Beklemmend, maar ver weg van goedkope sensatie, toont true crime-drama ‘Under the Banner of Heaven’ waar religieuze waanzin toe kan leiden

Halverwege de jaren 80 werd de mormoonse gemeenschap in de Amerikaanse staat Utah opgeschrikt door de wrede moord op een jonge moeder en haar peutertje. ‘Under the Banner of Heaven’ reconstrueert de zoektocht naar de daders in een traag en beklemmend true crime-drama, dat ook verrassend veel te vertellen heeft over de toestand in het Amerika van vandaag.

Bij de start van de zevendelige reeks op Disney+ zit rechercheur Jeb Pyre (Andrew Garfield) met zijn dochter te spelen in een zonovergoten tuin, als er een telefoontje binnenkomt van het politiebureau. Even later staat hij bij een modaal huis in een buitenwijk, het decor van een gruwelijke dubbele moord die daar even voordien heeft plaatsgevonden. De manier waarop ‘Under the Banner of Heaven’ de slachtpartij in beeld brengt - of beter: niet in beeld brengt - zet meteen de toon voor de rest van de reeks, waarin elke goedkope sensatie op veilige afstand wordt gehouden. Een jonge agent zit voor zich uit te staren op de drempel voor de woning als Jeb aankomt, de rechercheur wandelt langzaam door de kamers langs sporen van bloed en onbeschrijfelijk lijden en wanneer hij de deur naar de ‘crime scene’ open doet, blijft de camera op zijn geschokte gelaat hangen, op de tranen die in zijn ogen opwellen.

Als de man en vader van de slachtoffers - Brenda Lafferty en haar vijftien maanden oude dochtertje Erica - opduikt, van kop tot teen onder het bloed, lijkt de zaak snel opgelost. Maar wanneer Jeb en zijn collega Bill Taba beginnen te graven, stoten ze op allerlei vreemde verhalen over religieus fundamentalisme, polygamie, de onderdrukking van vrouwen, en mannen met baarden die elke vorm van ongehoorzaamheid in de kiem smoren. Het is een bijzonder complex verhaal, dat ‘Under the Banner of Heaven’ uit de doeken doet via flashbacks die vijf, tien tot zelfs tweehonderd jaar terug gaan in de tijd. De min of meer vrijgevochten Brenda (Daisy Edgar-Jones uit ‘Normal People’) droomde van een carrière als nieuwslezeres, maar botste met de strenge hiërarchie binnen de Lafferty-familie. Zeker wanneer haar schoonbroers in de ban raakten van een fundamentalistische splintergroepering - die onder meer het recht verdedigde van een vader om met zijn eigen dochter te huwen - werd een conflict haast onvermijdelijk.

Daarnaast schetst ‘Under the Banner of Heaven’ een beeld van het ontstaan van de mormoonse kerk in de eerste helft van de negentiende eeuw, toen Joseph Smith de boodschap die hij rechtstreeks van God had gekregen verkondigde en duizenden volgelingen verzamelde. Het is een geschiedenis vol horror en bloedvergieten, waarin de mormonen vervolgd en afgeslacht worden en de terreur leidt tot een religie die steeds strenger in de leer wordt. Die historische scènes - die soms wat te veel tempo uit de reeks halen - tonen ook aan hoe veel ideeën die nu nog het leven in de VS bepalen, zeker bij het diepgelovige deel van de bevolking, terug te voeren zijn op het verleden: het wantrouwen tegenover de staat, de inperking van vrouwenrechten, het rotsvaste geloof dat religieuze wetten boven die van de overheid staan.

Dat de serie niet bezwijkt onder al die ernstige thema’s mag een klein mirakel heten en is ook te danken aan de uitstekende acteurs in de hoofdrollen. Daisy Edgar-Jones zet in de weinige tijd die ze in de flashbacks krijgt Brenda perfect neer, als een vrouw die haar verlangen naar een beetje vrijheid met haar leven moest bekopen. En Andrew Garfield - ooit nog Spider-Man - is indrukwekkend als Jeb Pyre, een mormoon die frietjes eten en cola drinken als doodzonde beschouwt, maar die steeds meer aan zijn geloof begint te twijfelen als hij merkt waar religieuze waanzin toe kan leiden. Bij de mormoonse kerk waren ze trouwens niet te spreken over ‘Under the Banner of Heaven’, wat u gerust als een compliment kunt beschouwen.