemand van Russische origine, zou je gezegd hebben.

Varjas «Het is allemaal zo lang geleden. Als de autoriteiten het echt willen weten, kunnen ze die mensen vinden, via de bankoverschrijving naar mijn rekening. Mij kon het niet veel schelen: het geld was voor mij het belangrijkste, ik heb er een professionele wielerploeg mee opgericht. Toen de termijn van tien jaar was afgelopen, in 2009, ben ik mijn uitvinding opnieuw beginnen te exploiteren. Ik ben met een Amerikaans bedrijf in zee gegaan, maar die samenwerking is gestopt zodra ze alle knowhow hadden. Wat zij er nu mee doen, weet ik niet.»

HUMO Wordt jouw motortje vandaag gebruikt in het peloton?

Varjas «Je ziet het verkeerd: er zijn nu nog andere systemen dan het mijne. Maar voor een antwoord op je vraag moet je bij de UCI zijn: zij weten het véél beter dan ik. Toen ik hun had verteld hoe het werkte, wilde de Franse politie de wielen van Team Sky controleren in de Tour van 2015. Maar dat werd geweigerd door de UCI. ‘Niet nodig,’ zeiden ze. Ik vraag me af waarom, als ze niks te verbergen hebben. En waarom controleren ze zelf niet zoals dat zou moeten?»

HUMO Gebeurt dat dan niet?

Varjas «Nee, je ziet ze screenen met hun tablets, maar dat stelt niks voor. Ze doen het enkel voor de show. Ik heb de UCI voorgesteld om me tien mensen te geven. In minder dan veertig minuten zou ik dan alle fietsen en wielen kunnen controleren. Maar ze hebben me niet geantwoord.»

HUMO Maar je wil een eerlijke sport, zei je in ‘60 Minutes’.

Varjas «Doping, en dus ook mechanische doping, vernielt de dromen van jonge renners. Zij geloven nog in een pure sport, en leven gezond. Ik zal nooit één van mijn fietsen aan een renner verkopen. Maar als er een oude man bij mij langskomt, en hij geeft zijn fiets daarna aan zijn koersende zoon, kan ik er niks aan doen. Het is dan ook mijn probleem niet meer, vind ik. De UCI moet maar beter zijn best doen om goed te controleren.»

HUMO Er gaan geruchten dat je in jouw woonplaats Monaco profrenners hebt proberen te overtuigen om gebruik te maken van jouw uitvinding.

Varjas (kwaad) «Niet waar! En ik heb een advocaat in de hand genomen om dit soort verhalen de kop in te drukken. Ik verkoop sowieso niet aan profs. Trouwens, je mag niet enkel op het wegwielrennen focussen. Ook in andere disciplines kan er mechanische doping zijn.»

HUMO Bedoel je het baanwielrennen of mountainbike?

Varjas «Ik denk dat je wel begrijpt wat ik wil zeggen.»

HUMO Eddy Merckx is wel een klant van jou.

Varjas «Eddy is een goede vriend van mij. Hij heeft twee fietsen gekocht: één met een sterke motor voor de steile hellingen in Monaco, en een andere voor in België. Door zijn gezondheidsproblemen was het voor hem heel moeilijk geworden om hier te fietsen; nu kan hij wel met zijn vrienden op pad. En daar maak ik hem gelukkig mee, net als veel van zijn leeftijdsgenoten. De fietsen die ik bouw, mag je trouwens niet verwarren met gewone e-bikes. Het zijn echte racefietsen.»

HUMO Voor alle duidelijkheid: Femke Van den Driessche heb je niet voorzien van materiaal?

Varjas «Nee, de fiets die toen werd gevonden, kon je gewoon in de winkel kopen. Ik lever mooi werk: mijn fiets kost 20.000 à 25.000 euro.»

HUMO En je nieuwste uitvinding, elektromagnetische wielen die 60 watt extra vermogen kunnen ontwikkelen?

Varjas «50.000 tot 200.000 euro.»

HUMO Zoveel?

Varjas «Als ik ze verkoop, geef ik het geheim erachter prijs. Vanaf dan kunnen die wielen gekopieerd worden. In Monaco wonen veel rijke mensen, dus ik vind genoeg afnemers.»

HUMO De uitzending van ‘60 Minutes’ zou een schandaal doen losbarsten groter dan de Festina-affaire. Dat was fel overdreven, vond je niet?

Varjas «Je weet toch hoe de showbizz werkt? Mij hebben ze enkel gevraagd als expert, meer heb ik er niet mee te maken.»

undefined

'Istvan Varjas: ''60 Minutes' heeft me gevraagd om in een fiets van US Postal een motortje te bouwen, enkel om te zien of het mogelijk was.'

HUMO Voelde je dat je deel uitmaakte van een afrekening tussen twee Amerikaanse Tourwinnaars?

Varjas «Met hun gevecht heb ik niks te maken. Ik heb Lance Armstrong en Johan Bruyneel nooit beschuldigd van mechanische doping, wel integendeel. Het programma heeft me gevraagd om in een fiets van US Postal een motortje te bouwen, enkel om te zien of het mogelijk was. Het was een commerciële transactie: ik heb hun daar een factuur voor gestuurd.»

HUMO Je hebt de reputatie enkel op publiciteit uit te zijn, en hier en daar word je zelfs een oplichter genoemd.

Varjas «Ach, laat ze maar zeggen. Ik doe niks verkeerd, al kan ik niet instaan voor wat anderen met mijn uitvinding doen. Ik weet wel dat mechanische doping een gevaar is voor de wielersport. De uitzending van ‘60 Minutes’ was nog maar het begin. Er staat ons nog veel meer te wachten.»