Comedyveteraan Nigel Williams: ‘Elke avond zei ik bij het thuiskomen tegen mijn vrouw: ‘In 2024 zijn we met z’n allen fucked’’

De Belgisch-Britse cabaretier Nigel Williams uit Bristol vult al sinds 2003 talloze zalen met z’n comedyshows. Ook dit jaar toert Williams rond met ‘De weg kwijt’. Vanavond houdt hij halt bij Ella Leyers, aan de tafel van ‘De ideale wereld’.

Een dinsdag in Berchem. De zwarte thee is nog niet ingeschonken of Nigel Williams heeft al iets gevonden om zich over op te winden. ‘Heb je eens goed naar dat parkje gekeken waar je langsliep op weg naar hier? Binnenkort gaat het weg. Voor een kantoorgebouw van acht verdiepingen! Nochtans heeft de provincie een negatief advies gegeven en staan er hier in de buurt fucking veel van dat soort torens leeg! Serieus man, Antwerpen is de weg kwijt.’

Sinds Williams in 2000 Humo’s Comedy Cup won en zo mee aan de wieg stond van stand-upcomedy in Vlaanderen, is hij er nooit mee opgehouden om zich kwaad te maken over wat er in zijn ogen misgaat met zijn stad en bij uitbreiding de wereld. Dat deed hij dertien jaar lang in zes zaalshows, waarvan ‘Accident de parcours’ in het seizoen 2015-2016 de laatste was. ‘Op dat punt kon ik zonder gps naar elke grote zaal in Vlaanderen rijden. Ik was het echt beu en had geen zin meer om voor de eigen kerk te preken. In theaters zie je niet wat er echt leeft, in de cafés waar ik altijd ben blijven optreden wel. En wat ik daar heb geleerd, is dit: Vlaanderen is het geloof in de politiek volledig kwijt en neigt naar het extreme. Het racisme is nooit ver weg, en dan krijg je een gevaarlijke cocktail. Elke avond zei ik bij het thuiskomen tegen mijn vrouw: ‘In 2024 zijn we met z’n allen fucked.’’

‘Kijk, ik heb lang genoeg in fabrieken gewerkt om te weten dat niet alle Vlaams Belang-stemmers racisten zijn, maar ze pakken het racisme er wel bij. Stemmen op het Vlaams Belang is als een onweerstaanbaar knap iemand neuken terwijl je weet dat die persoon aids heeft. Go fuck yourself. Als je nu nog niet weet waarop je stemt, ben je een idioot. Doe gerust, maar weet dat je de leiders krijgt die je verdient.’

Nu keert de Britse sinjoor terug naar de lokale cultuurhuizen met ‘De weg kwijt’. ‘We zitten in een zware periode die niemand van mijn leeftijd of jonger al heeft meegemaakt. Ons saaie, burgerlijke leven verkruimelt en het wordt duidelijk hoe het Westen met ware problemen omgaat. Niet zo goed, blijkbaar.’ Van de meeste comedians is bekend dat ze hun volavondshow nog voor de officiële première tientallen keren in kleinere zalen spelen, maar Williams doet dat niet. ‘Af en toe test ik stukken ervan omdat ik er niet zeker van ben, maar verder speel ik gewoon mijn optredens. Jij hebt toch ook geen try-out gedaan voor dit interview?’

‘Begrijp me niet verkeerd: ik treed nog altijd graag op in cafés, maar daarnaast wil ik ook weer voor mensen spelen die rustig zitten en luisteren. Veel van mijn nieuwe materiaal heeft een wat langere aanleiding nodig en komt niet noodzakelijk tot zijn recht in een café in Wortegem, Beringen of Rupelmonde. Daar willen ze jokes die ze ‘s anderendaags op hun werk kunnen navertellen. Ze hebben gelijk en cafés zijn daar ook de ideale setting voor, maar stand-up is meer dan dat. Iemand als Dave Chappelle wordt door veel mensen geprezen, maar wie kan een grap van hem herhalen? Net als andere topcomedians schakelt hij niet zomaar de moppen aan elkaar, het gaat bij hem over de présence waar de humor van afdruipt. Ik heb nu een figuur bedacht dat zogezegd mijn moppen schrijft: Marcelleke, de man zonder armen. Zo kan ik toch wat oneliners brengen die hun werk doen aan het koffieapparaat.’

BETUTTELD

‘Wil je trouwens niet weten waar de show over gaat?’ Williams bladert door de steekkaarten die hij bij het begin van het gesprek nog haastig van de tafel had gegrist. ‘Klimaat. Gender. Hoe het is om jong te zijn. Hoe het is om oud te zijn. Er zit ook politiek, maar minder dan vroeger. Nu ja, alles is politiek, maar Vlamingen hebben niet zo graag dat een show te veel over politici gaat en ik ben erover uitgepraat.’

‘De weg kwijt’ slaat niet alleen op hoe we als maatschappij verloren lopen, maar ook hoe de comedian zelf zich als ouder wordende witte man geen houding meer weet te geven. ‘Ik voelde dat voor het eerst tijdens een optreden in Keulen, toen ik iets positiefs wilde vertellen over de lgbtq+-gemeenschap. Een meisje stak haar hand op: ik mocht daar volgens haar niet over praten omdat ik cisgender ben. Ze censureerde me dus, ze sloot me uit op basis van mijn uiterlijk. Maar om vooruit te geraken moet je toch net een zo groot mogelijk deel van de maatschappij achter je krijgen? Onlangs vatte de jonge comedian Tom Ward het probleem perfect samen in Live At The Apollo op de BBC: ‘They’re blinded by their own openness’.’

Zelf is Williams met zijn 68 jaar de ouderdomsdeken van de Vlaamse stand-up. ‘Nog één jaar en ik heb de leeftijd van mijn favoriete seksstandje. Die grap blijft goed tot je effectief zo oud bent.’ Plots wordt de comedian serieus: ‘Ik ben er helemaal voor dat de jeugd het voor zichzelf uitzoekt. Voor hen is het een gezonde houding om alles van de vorige generaties omver te smijten, ik zou het zelf ook willen doen mocht ik jonger zijn. Maar oude mensen worden vandaag schaamteloos betutteld, want ze horen niet meer bij het productieve deel van de maatschappij en dus zijn ze een probleem. Het enige negatieve isme dat je nog ongestoord mag gebruiken, is ageism (leeftijdsdiscriminatie, JVL).’

‘We zijn de generaties tegen elkaar aan het opzetten terwijl we in het midden van een oorlog zitten en een klimaatcrisis op te lossen hebben. Zo drijf je de mensen naar de extremen’, analyseert Williams. ‘Op dat vlak denk ik hetzelfde als Michael Van Peel: de ware radicalen vind je nu in het centrum. Een beetje zoals op de autosnelweg: een brede middenberm waar niemand is, met links en rechts twee files van haat. Eén keer heb ik op Twitter Zuhal Demir een like gegeven, omdat ze toevallig iets zei dat juist was. Wat je dan over je heen krijgt! Mensen kwamen me zeggen dat ze altijd hadden geweten dat ik rechts was. Iedereen zit in zijn eigen loopgraaf, dan kunnen we maar beter lachen met ons eigen fanatisme. Daarom hou ik zo van een comedian als Bill Burr: die doet alsof hij het allemaal wel weet en eens zal regelen, maar dan om te laten zien hoe dom we met z’n allen zijn.’

Gender, woke en de vermeende generatiekloof: het zijn relevante onderwerpen, maar ze hebben wel het punt bereikt waarop je als comedyfan zucht: niet wéér. Alleen al Dave Chappelle, Ricky Gervais, Theo Maassen, Michael Van Peel en Alex Agnew laten er zich over uit in hun recente shows en Netflix-specials. Wat Williams daar dan nog aan toe te voegen heeft? ‘Dat ik kritisch naar mezelf kijk. Ik volgde ooit een comedyworkshop in New York en daar zeiden ze me: ‘Als je iets wil vertellen over een gevoelig onderwerp, vertel dan wat jóuw probleem ermee is.’ Lange tijd hing die hele fucking woke mijn kloten uit, omdat die beweging ons naar mijn gevoel ruzie deed maken over dingen die in mijn hoofd al lang waren opgelost. Woke betekende in mijn hoofd: ah ja, we kunnen gewoon respect hebben voor iedereen. Eén manier van respect tonen is jokes vertellen, want iedereen heeft het recht om uitgelachen te worden. Dat heb ik geleerd in de fabriek: daar maakte je enkel grappen over je vrienden, met je vijanden praatte je niet.’

‘Ik stoor me aan Amerikaanse comedians die beweren dat ze niks meer mogen zeggen en het dan toch gewoon weer zeggen. Ze storen er zich gewoon aan dat er nu iemand antwoordt met argumenten waar ze geen verweer tegen hebben’, zegt Williams. ‘Hetzelfde met het n-woord. Als je vindt dat je dat moet kunnen gebruiken, maak je grap dan voor een kamer vol zwarte mensen en zie of je ermee wegkomt. Ja? Oké dan. Nee? Dan ben je een blanke, geprivilegieerde cunt.’

Tegelijk waarschuwt Williams voor de doorslaande slinger. ‘Ik volg de Britse comedy goed en daar voel je de tendens binnenkomen dat je speelkansen worden bepaald door hoe je eruitziet. In ‘Live at The Apollo’ zag ik onlangs een zwaarlijvig meisje en het enige dat ze vertelde, was dat ze graag kebab eet en dat je haar niet mag bodyshamen. Dat is weer een vakje afgevinkt. De oude blanke heteroman moet even opzij gaan staan, tenzij hij een afwijking heeft.’ Hij pauzeert. ‘Ik zou eigenlijk over de voorstelling moeten praten.’

KERMIS VAN IZEGEM

Door uit de grote Vlaamse zalen weg te blijven, bleef Nigel Williams ook onder de radar. Je moet al goed ingewerkt zijn in de comedywereld om te weten dat hij al jaren elke maand gerenommeerde Britse en Amerikaanse comedians programmeert in Antwerpen en slechts een enkeling ving op dat hij deze zomer een spiegeltent vulde op het bekende Sziget-festival in Hongarije. ‘Stromae en ik waren daar de enige Belgen op de line-up’, lacht hij (Meskerem Mees, Stake en YellowStraps stonden ook op Sziget, JVL). ‘De organisatie had mij zien spelen in een comedykelder in Boedapest, een plek waar ik elk jaar wel eens kom, en had me voor corona al gevraagd om te komen headlinen.’

‘Ik verdien haast niets met optredens in het buitenland, maar da’s gewoon leuk om eens te gaan spelen in Oslo of Timisoara. Niemand kent je daar en je kunt op je bek gaan dat het niet meer mooi is. Hier in Vlaanderen wordt dat niet aan de grote klok gehangen, want niemand is geïnteresseerd. Bedankt dus dat je over me schrijft, ook in deze tijd. De sociale media houden je voor dat je daar gratis reclame kan maken voor wat je doet, maar iedereen doet dat en dan wordt het bijna onmogelijk om boven het maaiveld uit te steken. Ik heb twee podcasts, maar wat betekent dat als er nog tien miljoen andere zijn?’

Williams trekt zich weer op gang: ‘Ik ken Belgische muzikanten die scoren in het buitenland en bij wie talent uit hun fucking nagels spuit, maar die hier geen kansen krijgen als ze niet op de kermis van Izegem hebben gestaan. Op de bus van de BV’s is maar een beperkt aantal plaatsen en je mag alleen opstappen als je de chauffeur pijpt. Zelfs voor ‘De ideale wereld’ word ik niet gevraagd.’

‘Het enige wat ik in de media mag doen’, grijnst de comedian, ‘is commentaar geven bij de brexit of de dood van de Queen. Ze is gestorven op haar 96ste, wat kan ik zeggen? Het was geen wiegendood en financieel hebben zij en haar familie goed geboerd. En dan kijk ik naar de schitterende satire van iemand als Arjen Lubach en ben ik gefrustreerd: wij hebben comedians die dat ook zouden kunnen!’

‘De weg kwijt’ wordt volgens zijn bedenker een avondje stand-up op zijn zuiverst. ‘Ik kan andere vormen van humor appreciëren, maar voor mezelf ben ik een stand-upfundamentalist. Mijn shows gaan altijd over de maatschappij, zijn nooit twee keer hetzelfde en hebben geen rode draad. Het verschil is dat veel van de boosheid die ik ooit koesterde vervangen is door zelfspot en cynisch medelijden. Maar hier in mijn living aan de radio zitten, naar het nieuws luisteren en tien grappen schrijven: dat deed ik twintig jaar geleden en doe ik nog steeds.’

_(DM)