België, het beloofde land van de migrant? ‘Gevaarlijk werk en wonen in krotten’

Na ‘Kinderen van de collaboratie’, ‘de Holocaust’, ‘het verzet’, ‘de kolonie’ en ‘Dewindt’ is er nu ook ‘Kinderen van de migratie’, een nieuwe reeks over één van de grootste maatschappelijke evoluties in de Belgische naoorlogse geschiedenis. Precies 75 jaar nadat België en Italië een akkoord tekenden om mensen naar hier te halen om in de mijnindustrie en elders te werken, vertellen migranten en hun (klein)kinderen hoe ze werden ontvangen en op welke manier hun leven hier vorm kreeg.

HUMO In vergelijking met de collaboratie of het verzet is migratie een erg breed thema. Hoe hebben jullie dat behapbaar gemaakt?

CLEM ROBYNS (eindredacteur) «We hebben snel ingezien dat we het moesten inperken, en daarom hebben we ons toegespitst op de arbeidsmigratie: de mensen die vanaf het einde van de Tweede Wereldoorlog tot aan de migratiestop van 1974 naar hier werden gelokt om te werken. Dat blijft natuurlijk nog steeds een grote en vooral diverse groep: er zijn eindeloos meer arbeidsmigranten dan verzetslieden of overlevenden van de Holocaust.»

HUMO Wat is de algemene teneur? Kijken de getuigen positief terug?

ROBYNS «Iedereen is blij dat ze een beter leven hebben kunnen uitbouwen, en de (klein)kinderen kijken enorm op naar hun (groot)ouders: arme, vaak analfabete mensen die alles hebben achtergelaten in de hoop op een toekomst. Maar de getuigen hebben wel vreselijke dingen meegemaakt. België was totaal niet voorbereid op hun komst, ze werden in krotten gestopt en slecht behandeld, moesten werken in gevaarlijke omstandigheden en hadden van in het begin te lijden onder discriminatie.

»Wat mij het meest heeft geshockeerd, is de structurele achterstelling van die mensen in ons onderwijs. Net de instelling die migranten en hun kinderen moest laten opklimmen, was decennialang een rem op hun ontwikkeling. Tot in de 21ste eeuw kregen kinderen met een migratieachtergrond het advies – vaak heel dwingend – om naar het beroepsonderwijs te gaan, ook al hadden ze capaciteiten voor meer.»

HUMO Migratie is een gevoelig thema waarover de gemoederen hoog oplaaien, zeker op sociale media.

ROBYNS «Daarom is het zo belangrijk dat Canvas eindelijk een reeks als deze maakt, want de geschiedenis van de arbeidsmigratie in België is nog nooit op tv verteld. Ons doel is ook niet om de discussie over het nut van migratie aan te zwengelen, maar om zij die het hebben meegemaakt hun verhaal te laten doen. Eén getuige zegt: ‘Ik heb het gevoel dat ik de Vlaming helemaal ken, van Eddy Wally over ‘F.C. De Kampioenen’ tot Gorki. Maar de Vlaming weet niets af van mij, en wíl ook helemaal niets weten.’ Daar kunnen we hopelijk verandering in brengen.»

Kinderen van de migratie
Canvas, dinsdag 31 augustus, 21.20