‘Xi Jinping was een harde en gevoelloze puber. Hij is minstens drie keer in de gevangenis gegooid’

Terwijl China werkt aan een ‘vredesplan’ voor de oorlog in Oekraïne, woedt er nog een andere oorlog in eigen land: de overheid heeft in december het zerocovidbeleid losgelaten, waarna het zorgsysteem leek te imploderen en de crematoria de druk niet meer aankonden. Maar officieel heeft corona tot nog toe aan slechts 111.000 Chinezen het leven gekost. Dat moet bewijzen dat president Xi Jinping (69) alles onder controle heeft. Weinigen zullen hem tegenspreken, want na het jongste congres van de Communistische Partij is Xi feitelijk alleenheerser voor het leven. Zo machtig als hij is, zo raadselachtig blijft de moderne keizer. Maar niet lang meer: de 7 Hoofdzonden!

WOEDE

Je kunt Xi Jinping niet begrijpen als je zijn traumatische jeugd negeert, zegt Ties Dams, China-expert van de Nederlandse denktank Clingendael en auteur van ‘Xi. Het ware verhaal van de man die de toekomst van de wereld in handen heeft’.

TIES DAMS «In de jaren 30 en 40 van de vorige eeuw heeft Mao Zedong met de Communistische Partij het hele land veroverd. Eén van Mao’s vertrouwelingen was Xi Zhongxun. Hij werd onder Mao vicepremier en behoorde tot de absolute top van de partij.

»In 1953 werd hij vader van Xi Jinping. Die groeide op als een prins. Hij volgde les aan de Eerste Augustus School, een exlusieve kostschool in een voormalig paleis. Hij was een verlegen boekenwurm en speelde niet op straat, maar werd rondgereden in een luxesedan met geblindeerde ramen.

»Toen Xi Jinping 9 jaar was, liet Mao zijn vader als een baksteen vallen. Zonder enige aanleiding werd de vicepremier als verrader gebrandmerkt, uit Peking verbannen en tot fabrieksarbeider gedegradeerd. Enkele jaren later werd hij opgepakt, gemarteld en rondgereden op een open wagen, terwijl de omstanders hem mochten bekogelen. Hij heeft tien jaar in de gevangenis gezeten als voorbeeld voor anderen – tijdens de Culturele Revolutie zijn tussen 1966 en 1976 zestigduizend zogenaamde samenzweerders opgepakt of vermoord.»

HUMO Wat gebeurde er met Xi Jinping?

DAMS «Zijn wereld stortte in. Hij verloor zijn privileges en moest naar een gewone school, waar zijn leeftijdsgenoten en leraren hem uitscholden. Een klasgenoot, ook de zoon van een weggezuiverde bestuurder, herinnert zich de pesterijen: ‘Iedereen verachtte ons. Niemand durfde bij ons in de buurt te komen, maar de haat was wederzijds.’

»Xi’s moeder moest dwangarbeid verrichten op het platteland en zijn halfzus, een dochter van zijn vader uit een eerder huwelijk, heeft zich uit wanhoop verhangen in de douche.

»De tiener Xi Jinping had niets meer om voor te leven en werd met de dag rebelser. Hij was niet langer het verlegen jongetje, maar een harde en gevoelloze puber geworden. Hij is minstens drie keer in de gevangenis gegooid. Toen Xi op de overplaatsing naar een complex voor kinderen van weggezuiverde bestuurders wachtte, kreeg Mao een ander idee: de jongens moesten op het platteland gaan werken om wijsheid op te doen bij de boeren – de facto kwam dat neer op een hersenspoeling. Xi had daar weinig zin in: hij voelde zich de zoon van een aristocraat, geen boerenkinkel. Hij arriveerde op het platteland met een wit koffertje vol luxueuze uitgaven van filosofische werken, maar hij ontsnapte niet aan het labeur.

»Jarenlang heeft hij zware ontberingen geleden. China was toen één van de armste landen ter wereld. Op het platteland was er geen sanitair of elektriciteit. De ene hongersnood volgde op de andere en ongedierte terroriseerde de bevolking. Volgens de overlevering leefde Xi in die periode in een huis dat in de rotsen was uitgehouwen, in een karig gemeubileerd kamertje zonder ramen.»

HUMO Die tijd heeft hem getekend, schrijft u in ‘Xi’.

DAMS «Absoluut. Hij was als de zoon van een verrader vogelvrij verklaard in één van de meest chaotische periodes in de Chinese geschiedenis. Dat heeft hem sterk beïnvloed: zijn ultieme doel is streven naar orde. Hij is doodsbang voor chaos. Zijn moeilijke jeugd en de problemen van zijn vader verklaren volgens mij zijn machtshonger en zijn drang naar controle.»

HUGO VAN DE VOORDE (historicus en auteur van ‘Onweer over China’) «Xi vreest niets zozeer als sociale onrust. Hij heeft een paramilitaire eenheid opgericht die betogingen en protestmarsen in de kiem moet smoren. Camera’s bewaken de straten en met software kunnen de ordediensten gezichten herkennen. En iedereen die het op sociale media over maatschappelijke thema’s of onrust heeft, is verdacht.»

DAMS «Xi Jinping is geobsedeerd door zijn verleden. Mensen die hem ontmoet hebben, vertellen me dat hij het opvallend vaak over zijn vader heeft. Hij wil zijn nalatenschap eren.»

HUMO Na zo’n jeugd zou je eerder verwachten dat Xi zich tegen het regime keert.

DAMS «Ja, en sommige vrienden hebben dat ook gedaan: ze zijn naar het Westen of naar Hongkong gevlucht, dat tot 1997 een Britse kroonkolonie was. Maar Xi besefte dat hij zich het best tegen de almacht van de partij kon beschermen door er zelf deel van uit te maken.

»Zoals veel van zijn generatiegenoten is hij in zijn kindertijd gebrainwasht. De partij staat boven alles en iedereen, hoe erg ze je ook heeft vernederd. De jonge Xi begon lokale partijfunctionarissen te bewerken en klom langzaam op in de hiërarchie. Toen Mao zijn vader rehabiliteerde, werd dat plots veel makkelijker. De jonge Xi was weer welkom in Peking en ging aan de universiteit studeren. Daarna bekleedde hij functies in provincies in het hele land en ten slotte kon hij doordringen tot de partijtop.»

ONKUISHEID

DAMS «Xi is getrouwd met Peng Liyuan, een bekende zangeres, maar hij was al eens gehuwd: met Ke Xiaoming, de dochter van de Chinese ambassadeur in het Verenigd Koninkrijk. Zij was zijn eerste grote liefde, maar ze was westersgezind – daar hebben ze veel ruzie over gemaakt. Op een bepaald moment vertrok ze in haar eentje naar Londen en eiste ze dat hij haar achterna zou komen. Xi stond op een kruispunt in zijn leven: wilde hij een luilekkerleventje leiden in het VK, of in China voor zijn carrière gaan? Hij koos voor het tweede, en dat heeft hem toen zijn huwelijk gekost.»

HUMO Zijn kennismaking met Peng Liyuan was naar verluidt ook geen sprookjestafereel.

DAMS «Peng was niet onder de indruk van Xi toen ze hem voor het eerst ontmoette. Ze vond hem ‘een lompe boerenkinkel’ in zijn maopakje, dat hij toen nog dag in, dag uit droeg. De boekenwurm zal in zijn jonge jaren ook geen vlotte babbelaar geweest zijn. Hij had bovendien geen idee wie Peng was.

»Volgens de officiële versie werd Peng verliefd op Xi omdat hij slimme vragen stelde.»

JAN VAN DER PUTTEN (voormalige China-correspondent en auteur) «Ze was een ster en een volksheldin. Toen het Tiananmenprotest in 1989 bloedig werd neergeslagen, zong ze de soldaten toe die honderden demonstranten gedood hadden. Tot Xi in 2012 partijleider werd, was zij veel bekender dan haar echtgenoot.»

HUMO Was het een strategisch huwelijk voor Xi?

DAMS «Dat denk ik wel. Hij moest het schandaal van zijn eerste huwelijk doen vergeten, en Peng was wellicht zijn droomkandidate. Dat hij tot de partijtop behoorde, zal haar wel overstag hebben doen gaan.

»Hun trouwfeest in 1987 was niet meer dan een buffet voor een handjevol vrienden in een restaurant. De dag erna vertrok Peng op tournee. Twee decennia leefden ze meestentijds van elkaar gescheiden. Peng trad 350 keer per jaar op en woonde in Peking, Xi werkte dag en nacht als bestuurder in het zuiden. Hij was er dan ook niet bij toen in 1992 Xi Mingze geboren werd, hun enige kind.»

HUMO Xi voert zijn gezin meer op dan vorige leiders.

DAMS «Inderdaad. Peng is voor veel Chinezen ook een droomvrouw: beeldschoon, klassiek gekleed, onderdanig aan haar man, en een revolutionaire strijder. Ze is de perfecte echtgenote voor Xi. Hij is weliswaar ‘de vader van het volk’, maar mist toch uitstraling. Haar charisma heeft hem geholpen om zijn imago op te krikken – niet alleen in China, maar ook daarbuiten. Zijn dochter mag soms mee op de foto tijdens bezoeken van staatsleiders, wat in China ongezien is. Het gezin Xi is erg populair.»

HUMO Hoe ziet hij de rol van de vrouw in de Chinese samenleving?

VAN DER PUTTEN «Xi heeft de afgelopen jaren duidelijk gemaakt dat de vrouw in de schaduw van haar man moet staan. Jonge vrouwen kunnen hun liefde voor hun land bewijzen door meer baby’s ter wereld te brengen in plaats van een carrière na te streven. In 2015 is de eenkindpolitiek afgeschaft in China, en gezinnen staan nu onder druk om twee of meer kinderen te krijgen, want er komt een grote vergrijzingsgolf aan.»

HEBZUCHT

VAN DER PUTTEN «Xi heeft de voorbije jaren alle macht naar zich toe getrokken. Hij is secretaris-generaal van de Communistische Partij, baas van het leger en president. Hij wordt ‘voorzitter van alles’ genoemd. Hij heeft namelijk een hele resem comités opgericht die buiten het staatsapparaat vallen en waarin alle belangrijke beslissingen genomen worden, en hij is voorzitter van ál die comités.

»In 2018 heeft het Volkscongres ook een grondwetswijziging goedgekeurd: de president moet niet meer na twee termijnen van vijf jaar opstappen. Op het jongste partijcongres heeft Xi zijn mandaat met nog eens vijf jaar verlengd. Dat wil in de praktijk zeggen dat hij de touwtjes in handen heeft zolang hij wil.»

HUMO Luistert hij nog naar anderen?

VAN DER PUTTEN «Toch niet naar kritische stemmen. Vroeger waren er politici van verschillende stromingen vertegenwoordigd in de partijtop, nu bestaat het dagelijks comité uitsluitend uit getrouwen en jaknikkers.»

HUMO Niet alleen politieke tegenstanders moeten het ontgelden in China, maar ook gelovigen, zoals de Oeigoeren, een moslimminderheid.

VAN DE VOORDE «Xi heeft tien jaar geleden de opdracht gegeven om opstandige Oeigoeren in de autonome regio Xinjiang in strafkampen op te sluiten, waar ze ‘zonder genade’ heropgevoed moeten worden. Er zitten al een miljoen moslims in vierhonderd heropvoedingskampen, waar ze dwangarbeid moeten verrichten. Er is ook sprake van verkrachtingen op grote schaal.

»Zijn vader had eerder met zachte hand geprobeerd de Oeigoeren hun geloof te doen afzweren: hij wilde ze integreren in de Chinese cultuur door werkgelegenheid te scheppen. Maar na gewelddadige rellen is dat beleid afgevoerd.

»Xi Jinping hanteert nu een harde aanpak. Hij duldt geen tegenstand in Xinjiang, een gebied dat rijk is aan mineralen en aardolie. En Chinezen horen niet in Allah of een ander goddelijk wezen te geloven, wel in de Communistische Partij.»

HUMO Zijn eerste jaren als leider stonden in het teken van de strijd tegen de corruptie. Maar zelf lijkt hij wel op luxe gesteld.

DAMS «Alle partijbonzen droegen tijdens het jongste partijcongres een fletse das, maar Xi pronkte met een exemplaar van het Franse luxemerk Hermès. En door de Panama Papers weten we dat zijn familieleden – en dus ook hijzelf – miljarden hebben verborgen op buitenlandse rekeningen. Toen dat bekend raakte, kon je in China niet meer online op zoek naar info over de Panama Papers: alle zoekopdrachten werden geblokkeerd.»

AFGUNST

In 2011 en 2012 bracht Xi Jinping als vicepresident een bezoek aan Joe Biden, die toen vicepresident van de VS was. Xi vroeg hem toen waarom de VS ‘zoveel nadruk op mensenrechten leggen’.

HUMO Kijkt hij neer op het Westen?

DAMS «Ja. Net als de Russische president Vladimir Poetin vindt hij het Westen decadent. Zijn vertrouweling Wang Huning heeft dertig jaar geleden het boek ‘Amerika tegen Amerika’ geschreven. Hij voorspelt dat de VS ten onder zullen gaan door onderlinge verdeeldheid en een gebrek aan vertrouwen van de bevolking in de politieke elite. Xi is sterk beïnvloed door Wang: ook hij gelooft dat het Amerikaanse model niet houdbaar is. De verstandhouding met Biden is de laatste jaren trouwens verslechterd.»

Maar Xi’s relatie met de VS is dubbelzinnig. In 2010 publiceerde WikiLeaks een samenvatting van een gesprek tussen Xi en de Amerikaanse ambassadeur Clark Randt. Xi zei dat hij ‘Saving Private Ryan’ van Steven Spielberg en ‘The Departed’ van Martin Scorsese prachtige films vond. In andere gesprekken had hij het over ‘The Godfather’ en ‘The Deer Hunter’. En in 2015, tijdens zijn eerste staatsbezoek aan de VS als president, zei hij tijdens een toespraak in Seattle dat de stad een begrip in China was geworden dankzij de film ‘Sleepless in Seattle’.

DAMS «Hij houdt ook van de Amerikaanse westerns met Clint Eastwood, omdat daarin duidelijk is wie de goeien en de slechten zijn. Liever zulke verhalen dan die moeilijke en dubbelzinnige films uit China, zei hij eens (lacht).

»Hij koestert ook warme herinneringen aan zijn verblijf in Iowa in de jaren 80. Hij wilde er toen meer te weten komen over de Amerikaanse landbouw en veeteelt. Het waren zijn eerste stappen als diplomaat, en hij had zijn maopakje ingeruild voor een zwart pak. Bij een gezin sliep hij in de kamer van een zoon die aan de universiteit studeerde. Die mensen spreken nog altijd vol lof over hem: ze vonden hem een hartelijke en vriendelijke jongeman. Later stuurde Xi zijn dochter naar Harvard.»

HUMO Hij zou ook het Amerikaanse basketbal op de voet volgen.

VAN DER PUTTEN «Dat doen veel Chinezen van zijn generatie. Maar Spielberg en de NBA hebben zijn mening over de neergang van het Westen nooit beïnvloed.»

HUMO Speelt zijn traumatische jeugd hem soms nog parten? Of houdt hij zijn emoties onder controle?

DAMS «Eind vorig jaar gaf hij de Canadese premier Justin Trudeau wel in het openbaar een veeg uit de pan omdat journalisten gevoelige informatie in handen hadden gekregen. ‘Alles wat we besproken hebben, is gelekt. Dat is niet gepast,’ zei hij. Zo’n uithaal is hoogst ongebruikelijk op dat niveau, maar Xi kijkt neer op politici zoals Trudeau. Hij praat liever met autocraten of koningen, staatslieden die jarenlang aan de macht blijven.»

VAN DER PUTTEN «In februari 2009 reageerde hij geïrriteerd op Amerikaanse kritiek: ‘Sommige weldoorvoede buitenlanders hebben niets anders te doen dan met het vingertje naar ons te wijzen.’ Voor het overige heeft hij zijn emoties altijd onder controle.

»De aanvallen laat hij over aan zijn wolf warriors, agressieve diplomaten. De ambassadeur in Parijs, bijvoorbeeld, zei na de Russische inval in Oekraïne zonder verpinken dat de Taiwanese burgers na de onvermijdelijke Chinese inval heropgevoed zouden worden, zoals de Oeigoeren.»

HUMO In oktober vorig jaar werd in Manchester een demonstrant uit Hongkong het Chinese consulaat binnengetrokken en daar geslagen. En in 2020 gingen ambassademedewerkers een Taiwanese functionaris in Fiji te lijf tijdens de nationale feestdag van Taiwan.

VAN DER PUTTEN «Die wolf warriors hebben zulke instructies van Xi zelf gekregen. Het is een bewuste strategie: China moet zijn spierballen laten rollen.»

TRAAGHEID

Xi staat niet bekend als een groot intellectueel. Kevin Rudd, de voormalige premier van Australië, spreekt Mandarijn en heeft Xi een paar keer ontmoet. ‘Wat Xi zegt, is wat hij denkt. Hij voert geen toneeltje op. Hij spot met intellectuelen die geen voeling hebben met gewone mensen.’

DAMS «Xi is een workaholic, maar een wonderkind is hij nooit geweest – zijn voorganger Hu Jintao was dat wel. Xi heeft zich handig en in de luwte weten op te werken.»

HUMO Hij heeft na zijn masterdiploma chemische technologie ook een doctoraat in de rechten behaald, terwijl hij al provinciegouverneur was.

DAMS «Dat moet je met een korrel zout nemen. Hij werd geholpen door een masterstudente, van wie veel in zijn dissertatie is terug te vinden. Bekijk het zo: in onze contreien krijgt een belangrijke figuur een symbolisch eredoctoraat, in China krijgen hoogwaardigheidsbekleders een écht doctoraat cadeau van de Communistische Partij.»

HUMO Hoe beschrijven diplomaten en staatsleiders hem?

DAMS «Henry Paulson, minister van Financiën onder George W. Bush, omschrijft Xi als een zelfverzekerd man, die met zijn innemendheid een ruimte kan doen oplichten. Diplomaten vertellen een soortgelijk verhaal: in het contact met buitenlandse leiders is Xi ontspannen en tegelijk scherpzinnig. Hij straalt een grote natuurlijke autoriteit uit, en weet de aandacht op zich te vestigen zonder op te vallen. Hij heeft echt charisma, vind ik.

»Tijdens staatsbezoeken maakt hij grapjes en deelt hij steken uit. Hij is anders dan zijn voorgangers, die waren veel stijver.»

VAN DER PUTTEN «Maar hij is geen begenadigd spreker: zijn toespraken blijven erg formeel. Zijn macht heeft hij niet te danken aan zijn kwaliteiten als volksmenner.»

HUMO Xi heeft geen enkele staatsleider vaker ontmoet dan president Poetin. Hij heeft ooit gezegd dat ze qua karakter op elkaar lijken. Klopt het dat ze vrienden zijn?

DAMS «Dat denk ik niet, maar Xi gaat wel heel graag op de koffie in Moskou.»

VAN DER PUTTEN «De inval in Oekraïne heeft wel een breuk veroorzaakt. Xi was zogezegd op de hoogte van de inval, maar kort na de invasie moest China in allerijl landgenoten evacueren. Hij was op zijn minst verrast door de omvang van de invasie.

»Op lange termijn ziet hij niets dan voordelen: het Westen en Rusland willen niets meer van elkaar weten en als de oorlog nog lang duurt, zal Rusland als een Chinese vazalstaat eindigen. Rusland heeft wel een wapenindustrie en gas en aardolie, maar voor de rest stelt het economisch nauwelijks nog iets voor.»

GULZIGHEID

Xi Jinping is niet bepaald een atletische verschijning. De president heeft zelfs een uitgesproken embonpoint.

VAN DER PUTTEN «In 2013 deed een foto van Xi met Barack Obama gebruikers op sociale media denken aan de mollige beer Winnie de Poeh en Teigetje. Xi vond dat niet grappig: in China worden verwijzingen naar Winnie de Poeh sindsdien gecensureerd, en ook de tekenfilms met Winnie zijn nergens meer te zien.»

HUMO Drinkt Xi graag een glas?

DAMS «Hij drinkt weinig of niets, voor zover we weten. Dat heeft hij van zijn vader geleerd. Xi vertelt daarover soms de anekdote dat zijn vader zijn glas met water liet vullen bij officiële gelegenheden. – in China is het gebruikelijk dat iedereen drinkt als de hoogste in rang aan tafel wordt bijgeschonken. Op den duur waren alle gasten stomdronken, maar Xi senior bleef nuchter.

»Xi moet ook niets hebben van zakenlunches. Zijn slogan is: ‘Soep en drie gangen.’ Maar niemand weet of hij zich daar ook binnenskamers aan houdt.»

Er is voor de rest weinig bekend over Xi’s hobby’s. Toen een klas Californische kinderen hem een brief schreef tijdens de les Mandarijn en die op de bus deed, kregen ze warempel een antwoord. ‘Ik hou van zwemmen, lezen en naar sport kijken, maar er tijd voor vinden is een mission impossible,’ schreef de president.

DAMS «Xi is naar eigen zeggen een gretige lezer. Hij laat graag namen vallen om te tonen hoe belezen hij is. Dat wijst voor mij op een opmerkelijk gebrek aan zelfvertrouwen. Soms is het ronduit komisch. Als hij de Franse pers toespreekt, somt hij een hele reeks Franse auteurs op: Montesquieu, Voltaire, Rousseau, Diderot, Saint-Simon, Sartre... In Rusland vermeldt hij Russische schrijvers: Poesjkin, Gogol, Toergenjev, Dostojevski, Tolstoj... Hoeveel tijd heeft zo’n alleenheerser? (lacht)»

HOOGMOED

DAMS «Xi is opgevoed met het idee dat hij recht heeft op het leiderschap in China, zoals trouwens alle jongetjes in zijn klas. Hij is dat altijd blijven geloven.»

HUMO Is hij verslaafd aan de macht?

VAN DER PUTTEN «Ja. Zijn hele volwassen leven staat in functie van zoveel mogelijk macht verwerven. Hij herhaalt in speeches en rapporten dat hij de enige en absolute leider is. Hij, en hij alleen, is de beste garantie op een ordelijke toekomst, vindt hij.»

HUMO Ziet en hoort Xi zichzelf graag bezig?

VAN DER PUTTEN «Ja, hij is erg ijdel. De persoonsverering zoals we die bij Mao hebben gezien, is helemaal terug. Xi wordt in alle media opgevoerd als een vriendelijke, wijze oom. Je ziet zijn gezicht ook overal op straat, en hij heeft zelfs de beeltenis van Jezus in kerken laten vervangen door zijn eigen portret. Hij opent elke uitzending van het journaal, en in de Chinese partijkrant staat zijn naam elke dag minstens twintig keer vermeld op de voorpagina.

»Iedereen moet hetzelfde denken als hij, en wie kritiek durft te geven, belandt in de gevangenis of in een psychiatrische instelling.»

Xi laat geen enkele vorm van kritiek toe, schrijft de Amerikaanse journalist en China-kenner Evan Osnos. ‘Yiu Mantin, een redacteur van de Morning Bell Press in Hongkong, wilde in 2014 een biografie over Xi uitbrengen. Hij werd gearresteerd en veroordeeld tot tien jaar gevangenisstraf.’

Het internet wordt streng gecontroleerd. ‘Elke maand worden fora en websites opgedoekt. Vroeger werden kleine muiterijen getolereerd om te voorkomen dat welvarende en goed opgeleide burgers naar het buitenland zouden trekken, maar onder Xi moet iedereen zwijgen.’

VAN DE VOORDE «De bevolking zit in een strakke dwangbuis. Maar Xi is door zijn obsessie met controle en orde vergeten dat een economie nood heeft aan intellectuele vrijheid als ze wil innoveren. Veel Chinezen overwegen nu om hun land te verlaten.»

‘De dochter van Xi Jinping volgt in alle discretie les aan Harvard,’ schrijven Amerikaanse kranten, ‘onder een valse naam en met lijfwachten in de buurt.’ Dat leidt soms tot opmerkelijke situaties, zoals toen ze achteraan in het auditorium naar een lezing over de problemen en uitdagingen van de Chinese Communistische Partij zat te luisteren. ‘De dochter van Xi kan straks wellicht rekenen op een mooie baan, maar de meeste Chinese jongeren die in de VS studeren, zullen niet terugkeren,’ zegt China-expert Ingrid d’Hooghe in De Standaard. ‘Ze zijn een ander leven gewend, met meer vrijheid. Ze vinden het niet aantrekkelijk om in China te gaan wonen en werken. Dat is een ernstig probleem voor Peking en Xi: ze riskeren een braindrain.’

HUMO Wordt China slechter bestuurd omdat slechts één man het voor het zeggen heeft?

VAN DER PUTTEN «Zeker. Niemand mag groter worden dan Xi, ook de techmiljardairs niet. Jack Ma, de oprichter van internetgigant Alibaba, heeft dat mogen voelen: toen hij kritiek uitte op het beleid van Xi, werd zijn bedrijf zwaar aangepakt. De oorlog van Xi tegen de techindustrie heeft China al miljarden gekost.

»Tijdens de pandemie heeft Xi ook zware fouten gemaakt. Eerst heeft hij verzwegen dat er een ernstige virusuitbraak was, daarna hield hij vast aan een zerocovidbeleid en strenge lockdowns. De maatregelen hebben rampzalige gevolgen gehad: de economie viel voor een groot deel stil, ziekenhuizen werden overspoeld, Chinezen gingen thuis dood of beroofden zichzelf van het leven. Mensen werden hun huizen uit gesleurd omdat ze misschien, direct of via derden, in contact waren geweest met een positief geteste persoon.

»Toen de omikronvariant circuleerde, haalden zelfs de strengste lockdowns niets uit. Bovendien zijn de Chinese vaccins minder efficiënt dan de westerse, maar Xi weigerde hulp van de EU. Voor hem zou dat een persoonlijke afgang geweest zijn, en dat vindt hij veel erger dan een paar miljoen dode Chinezen.

»Eind vorig jaar begon het volk wel heftig te protesteren, iets wat ze in China in decennia niet meer hebben gezien. Enkele weken geleden heeft Xi daarom besloten een andere weg in te slaan en alle voorzorgsmaatregelen te schrappen. Er kwam een vloedgolf aan besmettingen en het zorgsysteem is bezweken. Maar Xi heeft daar niet de verantwoordelijkheid voor genomen, want hij heeft áltijd gelijk.»

VAN DE VOORDE «Zijn aanpak van de coronacrisis was een fiasco, maar niemand aan de top haalt het in zijn hoofd om zijn positie en zijn strategie ter discussie te stellen.»

VAN DER PUTTEN «We denken in het Westen vaak dat China een rationeel beleid voert, want experts nemen alle beslissingen in plaats van de verkozenen des volk, maar dat is een mythe. China wordt geleid door een alleenheerser en enkele hielenlikkers, en daardoor loopt het er steeds vaker mis. De coronacrisis is het zoveelste bewijs dat dat model faalt.»