De échte ster van de laatste ‘Zomergasten’ bleek niet psychiater Bessel van der Kolk, maar presentator Janine Abbring

De laatste Zomergast van 2022 was een gedenkwaardige. Bessel van der Kolk speelde met verve de vaderfiguur: wijs, streng en een tikje ondeugend. Gelukkig liet Janine Abbring zich niet in de rol van braaf luisterende dochter dwingen.

‘Optreden Bessel van der Kolk bij Zomergasten kan desastreuze gevolgen hebben,’ kopte het opiniekatern van de Volkskrant vooraf. De Nederlands-Amerikaanse traumadeskundige, een therapeutische superster sinds het verschijnen van zijn boek ‘The Body Keeps the Score’, zou er wetenschappelijk discutabele ideeën op na houden over trauma en de behandeling daarvan. Toen Van der Kolk in de uitzending met die kritiek werd geconfronteerd, reageerde hij met kalme soevereiniteit: als die brievenschrijvers zelf eens onderzoek zouden doen, zouden ze niet aan zijn conclusies twijfelen. Dat de brievenschrijvers van dienst – Henry Otgaar, Peter van Koppen en Annelies Vredeveldt – wel degelijk onderzoekers zijn in hetzelfde vakgebied, had Bessel even niet meegekregen. Amerika ligt een oceaan ver weg, zullen we maar zeggen.

Gedurende het grootste deel van de uitzending toonde Van der Kolk zich een mild arrogante Zomergast en -gastheer. Naar aanleiding van televisie- en opvallend veel filmfragmenten gaf de emeritus hoogleraar college, daarbij nauwelijks gehinderd door het soms achterblijvende niveau van zijn studenten. Raakte presentator Janine Abbring de draad soms even kwijt tussen al het jargon en de anglicismen, dan nam Van der Kolk pas na lang aandringen gas terug: ‘Je nodigt een hersenwetenschapper uit of niet,’ grijnsde meneer de professor, om vervolgens zijn uitleg te hervatten. Verder overheerste gelukkig de menselijkheid, want als je Van der Kolk iets níét kunt verwijten, is het een gebrek aan compassie. Over de hoofdpersonages uit zijn filmfragmenten – ‘Fearless’, ‘Conquest’, ‘Fanny och Alexander’ en ‘The Hurt Locker’ – sprak hij alsof het dierbare vrienden waren. Zijn maatschappelijke betrokkenheid bracht Van der Kolk naar voren in fragmenten over Desmond Tutu en de Amerikaanse burgerrechtenbeweging.

Maar de echte ster van de avond was niet de gast. Het was de presentator. Janine Abbring, dapper ten strijde trekkend tegen het woud van Babylonische spraakverwarringen, wist in het laatste uur tot de mens achter de wetenschapper door te dringen. Eerst deed ze dat door op het juiste moment Van der Kolks jeugd ter tafel te brengen, om vlak daarna zelf zonder schaamte haar emotie te tonen over een fragment over veilige ouderbinding. Het was dan ook volledig aan Abbring te danken dat de avond eindigde vol warmte en hoop, met een gast die zijn zachte kant kon laten zien.

Abbring besloot de uitzending met de mededeling dat dit haar laatste ‘Zomergasten’ was. Een verstandige keuze, en toch zal ze gemist worden als de meest menselijke presentator die het programma al had. Tijdens de eindtune nodigde ze de bijna 80-jarige Van der Kolk uit om zijn schoenen uit te trekken, om samen, met de voetjes in het water, naar Joan Baez te luisteren. We shall overcome – inderdaad.