De Netflix-docu ‘Pray Away’ toont op pijnlijk absurde wijze de idiotie van ‘homogenezingen’

Homofobie rukt op. Het is een trieste vaststelling dat geweld en agressie jegens de lhbtiq+-beweging wereldwijd, en zeker ook in ‘het vrije Westen’, hand over hand toenemen. Al even triest is dat die toename als argument dient in zogenoemde conversion therapies, of ‘homogenezingen’: als je die geaardheid maar van je af weet te schudden, leid je een veiliger leven op aarde, en kom je straks nog in de hemel. Die Amerikaanse idiotie krijgt inmiddels ook navolging in Europa. De Netflix-documentaire ‘Pray Away’ laat zien hoe schadelijk, triest en ronduit absurd de ‘therapie’ werkelijk is.

De film volgt een groep mensen die bijna allemaal ooit een conversion hebben ondergaan. Er komen (voormalige) priesters en leiders aan het woord, maar ook doorsnee mannen en vrouwen. Vaak werden ze vanwege hun geaardheid langzaam uitgesloten van de conservatieve Amerikaanse samenleving.

Eén van de meest sprekende verhalen is dat van Julie Rodgers, die als tiener merkte ze dat ze op meisjes valt. Haar omgeving is zo conservatief en ‘vanzelfsprekend’ homofoob dat ze van in het prille begin God om ‘vergeving’ vraagt in haar dagboek. ‘Ik ben toch een goede tiener, waarom heb ik dan deze kwade gedachten?’ Wanneer ze openlijk voor haar geaardheid uitkomt, belandt ze in therapie. Wat die precies inhoudt? Dat blijft vaag, al krijgen we voldoende beelden te zien. Het komt vooral neer op: ontkennen, ontkennen en ontkennen. En op: manipuleren. Als de ‘patiënten’ nu maar erkennen dat ze zondig zijn, hoeven ze hun familie en vangnet niet kwijt te spelen. Dat zullen ze niet naar de hel gaan. Als ze doorgaan, ‘hebben ze het aan zichzelf te wijten’.

Het zal weinigen verbazen dat veel van de therapeuten later zelf uit de kast zijn gekomen. Zij die in ‘Pray Away’ te zien zijn, vragen tussen de regels door om vergeving, maar die schenk je als kijker niet zomaar, zeker niet door de manier waarop maakster Kristine Stolakis het geheel heeft gemonteerd. Voor elke ‘spijtoptant’ zijn er drie hartverscheurende getuigenissen van slachtoffers. Het schrijnendste geval in de film is Jeffrey McCall, een voormalige transgender die de therapie onderging en nu tegen heug en meug blijft volhouden dat dat de juiste keuze was. Zelden is een identiteitscrisis zo wrang in beeld gebracht.

Deze documentaire laat ons bedroefd achter, al doen de makers hun best om je niet helemaal depressief naar bed te sturen. De film eindigt met de gelukkige bruiloft van Julie Rodgers, die omringd door haar vrienden met haar vriendin trouwt. Voor het overige bestaat deze docu uit een lange rij aan treurige verhalen, van mensen die je een betere omgeving had gegund, of – in het geval van de ex-therapeuten– meer moed en normbesef. ‘Pray Away’ is geen vrolijke zit, maar wel een noodzakelijke voor wie de conservatieve homohaat wil begrijpen die ook bij ons steeds meer om zich heen grijpt.