Yusuf Islam herontdekt Bo Diddley

Ook soloartiesten kunnen splitten. Meerdere keren zelfs. Cat Stevens zei in 1970 z’n persona van popidool vaarwel, om zichzelf heruit te vinden als de folky singer-songwriter van succesplaten als ‘Tea for the Tillerman’. Eind jaren 70 brak hij helemaal met de muziek: hij werd moslim en heette voortaan Yusuf Islam.

Er werd me door Yusufs manager (z’n zoon Yoriyos, zelf ook muzikant) per mail gevraagd géén vragen over politiek of religie te stellen. Ik voel dat er een tape meeloopt wanneer ik Yusuf – zo heet hij tegenwoordig sec op zijn platenhoezen – bel in Dubai. Dat komt omdat a) ik te veel spionagefilms heb gezien en b) het Yusufs gewoonte is om interviews op te nemen. Er zijn al te veel incidenten geweest. Eind jaren 80 ontlokte een journalist hem de uitlating dat Salmon Rushdie z’n fatwa verdiende – Yusuf beweerde erin geluisd te zijn. En er was ook de vernedering van tien jaar geleden: tijdens een vlucht naar de VS (op weg naar Dolly Parton godbetert) ontdekte men dat de naam ‘Yusuf Islam’ op een lijst van terroristen stond, waarna zijn toestel werd omgeleid en de zanger van ‘Peace Train’ uit het toestel en op een vliegtuig naar huis werd gezet. En inmiddels is de wereld nog zoveel wilder dan toen! Hallo Dubai?

HUMO Was het Rick Rubin of jijzelf die een bluesy richting uit wou met de plaat?

Yusuf Islam «Ik wou terugkeren naar de muziek van mijn jeugd. Naar de r&b-artiesten wier singles ik hoorde in Londense clubs in het Soho van de sixties, clubs als The Scene en The 100 Club. The Yardbirds en The Animals traden er op, en de dj draaide er Chuck Berry, Howlin’ Wolf en ‘I’m a Man’ van Bo Diddley. Die muziek kwam toen in krachtige golven op me af; ik wou dat dit album die achtergrond van me belichtte.

»Ik wist dat Rick geïnteresseerd was om met me te werken. Eerlijk gezegd, ik denk dat hij aanvankelijk een veel zachtere plaat in gedachten had – a little bit more soft pedalling. Maar ik had nu eenmaal een ander soort songs klaar. Hij heeft zich goed aangepast (lacht).»

HUMO Je hebt in de Brusselse ICP Studios gewerkt?

Islam «Enkel voor de mixage, en wat overdubs. Ik was zo blij met die studio dat ik er pas nog opnieuw ben geweest, om er aan mijn volgende plaat te beginnen. Als een plek me bevalt, dan raak ik er snel aan gehecht. Ik heb nu wel een band met Brussel: Tintin is mijn favoriete winkel (lacht).»

HUMO De muziek die je op je nieuwe plaat viert, de meest pure rhythm-and-blues, is dat niet bij uitstek de muziek die je afgezworen had toen je moslim werd?

Islam «Ik heb de afgelopen jaren muziek herontdekt. Als je de beroemde Bo Diddley-beat bestudeert: die komt uit het diepe Afrika. Maar het ritme van de kalima, een zeer beroemd gezegde in de Islam, wordt evengoed uitgesproken op de Bo Diddley-beat. (Zegt wat volgt in het ritme van de Bo Diddley-beat) L? il?ha ill?-ll?h: dat is de geloofsverklaring van wie moslim wil worden. Men moet dus zeggen (herhaalt het nog eens krék op de Bo Diddley-beat): ‘L? il?ha ill?-ll?h’. Het betekent: ‘Er is geen God behalve de ene God’. Wonderbaarlijk, niet? Alsof we weer staan op de allereerste tegel van de schepping. Waar alles begon!

»Hoe meer je reist, hoe meer je ontdekt dat alles voortkomt uit éénzelfde bron.»

HUMO Maar zijn er jaren geweest dat je die muziek afgezworen had als zondig?

Islam «Ik bén door een zeer conservatieve fase gegaan. De meeste bekeerlingen gaan aanvankelijk door een zwart-witfase, waarin alles zogezegd duidelijk is. Dat heb ik ook gehad. Ik heb tijd en ruimte nodig gehad om te leren, om nuances te zien.»

Teleurstelling

HUMO Speel je live, straks in Vorst bijvoorbeeld, mijn lievelingssong ‘Lady D’Arbanville’? (Geschreven voor een ex-vriendin, het fotomodel Patti D’Arbanville, red.) Je had in de sixties enorm veel succes bij de vrouwen, zodanig veel dat journalist Nick Kent in z’n ‘Apathy for the Devil’ bekent stikjaloers op je te zijn geweest.

Islam «‘Wild World’ is vaste prik. En ik weet wat het is als je naar een concert gaat van een groep die je bewondert en ze spelen je favoriete song niet. Dat is een teleurstelling.»

HUMO Je ontwijkt mijn vraag.

Islam (lacht) «Mijn vrouw wil niet dat ik die song nog langer zing.»

HUMO Waarom heb je je nieuwe plaat eigenlijk niet in de sixties zélf gemaakt?

Islam «De schuld van de muziekbusiness. Het agentschap waar ik bij zat, had ook al Tom Jones en Engelbert Humperdinck onder zijn hoede. Ze wisten niet wat ze aan moesten met die nieuwe singer-songwriter. Dus hesen ze me in een smoking en zetten ze me neer op een podium. Ze modelleerden me naar Tom Jones.»

HUMO Mijn tweede favoriete song van je dateert uit die periode, maar werd een hit voor anderen: ‘The First Cut Is the Deepest’. Eerst uitgebracht door de Amerikaanse zangeres P.P. Arnold, een gewezen Ikette.

Islam «In het Engels zeggen we: that song was nicked. Gestolen (lacht). Door mijn producer. Van onder mijn neus. Hij liep met de song naar P.P. Arnold, zijn nieuwe protegé.

»De ultieme versie van die song werd wat mij betreft opgenomen door Rod Stewart. I love his version. En wel hierom: Rod en ik delen een liefde voor Sam Cooke, en dat hoor je in zijn versie.»

HUMO Heb je Bob Marley eigenlijk gekend toen je in de jaren 70 op het Island-label je folkplaten uitbracht?

Islam «Ik heb hem een paar keer ontmoet. Maar mijn liefde voor reggae dateert van vóór Marley, ze ontstond in de tijd van Blue Beat Records. Prince Buster was the man! Ik was dol op zijn single ‘Madness’. En toen was er Jimmy Cliff: hij coverde mijn ‘Wild World’. Trouwens: zowel Prince Buster als Jimmy Cliff zijn uiteindelijk moslim geworden. Toen ik dat hoorde over Prince Buster dacht ik: whaaat!?

»Ik hield ook van de muziek van Marley, omdat ze zo spiritueel was.»

Snelweg met zes rijvakken

HUMO Je verdeelt je tijd tussen Dubai en London. Hoe spiritueel is Dubai?

Islam «Er zijn twee kanten. Als je over je schouder kijkt, zie je kilometers leegte. Er is ruimte en er is zonlicht. Daarvoor ben ik hier. En er is de glimmende technologische kant, die uiteindelijk imiteert wat het Westen graag zou doen, maar niet meer kan. Een snelweg met zes rijstroken in iedere richting dwars door de stad: het zou ideaal zijn voor New York, alleen is het onmogelijk. Hier is het wél mogelijk. Je kan kritiek uiten: gaat men niet te ver? Maar ik zal je wat zeggen: als je van de ene kant naar de andere kant moet, dan is zo’n snelweg met zes rijvakken verdomd handig.»

HUMO Drie jaar geleden maakte je de single ‘My People’, geïnspireerd door de Arabische Lente. Via Facebook liet je mensen van overal meezingen op die vredessong. Intussen zien we de perverse uitwassen van die revolutie én hoe sociale media misbruikt worden om amorele propaganda te voeren. En net nu duik je weg, in de muziek van je jeugd.

Islam «Goh, er zit nog steeds een sterke onderliggende boodschap in mijn album: emancipeer je. Maar wat de titel ‘Tell ’Em I’m Gone’ betreft: het is inderdaad een ontsnapping, wegraken van de situatie. Maar ontsnappingen zijn evengoed inspanningen.

»De slavernij is niet afgeschaft. We zijn vandaag de slaaf van de economie en de technologie. Niemand is echt vrij. Dat is toch dat grote goed dat je als artiest wil uitdragen: de uitweg.»

HUMO Maar doet het je verdriet wat er in de Arabische wereld gebeurt onder het mom van ‘islamitisch’?

Islam «Ik vind dat we het daar niet over moeten hebben. Er zal een tijd komen dat... Kijk, de mensheid heeft de veerkracht om zichzelf weer in evenwicht te brengen nadat ze door extremen is gegaan. Denk aan wat er is gebeurd in de Tweede Wereldoorlog. Het was waanzin. Waanzin. En toen was er dat punt, dat we uit die donkerte weer naar het licht zijn gekomen. Ik heb een absoluut geloof in de mensheid. Daarom heet mijn huidige tournee ook ‘Peace Train... Late Again’: het is niet omdat de trein weer te laat is, dat hij nooit zal komen. Ik geloof nog steeds in de goede zaak.»