André Vermeulen is die andere VRT-journalist die met pensioen ging

Covid-19 was veel, bijvoorbeeld: het ijdele securitymannetje dat lieve mensen de toegang tot hun eigen pensioenfeestje ontzegde. Neem nu André Vermeulen, na 36 jaar oeverloze nieuwsgierigheid op de nieuwsdienst van de openbare omroep. Martine Tanghe stond klaar met klapzoenen, de kijker van ‘Het journaal’ met een bedankje voor zoveel trouwe degelijkheid, en eindelijk zou er nog eens gelegenheid zijn om pakweg ‘Liefde is een kaartspel’ van Lisa del Bo uit het Eurovisiesongfestivalarchief te lichten.

HUMO (passioneel playbackend) ‘Passie won van tederheid / Furie van gezelligheid,’ maar nu jij weer, André.

ANDRÉ VERMEULEN «Ik herinner me nog de precieze datum waarop ik voor het eerst de gebouwen van de openbare omroep binnenliep: 17 september 1984. Het voelt een beetje surrealistisch dat dat al 36 jaar geleden is. Het lijkt gisteren, ik zie die zenuwachtige twintiger nog lopen. Letterlijk: toen ik in mijn beginperiode eens haast had en door de gangen holde, werd ik berispt. ‘Hier loopt men niet.’ (lacht)

»Ik heb het er nog altijd een beetje moeilijk mee, met dat pensioen. Misschien had ik me er mentaal beter op moeten voorbereiden? Maar daar had ik geen zin in, en geen tijd voor – ik ben tot het laatste moment volop blijven werken voor ‘Het journaal’. Dat ik met tegenzin met pensioen ben gegaan, heeft te maken met hoe gráág ik het werk nog deed. Ik heb mensen weleens zien wegdeemsteren aan het eind van hun carrière. De motor sputterde, de grote goesting was weg. Maar ik ben nog altijd heel gulzig: ik ben fundamenteel nieuwsgierig gebleven naar de wereld. Ik geloof niet dat ik me ooit verveeld heb in mijn leven, en ik had de ideale baan om die nieuwsgierigheid te stillen.

»Dus neen, ik begrijp niet goed waarom mensen absolúút op hun 65ste met pensioen moeten, ook als ze daar fysiek en mentaal nog helemaal niet aan toe zijn.»

HUMO In die 36 jaar bij de nieuwsdienst heb je heel veel verschillende dingen gedaan.

VERMEULEN «Ja, inclusief de presentatie en de eindredactie van ‘Het journaal’. En radio, helemaal in het begin: bij Studio Brussel heb ik zelfs nog een zomer lang de muzieksamenstelling gedaan van de programma’s van de mensen die vakantie hadden. Maar wat ik altijd het liefst heb gedaan, is reportagewerk. De wereld intrekken, en zelf iets maken.»

HUMO Als buitenlandjournalist heb je aardig wat hoofdstukjes geschiedenis meegemaakt.

VERMEULEN «De burgeroorlog in El Salvador, de oorlog in Nicaragua, waar de Amerikanen de contra’s steunden om de regering omver te werpen… Allemaal heel bloederige en smerige episodes, eigenlijk. Dat waren ervaringen die aan me bleven kleven.

»In 2010 ben ik ook in Haïti geweest, na de verwoestende aardbeving daar. Ik herinner me het beeld van al die ingestorte huizen – verdiepingen die als lasagnevellen op elkaar lagen. En bij tien doden kun je je iets voorstellen, maar bij 100.000 of 200.000? Het was onbevattelijk.

»Het meest werd ik misschien nog geraakt door de treinaanslagen in Madrid, in 2004. Omdat het niet over een speling van de natuur ging, maar over geweld dat mensen elkaar aandoen. Dat heeft me altijd getroffen: menselijke wreedheid.»

HUMO Gelukkig was er ook de muziek. Weet je nog wanneer je liefde voor het Eurovisiesongfestival kiemde?

VERMEULEN «Zeker, in het voorjaar van 1967. Ik was 11 en bracht de paasvakantie door bij mijn tante Cecile in Brugge. Ze had een winkel in sigaren, sigaretten en pijpen – alles wat niet per se héél goed is voor een lichaam (lacht) – en ik stak daar een handje toe. Het was net de week van het Eurovisiesongfestival, en Simonne, een medewerkster in de winkel, had me helemaal gek gemaakt: ze vertelde over ‘Canzonissima’, de Belgische voorronde, en het klonk als iets verrukkelijks. Op zaterdag mocht ik van m’n tante kijken naar het Eurovisiesongfestival. Dat voelde sensationeel, omdat we toen thuis nog geen televisie hadden en omdat ik zo laat mocht opblijven. Sandie Shaw won met ‘Puppet on a String’, en voor België zong Louis Neefs. (Zingt, niet extreem toonvast) ‘Oh oh, ik heb zorgen, en dat verveelt me zo, oh oh oh oh.’

»Die avond was een revelatie. Ik begon daarna heel intens naar de radio te luisteren, naar de BRT en naar Radio Veronica. Een fantastische periode was dat: de tijd van hippies, flowerpower, psychedelische muziek en soul, met The Kinks, Jefferson Airplane en Aretha Franklin in de hitparade. Toen hoorde je op de radio ook nog muziek in álle talen – het Engels was nog niet zo dominant.»

HUMO Je bereidt ook een boek voor over je passie voor het Eurovisiesongfestival.

VERMEULEN «‘Van Canzonissima tot Eurosong’, over alle preselecties in België, van 1956 tot nu. Het was een odyssee langs een hoop archieven: dat van de VRT, privéarchieven, bibliotheken overal in het land... Ik ben er al jaren mee bezig. Maar aan de Vlaamse kant heb ik alles gevonden: elk lied, elke uitvoerder, elk punt dat ooit is gegeven. En aan de Franstalige kant bijna alles. Al dat materiaal vul ik natuurlijk aan met mooie verhalen en knappe foto’s en platenhoesjes.

»Weet je wat je me mag wensen voor 2021? Dat ik naar het Eurovisiesongfestival in Rotterdam kan. Ik wil er zó graag bij zijn, zeker omdat ik al twintig jaar ijver voor Hooverphonic als Belgische inzending. En nu is het eindelijk zover, in mijn favoriete bezetting nog wel, met Geike Arnaert. Het is bidden dat corona wil wijken.»

HUMO Bij je pensioen sprak je het verlangen uit om nog dingen te blijven doen voor de VRT.

VERMEULEN «Daar hoop ik nog steeds op, maar er staan mogelijk praktische bezwaren in de weg. De VRT moet de volgende jaren flink besparen en moet ook meer inzetten op online en sociale media – het is geen toeval dat ik na mijn pensioen niet vervangen ben op de buitenlandredactie. En besparen betekent ook: zoveel mogelijk binnenshuis produceren. Het is nog niet duidelijk of er nog wat overblijft voor freelancers.»

HUMO Hoe ziet de ideale journaalredactie er voor jou uit?

VERMEULEN «Vol nieuwsgierige en bevlogen mensen, natuurlijk. Van alle leeftijden, bovendien. De afgelopen jaren werd er nogal obsessief op jongeren ingezet – want ‘zij zijn de toekomst’. Dat klopt, natuurlijk, maar het is óók waar dat er vooral oudere mensen naar ‘Het journaal’ kijken. Die moet je ook zorgvuldig bedienen.

»Minstens even belangrijk vind ik dat op zo’n redactie alle sociale klassen vertegenwoordigd zijn. Of op z’n minst: dat er voeling is met élke leefwereld. Dat wil weleens een probleem zijn. In de coronaverslaggeving ging het vaak over de mensen die het moeilijk hebben, en dan kwam pakweg een gezin van tweeverdieners met een tuin aan het woord. Begrijp me niet verkeerd: die mensen kunnen het ook moeilijk hebben. Maar heel veel gezinnen wonen in een klein appartement zonder tuin, te midden van het tumult van de stad, in een realiteit die niet die van de middenklasse is. Het heeft te lang geduurd voor we ook dat in beeld brachten. En dat komt natuurlijk omdat de meeste mensen op de nieuwsdienst niet in die realiteit leven.»

HUMO Bij je afscheid vroeg Martine Tanghe zich luidop af ‘wie nu al die mooie in memoriams zal maken voor ‘Het journaal’’.

VERMEULEN «Dat was iets waar ik me om bekommerde, ja: stierf er iemand met renommee, dan moest die een mooi stukje krijgen in ‘Het journaal’. Vroeger gebeurde dat een beetje achteloos: iemand ging dood, en dan werden er snel wat archiefbeelden bijeen gegooid. Dat was vaak ook moeilijk, door de verschillende dragers. Film bijvoorbeeld moest eerst nog ontdooid worden: je moest de band op de juiste temperatuur brengen, zodat-ie niet zou breken. Enfin, ik heb op een bepaald moment een lijst opgesteld van mensen die al een zekere leeftijd hadden, en ben die in memoriams beginnen voor te bereiden. Veel collega’s hadden daar geen belangstelling voor, en dat begrijp ik: de meeste journalisten willen iets brengen dat er nog niet was, hè, ze willen iets maken met beelden die ze zelf gedraaid hebben. Maar ik heb het altijd fijn gevonden om in een beeldarchief te zoeken naar die ene gouden vondst. Dat staat trouwens wél al vast: ik ga sowieso nog een tiental van die in memoriams maken voor ‘Het journaal’.

»Overigens, een beetje een luguber toeval: als Martine Tanghe en ik beiden van dienst waren, gebeurde het opvallend vaak dat een belangrijke artiest gestorven bleek te zijn. Dan schoof ik aan om wat duiding te geven. Eén keer was het nieuws maar net vóór de uitzending binnengelopen: Luc De Vos was gestorven. Dat was moeilijk, want uiteraard stond er geen in memoriam klaar, en we wisten niet wat er precies gebeurd was. Martine en ik waren aangeslagen, en we beseften dat ook veel kijkers niet goed zouden zijn van dat nieuws. Dan was het voor mij een geruststelling dat ik daar zat met Martine. We voelden elkaar goed aan en wisten: hier slaan we ons wel door.»

HUMO Hoe heb jij het afscheid van Martine Tanghe beleefd? Jullie gaan meer dan vier decennia terug, tot in Kortrijk, waar jullie samen studeerden.

VERMEULEN «Het was een moment van grote dankbaarheid, maar ook bijna van nationale rouw, hè. Voor zoveel mensen is Martine er áltijd geweest. Het is zoals met koning Boudewijn toen hij stierf: mensen namen afscheid van een stuk van hun eigen leven. (Haastig) Met dat verschil dat Martine nog leeft, natuurlijk – meer nog: blaakt van gezondheid. En dat treft: ik ook!»