film★★☆☆☆
‘Da 5 Bloods’: ‘Vietnamveteranen en raciale discriminatie in de VS’
Oproer in Minneapolis, arrestaties in Brussel na de ‘Black Lives Matter’-betoging, Leopold II extra in de verf gezet en geen Cornetto Classics in de rekken vanochtend: yep, we beleven woelige tijden. En te midden van dat tumult komt Spike Lee dan nog eens aanzetten met een film die weliswaar lang voor de moord op George Floyd werd gedraaid, maar die niettemin rechtstreeks inplugt in het huidige klimaat van raciale onrust.
Wie nu evenwel denkt (of had gehoopt) dat Lee nog wat olie op het vuur komt gooien, wacht een teleurstelling: het nogal makke ‘Da 5 Bloods’ zal er níet voor zorgen dat er nog meer ruiten worden ingegooid of pizzeria’s in brand gestoken. In ‘Da 5 Bloods’ reizen we mee met vier Afro-Amerikaanse oorlogsveteranen die – de metaaldetector in de hand - terugkeren naar Vietnam om de resten van hun teamleider op te sporen én om de goudschat op te graven die ze indertijd in de jungle hebben begraven.
Het drama gaat evenwel van start met Muhammed Ali die in een oud televisie-interview uitlegt waarom hij indertijd weigerde om in Vietnam te gaan vechten, namelijk omdat zijn geweten het hem niet toestond om te gaan schieten op mensen die hem geen ‘nigger’ hebben genoemd. Meteen gevolgd door een archiefbeeld van Malcolm X, die er fijntjes op wijst dat de zwarten wel katoen hebben geplukt en in Vietnam zijn gaan vechten, maar daar nooit iets voor hebben teruggekregen – tenzij politiegeweld. Whám, die zit.
De intenties van Lee zijn zonneklaar: het fictieve verhaaltje van die vier bejaarde veteranen die mekaar in Ho Chi Minhstad in de armen vallen, dient deels als een voorwendsel om de kijker inzicht te verschaffen in de verwrongen psyche van de Vietnamveteranen én in de droeve geschiedenis van de rassendiscriminatie in de VS. Ten einde ons bij de les te houden, haalt Lee steeds hetzelfde kunstgreepje uit: wanneer één van da bloods zich bijvoorbeeld laat ontvallen dat hij in plaats van Rambo weleens een Hollywoodfilm zou willen zien over een échte Vietnamheld, ‘zoals Milton Olive, die zich op een granaat wierp en levens redde’, dan krijgt u prompt een zwartwitfoto te zien van de op 18-jarige leeftijd gesneuvelde Milton.
Nu is het uiteraard goed dat Lee ons een beetje kennis bijspijkert, maar het neveneffect is wél dat veel scènes gebukt gaan onder een té didactisch toontje. Maakte ‘Do The Right Thing’, nog steeds zijn strafste film, de raciale spanningen in de VS zó goed voelbaar dat het wel leek dat de vonken van het scherm spetterden, dan is ‘Da 5 Bloods’ (zeker in de eerste helft) een nogal sentimentele en ietwat saaie film vol belerende dialogen (‘Wist je dat George Washington 123 slaven had?’), aangevuld met actiescènes die we al in 1000 andere Vietnamfilms hebben gezien. En, Spike, is het niet een beetje flauw en voorspelbaar om – naast de gebruikelijke sixtiessongs - alwéér de van ‘Apocalypse Now’ gekende ‘Walkurenrit’ van Wagner op de soundtrack te zetten?
Wat bij ons eveneens tot enig wenkbrauwengefrons leidde, is dat da bloods ook in de flashbacks worden vertolkt door de bejaarde acteurs Delroy Lindo, Clarke Peters, Isiah Whitlock en Norm Lewis. Lee heeft natuurlijk gelijk wanneer hij stelt dat de digitale verjongingstechnologie, zoals gehanteerd door Scorsese in ‘The Irishman’, nog niet op punt staat, maar waarom dan niet eens gebruik maken van jongere, goedgelijkende acteurs? Ondanks de groeiende meningsverschillen tussen de veteranen (waarmee Lee lijkt te willen zeggen dat de zwarte beweging géén homogeen front vormt) en ondanks de vele uitpuilende darmen verandert ‘Da 5 Bloods’ in de tweede helft in een nogal bloedeloze men-on-a-mission-movie, in zoverre zelfs dat wij hartstochtelijk begonnen te verlangen naar een kogelriem en een bandana - maar in plaats van Rambo krijgt u, godbetert, Jean Reno met een Trump-petje en een pistool.
Het is verleidelijk om te schrijven dat ‘Da 5 Bloods’ de juiste film op het juiste moment is, maar eigenlijk zou het beter zijn indien de jonge Lee, die van het dynamische ‘Do The Right Thing’, de oude Lee eens op de vingers komt tikken: ‘Yo, motherfucker! Time out! What’s with the corny sentiments and the boring stuff? You need to cool that shit down and keep your dick hard, man! Digg it?’
Om maar te zeggen dat ‘Da 5 Bloods’ het werk is van een goedmenende 63-jarige cineast die zijn vak wel tot in de vingertoppen beheerst, maar tegelijk niet langer lijkt te beschikken over de energieke schwung die van zijn vroegere films zulke doeltreffende brandbommen maakte.
‘Da 5 Bloods’ is te zien op Netflix.
