Zomergasten: Damiaan Denys
Heb je het als Belg gemaakt in Nederland als je gevraagd wordt voor ‘Zomergasten’? Reken maar van yes. Goed nieuws dus voor psychiater en filosoof Damiaan Denys, want die vervoegt vanavond het rijtje illustere zomergastenvlamingen.
Denys – afkomstig uit Kortrijk – is hoogleraar psychiatrie aan de Universiteit van Amsterdam en afdelingshoofd psychiatrie in het universitaire ziekenhuis AMC in Amsterdam, waar hij mensen behandelt met angsten, vaak in de vorm van dwangstoornissen. In 1998 trok hij naar Nederland, maar een echte Hollander is hij niet geworden.
Damiaan Denys «Integendeel: na zeventien jaar ben ik een vacuüm terechtgekomen: ik ben niet meer mee met de Belgische politiek, ik weet niet welke boeken er in Vlaanderen gelezen worden en heb er geen idee van wat de actuele maatschappelijke thema’s zijn. Maar tegelijk kan ik Nederland niet doorgronden: ik word niet opgewonden van schaatsen, de Nederlandse mayonaise lust ik nog altijd niet en ook ons brood wordt geïmporteerd.
»Het rare is dat het verschil tussen Vlaanderen en Nederland miniem lijkt, maar alleen al de talen zijn zó verschillend. Vorige week liet ik het secretariaat van het ziekenhuis weten dat ik later zou zijn omdat ik de kinderen nog moest ‘wegdoen’. Keken ze daar even raar op: iemand ‘wegdoen’ heeft in Nederland een nogal definitief karakter. Om maar te zeggen: één van de fragmenten die ik wil laten zien, gaat over de verschillen tussen Vlaanderen en Nederland.»
HUMO U gaat iets van ‘In de gloria’ laten zien?
Denys «Helaas: de keuzes van de zomergast zijn in Nederland een groot staatsgeheim. De redactie heeft me een strikt spreekverbod opgelegd.»
HUMO ‘Het eiland’, dan?
Denys (lacht) «Zou kunnen. ’t Is alleszins ons favoriete programma thuis. Mijn drie zonen zijn opgegroeid als Nederlanders, maar ze kunnen hele scènes uit ‘Het eiland’ naspelen. Heerlijk!»
HUMO De zomergastenfilm is wel al bekend: u hebt gekozen voor ‘Apocalypse Now’. Goeie film, maar waarom wilt u ’m laten zien?
Denys «Bij het maken ervan is zowat alles fout gelopen: mensen waren dronken, werden ziek of kwamen gewoon niet opdagen. Een film met één van de slechtste productieprocessen ooit, maar toch is het een icoon geworden, precies omdat het falen, het onvoltooide een enorm belangrijk gegeven is wanneer het om creativiteit gaat. Mijn keuze is met andere woorden een mild pleidooi voor het onvolkomene: zeker in Nederland heeft men een obsessie met dingen die af moeten zijn. Iedereen koestert er een raar verlangen naar perfectie.
»‘Apocalypse Now’ speelt zich af ten tijde van de Vietnamoorlog, maar ’t kan bezwaarlijk een oorlogsfilm genoemd worden: de film ontleedt wie of wat een persoon echt is. De tocht van Captain Willard langs de rivier is een metafoor over hoe we in onze eigen ziel naar beneden kunnen varen, tot we alleen maar duisternis tegenkomen. Bij elke stop die Willard maakt, wordt een laagje beschaving losgeweekt. Het resultaat is iets wat je niet noodzakelijk graag ziet.»
HUMO Over duisternis gesproken: onze angsten zijn uw onderzoeksterrein. In een interview in Humo raadde u ons aan onze angsten te omarmen. Lijkt me gemakkelijker gezegd dan gedaan.
Denys «Dat hangt er maar van af. De beste manier om je angsten te hanteren, is de confrontatie aan te gaan. Je moet je angsten beléven in plaats van er bang voor te zijn, want je bent bang voor iets wat eigenlijk niet bestaat. Angst zit in onze fantasie, je moet wachten tot de redelijkheid weer bezit van je neemt.
»Heb je weleens een berg beklommen? Je kunt dan heel scherp ervaren wat angst met je doet: ze kan zo verlammend werken dat je geen stap meer vooruitkomt. Wel: breek door die muur heen, en ineens zie je de mogelijkheden. De berg is niet veranderd, jij bent niet veranderd, je hebt alleen een andere verhouding met de berg gekregen.»
