'Als de angst overheerst, kun je niet meer nadenken'

Ze zijn allebei 21, maar ze lijken elkaars tegenpolen. Hij is een schuchtere student burgerlijk ingenieur die voor de NASA wil gaan werken, zij een flamboyante, elke week van haarkleur veranderende influencer. Maar Iben Oosterlynck en Maty Demba staan straks samen in de finale van '1 jaar gratis', de quiz en afvallingsrace die de winnaar een jaarloon oplevert. 'We gunnen het elkaar. Telkens als er iemand weg moest, stond de rest er oprecht triest bij.'

We hadden eerst met Iben en Maty afgesproken in de Vooruit in Gent, de stad waar ze allebei wonen, maar toen gooide het coronavirus roet in het eten. Dus moest dit interview via Skype gebeuren, in het zachte, lichtblauwe schijnsel van enkele computers.

HUMO Welke nadelen hebben jullie al ondervonden van de coronacrisis?

IBEN OOSTERLYNCK «Er zijn geen lessen in de aula meer. Alles verloopt online of via Skype. Bijeenkomen voor groepswerken mag ook niet meer.»

MATY DEMBA «Bij ons op het werk moet iedereen zoveel mogelijk telewerken, en dat gaat zeer vlot.»

HUMO Beginnen jullie bang te worden?

IBEN «Ik denk dat het nódig is om bang te worden.»

MATY «In het begin dacht ik dat het wel zou meevallen, maar dat is toch anders uitgedraaid.»

HUMO Iben, heb jij als preses van de studentenclub Rodenbach de verleiding van een lockdownfeestje kunnen weerstaan?

IBEN «Absoluut. Uitgaan is nu gewoon dom. Ik ken wel een aantal mensen die besmet zijn. Eén van onze leden had een link met Noord-Italië, en via hem is het wellicht in de groep verspreid geraakt. En de Overpoort (Gentse uitgaansbuurt, red.) was een broeihaard, hè. Ik ken veel studenten die getest wilden worden, maar omdat er niet genoeg tests beschikbaar waren en zij niet tot de risicogroep behoorden, mocht het niet. Gelukkig heeft niemand van hen ernstige klachten.»

HUMO Valt het zwaar om wekenlang thuis te blijven?

IBEN «Mijn leven ziet er volledig anders uit. Eigenlijk is de blokperiode nu al begonnen.»

MATY «Ik heb geen probleem om thuis te zitten. Ik ga niet veel uit, en koken, tekenen en schilderen doe ik vooral thuis. Maar ik kan me voorstellen dat het zwaar weegt als je nergens naartoe kunt.»

HUMO De finale van '1 jaar gratis' was al ingeblikt, mag ik hopen?

MATY «Gelukkig, ja (lacht).»

HUMO Is jullie succes daar gebaseerd op een uitgebreide kennis of een uitgebreide mensenkennis?

IBEN «Op zeer veel geluk (lacht). Maty en ik konden er al lang uit gelegen hebben.»

HUMO Jij leek me de meest tactische speler, Iben. In de eerste afleveringen bleef jij altijd als laatste aan de kant, om dan in het groepje met de minste spelers te gaan staan.

IBEN «Ja, daar hield ik wel rekening mee. Er hoort toch een béétje tactiek bij.»

HUMO Maty, jij werd een aantal keer de underdog genoemd. Onderschatten mensen jou?

MATY «Dat had niet per se te maken met mijn capaciteiten. Ik ben een stille, waardoor mensen mij niet altijd even goed kunnen inschatten.»

HUMO Hebben de kandidaten elkaar goed leren kennen, of keerden jullie na de opnames gewoon huiswaarts?

IBEN «De week vóór de opnames zijn we op weekend geweest. Op hotel hebben we de spelregels overlopen en aan speeddaten gedaan. Als er op tv iemand uit de quiz lag, stond iedereen er oprecht triest bij.»

HUMO Heeft het iets gedaan voor jullie zelfvertrouwen dat jullie het zo lang hebben uitgezongen?

MATY «Neuh.»

IBEN «Ik denk wel dat het heeft geholpen. Het is toch leuk om zo ver te raken? Het streelt je ego om bij de laatste vijf van de zestien te zitten. En alleen al het feit dat ik gekozen was uit al die mensen die zich hadden ingeschreven, vond ik tof.»

MATY «Ik vond het vooral een leuke ervaring. Zeker omdat ik kon zien wat er komt kijken bij de productie van zo'n programma. Je leert ook alle mensen kennen die achter de schermen werken: stylisten, cateraars, geluidsmensen...»

HUMO Wat dachten jullie toen jullie elkaar voor het eerst zagen?

MATY «Ik vond dat je er sympathiek uitzag, Iben.»

IBEN (lacht) «Insgelijks. Het interessante is dat ik de andere kandidaten niet in het dagelijkse leven zou tegenkomen. Het is een gevarieerde groep, waarin iedereen toch goed overeenkwam.»

HUMO Kunnen jullie elkaars beste kwaliteit samenvatten?

IBEN «Ik vond Maty veel liever dan verwacht. Ze is echt bérelief.»

MATY (lacht) «Dank je. Iben is moeiteloos sociaal. Hij stelt zich altijd open zonder meegaand te zijn.»

HUMO Is dat altijd zo geweest? Als tiener was je meer teruggetrokken, zei je eens.

IBEN «Vroeger was ik veel stiller. Niet dat ik een buitenstaander was, maar ik babbelde niet zoveel. Ik denk dat niet veel medestudenten in mij een preses zagen, en ikzelf ook niet (lachje). Pas toen ik bij Rodenbach kwam, ontpopte ik mij tot een leider. Ik ben een andere mens dan drie jaar geleden. Je evolueert, hè.»

PURE HORROR

HUMO Maty, jij begon de quiz als werkzoekende, maar intussen heb je werk?

MATY «Ik werk sinds februari als dossierbeheerder. Ik heb vroeger al bij een uitzendbureau gewerkt, maar wat ik écht wil doen, weet ik nog niet. Ik heb geen droomjob voor ogen, maar het is wel een leuke uitdaging om mijn leven beetje bij beetje zin te geven. Dat maakt toch deel uit van volwassen worden, je ontwikkelen en jezelf ontdekken?»

HUMO Iben, jij zou het liefst van al bij de NASA werken.

IBEN «Dat is toch de droom van elke jongen? Ik heb lang getwijfeld of ik fysica dan wel sterrenkunde zou studeren. Het is burgerlijk ingenieur geworden, maar sterrenkunde en de NASA zullen mij altijd blijven interesseren. Ik werk intussen ook heel graag met computers. Bij een techgigant zoals Google werken zou ik wel zien zitten. Ik kan met mijn diploma duizend verschillende richtingen uit.»

HUMO Wanneer studeer je af?

IBEN «Over twee jaar. Ik ben blij dat het niet dit jaar is, want dan moet je die mooie periode van je leven toch in mineur afsluiten.»

HUMO Maty, als je Iben over cantussen en fuiven hoort praten, denk je dan nooit: dat studentenleven had ik ook willen meemaken?

MATY «Ik heb twee jaar lerarenopleiding gestudeerd aan de hogeschool. Mijn punten waren goed en de stages waren prima, maar het was niet mijn ding. Ik zag mezelf niet voor een klas staan. En sowieso was het studentenleven niks voor mij.»

HUMO De prijs van '1 jaar gratis' is het nettoloon van de best verdienende deelnemer. Dat waren jullie, als student en werkzoekende, niet, maar over een paar jaar ben jij mogelijk wél een grootverdiener, Iben. Heeft dat je studiekeuze bepaald?

IBEN «Nee, wel de werkgelegenheid. Ik heb uiteindelijk niet voor fysica, wiskunde of sterrenkunde gekozen omdat ik niet wist welke perspectieven die richtingen boden. Ik wilde ook geen loodzware richting als wiskunde volgen om daarna aan de slag te gaan als wiskundeleraar in het middelbaar onderwijs.»

HUMO Hoe belangrijk is geld voor jou, Maty?

MATY «Ik ben niet materialistisch ingesteld. Ik wil later gewoon comfortabel kunnen leven. Meer moet dat niet zijn.»

HUMO Iben, op je LinkedIn-pagina zag ik dat jij als verhuizer, horecamedewerker, fabrieksarbeider én in de landbouw hebt gewerkt. Wat was de slechtste ervaring?

IBEN «Slechte ervaringen heb ik er niet aan overgehouden. Natuurlijk is aan de lopende band staan niet wat ik later graag zou doen, maar net daarom heb ik het gedaan: nu besef ik goed waarom ik studeer. In de landbouw werken is ook geen lachertje, ik heb er zelfs een hernia aan overgehouden.»

MATY «Ik ben via een stage eens in de landbouw terechtgekomen. Dat vond ik héél leuk: gewassen planten, koeien melken en zo. Maar de leerrijkste stage was die in een instelling voor mensen met een zware mentale of fysieke handicap.»

HUMO Heb je niet als model gewerkt? Online vond ik een aantal erg professioneel ogende foto's van jou.

MATY (maakt wegwerpgebaar) «O, hier en daar een shoot. Maar da's meer een hobby.»

HUMO Je bent ook bezig met spiritualiteit, las ik. Hoe zou je die bezigheid omschrijven?

MATY «Ik mediteer graag, ik denk na over de geschiedenis en over actuele thema's. Oosterse filosofieën vind ik interessant. En met al die kennis wil ik aan zelfontwikkeling doen. Je moet de balans vinden tussen kritisch zijn voor jezelf en jezelf graag zien. Ik denk dat die balans steeds beter zit bij mij.»

HUMO Je bent ook veel met voeding bezig.

MATY «Als je gezond eet, voel je je beter. Ik vind het makkelijker om me te concentreren als ik gezond eet.»

HUMO Je hebt een kookpagina op Instagram: gastronomaty_. Heb je nu meer volgers door '1 jaar gratis'?

MATY «Meer dan duizend, maar ik ben op dit moment niet zo actief door mijn nieuwe job. Ik kook wel elke dag, maar ik hoef niet per se alles te delen.»

HUMO Iben, volg jij een typisch studentendieet of eet je ook weleens groenten?

IBEN «Ik kook vaak. Zeker nu: tijd zat (lacht). Maar als ik écht zou eten wat ik wil, weeg ik straks 120 kilo.»

HUMO Als Thomas Vanderveken je aanspreekt in de quiz, gaat het over de sloten alcohol die jij de avond voordien gedronken hebt.

IBEN «We hebben het over veel meer gehad, maar dat is er telkens uit geknipt. Ik ben een preses in het studentenleven: dan drink je wel iets, hè. Maar ik ben niet van plan later alcoholicus te worden, wel integendeel.»

HUMO Op je Instagrampagina staan welgeteld twee foto's te blinken.

IBEN «Ik gebruik mijn smartphone voor alles en nog wat, maar ik ben niet zo actief op sociale media.»

MATY «Ik gebruik Facebook amper. Dat heb jij ook al gemerkt, hè, Iben? Toen je mij een bericht stuurde, duurde het weken voor ik dat had gezien. En verder zit ik vooral op YouTube, voor de docu's en horrorachtige dingen.»

HUMO Juist, jij bent een fan van true crime-horror.

MATY «Documentaires over seriemoordenaars zie ik ook graag. Geen idee waar die fascinatie vandaan komt. Ik ben nochtans supersnel bang.»

HUMO Heb jij verknipte fascinaties, Iben?

IBEN «Ik vrees van niet, al heb ik op Netflix wel enkele docu's over seriemoordenaars gezien. Maar horror in het algemeen is niks voor mij.»

MATY «Van die overdreven bloederige toestanden vind ik ook niet leuk. Geef mij maar psychologische horror, waarbij je op het einde mindfucked bent: wat is er net gebeurd?!»

AFRIKA NAAST BED

HUMO Op je Facebookpagina zag ik een foto van jou samen met de rapper Mick Jenkins. Waar heb je hem ontmoet?

MATY «Op een concert. Daarna liep hij rond in de zaal en ben ik met hem aan de praat geraakt. Chille gast, hoor. Hiphop is een genre waar ik veel naar luister, maar ook Motown vind ik fantastisch, en blues, jazz en r&b. Soms zelfs klassieke muziek. Mijn favoriete artiesten zijn Erykah Badu, The Doors en 50 Cent.»

HUMO Nooit zelf muziek gemaakt? Je zíét eruit als een artieste.

MATY (lacht) «Ik wou dat ik kon zingen, maar dat talent is mij helaas niet gegeven.»

HUMO Iben, jij kunt wel zingen. Vóór je preses werd, was je de cantor van Rodenbach.

IBEN «Ik zing graag (lacht). The Beatles vind ik top, en Simon & Garfunkel. Ik heb ook slagwerk gevolgd aan de muziekschool: ik kan drummen, en instrumenten zoals de marimba of de xylofoon bespelen. En ik heb onlangs een gitaar gekocht, die zal nu wel van pas komen.»

MATY «Ik kan mijn creativiteit kwijt in tekenen, schilderen, kleren maken...»

HUMO Wat schilder je?

MATY «Wacht. (Loopt naar de slaapkamer en toont haar houtskooltekeningen en schilderijen, veelal van Afrikaanse mensen en kleurrijke gewaden) Ik weet ook niet waarom ik maak wat ik maak. Soms bewerk ik afbeeldingen die ik mooi vind, of bedenk ik iets nieuws.»

IBEN «Knap!»

HUMO Het meeste lijkt Afrikaans geïnspireerd te zijn.

MATY «Afrikaanse taferelen zijn vaak erg kleurrijk, en ik vind Afrikaanse kunst zeer expressief. Maar er schuilt geen politieke of symbolische betekenis achter. Ik maak die dingen om te kunnen ontspannen, niet om een boodschap de wereld in te sturen.»

HUMO Je stamboom heeft een grote kruin: je mama heeft Belgisch, Frans en Hongaars bloed, en je papa is van Senegalees-Malinese afkomst.

MATY «Ik vind dat boeiend: wie is wanneer waarheen getrokken? Mijn overgrootmoeder is tijdens WO II van Hongarije naar België gevlucht. In Gent had ze twee tantes die een winkel met namaakbloemen in stof uitbaatten. Bij hen heeft ze een nieuw leven uitgebouwd.»

IBEN «Ik stam gewoon af van simpele West-Vlaamse boeren (lacht).»

MATY «Het is een voordeel om in de hele wereld familie te hebben. Ik kom wellicht sneller dan anderen in contact met vreemde culturen. Dankzij mijn familie ben ik al in Senegal en in de VS geweest, want daar wonen, langs vaderszijde, nichtjes van mij.»

HUMO Hoe was je bezoek aan Senegal?

MATY «Daar weet ik niet veel meer van - ik was nog heel klein. Dat was samen met mijn mama en papa.»

HUMO Is er een land waar jij je méér verbonden mee voelt?

MATY «Ik woon al mijn hele leven in België, ik ben hier naar school geweest. De band met mijn familie in Senegal en in de VS is minder hecht, maar ik heb ook niet het gevoel dat ik me superhard met België verbonden voel. Je zult mij niet snel met een vlag zien zwaaien. Laat iedereen, ongeacht zijn afkomst, maar gewoon zijn eigen ding doen.»

VEEL WARE LIEFDES

HUMO 'Bij jongeren lijkt het wel in om tegen links, homo's en migranten te zijn,' klonk het bij andere Jonge Leeuwen eerder in deze reeks.

MATY «Serieus? Daar herken ik me niet in.»

IBEN «Ik ook niet. Er is wel een groot verschil in meningen: de ene is rechtser, de ander wat linkser.»

HUMO Merken jullie geen onverdraagzaamheid?

IBEN «Nee, integendeel: toen ik in Gent aankwam, werd er veel gevochten in de Overpoortstraat. Maar de laatste tijd gebeurt dat niet meer.»

HUMO Een tijd geleden was Schild & Vrienden groot nieuws aan de universiteit.

IBEN «Dat was groot nieuws voor díé studentenclub, maar wij hebben er niks mee te maken. Zij hielden voortdurend politieke debatten. Wij zijn vrienden die samen drinken en feesten. Wij spréken zelfs niet over politiek.»

HUMO Maken jullie je zorgen over de klimaatverandering, de wereldwijde ruk naar rechts of het coronavirus?

IBEN «Nee, ik zie wel wat er komt.»

MATY «Over de toekomst maak ik mij evenmin grote zorgen, maar ik denk wel dat het belangrijk is om van alles op de hoogte te zijn, zonder mee te gaan in paniekzaaierij. Hoeveel nepnieuws over het coronavirus doet nu niet de ronde op sociale media? Als de angst overheerst, kun je niet meer logisch nadenken.»

HUMO Valt betogen voor het klimaat ook onder de noemer 'paniek zaaien'?

MATY «Nee, de opwarming is een feit. Paniek zaaien is: zoveel mogelijk rollen wc-papier hamsteren. En aan die sterftecijfers van coronaslachtoffers heb ik ook weinig: zeg me liever hoe we méér sterfgevallen kunnen vermijden.»

IBEN «Angst kan in een situatie zoals deze wél nuttig zijn, anders zullen de mensen niet snel binnenblijven.»

HUMO Jij bent moeilijk uit het lood te slaan, hè, Maty? In '1 jaar gratis' ben jij altijd de rust zelve.

MATY «Klopt, ik word niet snel kwaad en krijg niet snel stress. Meestal ben ik... neutraal (lacht). Maar waar ik wel kwaad van word, is onrecht. Hoe China en het Westen Afrika uitbuiten: schandálig. In Afrika zijn er Chinese concentratiekampen, hè. Ik moet opletten dat ik mezelf daar niet in verlies. Waar moet je ook beginnen als je een verschil wilt maken?»

IBEN «Het interesseert me wel wat er gebeurt in de wereld, maar ik voel niet de behoefte om er zelf iets aan te veranderen. Spijbelen voor het klimaat, bijvoorbeeld, heb ik niet gedaan. Op den duur werd het een excuus om niet naar de les te hoeven. Maar ik besef wel dat we veel voor het klimaat zullen moeten doen.»

HUMO De drie prille twintigers in '1 jaar gratis' zijn allemaal vrijgezel. Toeval?

IBEN «Da's niet zo vreemd. Vijftig jaar geleden waren wij waarschijnlijk al getrouwd op ons 21ste. Nu ga je eerst studeren, en daarna vind je misschien iemand. Ik heb daar geen stress over, en ik heb ook nog niemand nodig.»

MATY «Ik sta wel open voor een lief. Het is sowieso leuk om een innige band te hebben met iemand. Maar ik ben niet actief op zoek. De liefde zal mijn pad wel kruisen.»

HUMO Geloven jullie in de eeuwige liefde?

IBEN (stellig) «Ja. Niet in de ware - er zal wel meer dan één persoon zijn met wie je het goed kunt vinden - maar het moet mogelijk zijn om een heel leven gelukkig te zijn met elkaar. Ik heb een relatie van twee jaar gehad, en die was oké, maar niet perfect. Toen hebben we allebei gezegd: 'We stoppen ermee en zoeken iemand die wél ideaal is voor ons.'»

MATY «Als je je allebei inzet, kun je het wel lang volhouden, maar de duur van een relatie zegt niet alles over de kwaliteit ervan. Het is ook niet omdat een relatie op de klippen loopt, dat ze daarom mislukt is. Je moet niet het eeuwige an sich nastreven, maar wel waardevolle, betekenisvolle ervaringen opdoen.»

HUMO We zullen het onthouden. Bedankt voor het gesprek!

1 jaar gratis Eén, zaterdag 28 maart, 20.45