Youssou N'Dour in Vorst Nationaal: 'Un grand bal'

Vorst Nationaal was zaterdagavond een knusse AB geworden van 1500 man groot. Geholpen door zijn 13-koppige groep Les Super Étoiles de Dakar pakte Youssou N’Dour - uitvinder van de Senegalese mbalax, koning van de Afrikaanse pop - het naar zijn normen zeer kleine zaaltje moeiteloos in. Hij deed dat met door keyboards gedragen anthems. Maar hij deed dat vooral met dansbommen: dié maakten van de avond Un Grand Bal.

De Colruyt naast Vorst Nationaal is nog open als ik mijn kaartje ga halen. Ik ben nogal onder de indruk van de Senegalese dandies die er piekfijn uitzien, en die net als Congolese sapeurs uit een andere tijd lijken te komen. De vrouwen zijn nog meer om door een ringetje te halen, een paar van hen laten zich in een Pontiac Catalina met open dak voorrijden. Dit deel van het publiek - de Senegalese diaspora van Brussel - kent Youssou N’Dours teksten even goed als ik de woorden van de top drie van De Lage Landenlijst ken.

‘Serin Fallu’ zit ergens voorin. ‘Salimata’ ook, één van de oude songs die Youssou N’Dour op zijn nieuwe plaat ‘History’ een upgrade geeft. Ja, N’Dour kijkt vandaag over zijn schouders naar vroeger, maar niet droefgeestig of zo, of na er lang lang over te hebben moeten nadenken. De nachtegaal van Dakar levert bijvoorbeeld een serene, ontroerende hommage aan Habib Fayede, de vorig jaar gestorven bassist/songschrijver/arrangeur/mede-bandleider van de groep Les Super Étoiles de Dakar (De Supersterren van Dakar).

Tegen N’Dour zelf mogen we om veel redenen superster zeggen. Tijdens de Human Rights Now!-tour in 1988 trad hij op naast Bruce Springsteen, Sting, Peter Gabriel en Tracy Chapman. In 1998 zong hij de openingshymne voor de Wereldbeker Voetbal. Hij was adviserend minister van de Senegalese president Macky Sall (die onlangs verkozen werd voor een tweede ambtstermijn). Hij was erbij toen er gratis kon worden opgetreden op Sfinksof op het Sint-Pietersplein in Gent - doel was toen de wereldleiders op te roepen om de armoede in de wereld met de helft te verminderen. In het Canvas-programma ‘Wanderlust’ vertelde hij aan Alicja Gescinska dat hij zijn inspiratie en engagement uit zijn geloof haalt.

Maar tot daar de theorie, want ’Dem Dem’ is begonnen. Ik zou kunnen zeggen: een zeer complexe hoop mbalax-ritmes en wendingen, waar orkestleider N'Dour een wonderlijke schwung in krijgt. Maar dat klinkt te beleefd. Mbalax wordt hier gewoon een zotte doos van een fuifbeest en een vrolijkmaker. De o-ooo-o-o-o-o-ooo’s worden door iedereen meegeroépen. Ik sta ondertussen in het zweet, ik word koelte toegewuifd door een man met een doek (met wie ik even een comedy-moment beleef). Je moet wel altijd blijven vergelijken: als ik op YouTube ‘Youssou N’Dour - Dem Dem - Grand Bal 2019’ intik, en zie wat die song qua ambiance geeft in hometown Dakar, moet ik toegeven dat het nog een pak heter kan dan in Brussel.

Youssou N’Dour zelf is even elegant opgekleed als zijn grootste fans. Hij spreidt zijn armen wijd, steekt een vuist in de lucht, danst, staat er met de wijsheid en de sereniteit van iemand die op 1 oktober 60 jaar wordt, maar als het moet ook met het vuur van een twintiger. Hij is deels Alleman, deels sublieme boven alles en iedereen uittorende showman. En wat een stem!

In totaal staan 14 muziannten op het podium, onder wie twee toetsenisten, vier gitaristen, twee backings, en één enkele blazer (een sax). De percussionisten komen in vele gedaanten, soms zijn ze een muur waar de andere muzikanten proberen in door te dringen. De mandie het meeste lawaai maakt heet Assane Thiam en bespeelt het minuscule talking drummetje. Straks zal hij via zijn instrument oordelen welke op het podium geroepen vrouw het best danst. Ook speciale aandacht voor derwisj Moussa Sonko, die zichzelf binnenstebuiten rolt, en één keer over de solerende djembéspeler heen duikt, om zichzelf even later keurig op te vangen met een koprol.

Anthems - volksliederen, dus - waren er ook: een mooi ‘Amitié’, een prachtig ‘New Africa’. Als N'Dour het over Afrika heeft - niet het continent van de miserie, maar het Afrika dat wil vooruitgaan - ben ik diep ontroerd en noteer ik ‘een oud sermoen dat nog lang niet uitgewoond klinkt’.

Maar N'Dour heeft het ondertussen alweer te druk met zich excuseren voor het feit dat hij een half uur(!) over tijd zal gaan. Hij schroeft het tempo nog eens op. Weer een nieuwe, nog onvoorspelbaardere uptempo wending. Weer een subliem tegemoet komen aan alle danswensen van het publiek dat voor een Grand Bal was gekomen, en de best gekleden voor een groot, mooi, stijlvol galabal.

Vanuit een andere hoek uitgelegd hoe straf dit concert was: die hit met ‘7 seconds away/Just as long as I stay/ I’ll be waiting’ was veruit de minst doorleefde en dus de zwakste.