Christopher Nolan brengt met ‘Dunkirk’ de grootst mogelijke hulde aan de helden van Duinkerke

Vanavond kan u op BBC2 genieten van het ultieme oorlogsepos ‘Dunkirk’. Door Onze Man in 2017 uitgeroepen tot ‘Film van het jaar’.

Eerst even melden dat uw dienaar het onbeschrijfelijke genoegen had om het langverwachte oorlogsepos van de maker van ‘Inception’ en ‘Interstellar’ te mogen aanschouwen in de meest ideale omstandigheden: in de IMAX-zaal van Kinepolis Brussel. En het klinkt misschien gek, maar vooraf, terwijl we daar in gespannen verwachting in ons stoeltje zaten, leek het wel alsof dat reusachtige witte doek, dat van nok tot vloer maar liefst één volledige zaalwand beslaat, ons op de één of andere magische manier toesprak: ‘Luister, jij nietige mier. Klamp je maar vast aan je stoelleuning, want zo dadelijk zal ik je honderd minuten lang overrompelen zoals je nog nooit bent overrompeld.’

En aldus geschiedde. Van de Stuka’s die met hun angstaanjagende sirenes op de gestrande soldaten neerduiken tot de Spitfires die, in één van de meest oogstrelende beeldcomposities die we ooit hebben gezien, in formatie door het zwerk klieven (‘Vijandelijk vliegtuig op elf uur! Breken!’): wow, wow en nog eens wow. Het knallen van de geweren schudde onze ingewanden door elkaar, onze ribbenkast dreunde met elke ontploffing mee, de laag overscherende bommenwerpers lieten onze enkelhaartjes trillen.

En zo heeft Christopher Nolan, met zijn bijna wanhopige oproep om zijn film alstublief toch vooral in de cinema te gaan bekijken, over de hele lijn gelijk gekregen. Zijn ‘Dunkirk’ is één grote middelvinger aan al die mensen die ‘The Godfather’ en ‘2001: A Space Odyssey’ naar het zielige schermpje van hun smartphones downloaden, en één groot hartstochtelijk pleidooi voor de onevenaarbare magie van de bioscoop (en reken maar dat ‘Dunkirk’ ook in niet-IMAX-zalen een overweldigende sensatie wordt). Ach, had Stanley Kubrick, in zijn tijd net als Nolan een groot voorvechter van de authentieke cinema-ervaring, dit nog maar kunnen meemaken: hij zou zijn collega beslist een ovatie hebben gegeven.

En voor hen die, niet onterecht trouwens, vinden dat de films van Nolan altijd iets afstandelijks hebben, die vinden dat hij meer op het brein mikt dan op het hart: weet dat Nolan sinds zijn langspeelfilmdebuut in 1998 alle emoties heeft zitten opsparen voor dat ene zielsontroerende moment in ‘Dunkirk’ dat hij Kenneth Branagh met die verrekijker de zee laat overschouwen en hij die magnifieke muziek van Elgar (weliswaar in een bewerking van Hans Zimmer) laat openbloeien.

Pas achteraf begon tot ons door te dringen dat Nolan in ‘Dunkirk’ enkele stijlkeuzes maakt die radicaal tegen elke commerciële logica ingaan: zo beperkt hij de dialogen tot het absolute minimum, gooit hij alle karaktertekening overboord (in zoverre zelfs dat bijna geen enkel personage bij naam wordt genoemd), en speelt hij een gedurfd maar onwaarschijnlijk clever spel met drie verschillende timeframes. Maar noem die keuzes alsjeblieft geen gimmicks, want alle filmische middelen die Nolan hier inzet, dienen maar één enkel doel: u een zo intens mogelijk ‘Je bent erbij’-gevoel bezorgen. Mijn Heer, het moet in 1940 nogal wat zijn geweest daar op dat strand – de hel op aarde. Hulde aan de helden van Duinkerke. Christopher Nolan heeft hen, met de hoogst mogelijke eer, en met de best mogelijke film, naar huis gebracht.

‘Dunkirk’
Om 23u op BBC2