De serie ‘Dopesick’ op Disney+, over de pijnstillerepidemie, is even sterk als wraakroepend

Terwijl de hele wereld blijft worstelen met corona, worden de VS ook nog geplaagd door een tweede epidemie: die van de verslavingen aan zware pijnstillers, die ruim een kwarteeuw nadat de medicijnen voor het eerst op de markt kwamen nog altijd duizenden slachtoffers blijven maken. De dramaserie ‘Dopesick’ gaat terug naar de oorsprong van het probleem en toont hoe het zo ver kon komen.

Wie het boek waar de reeks op gebaseerd is, heeft gelezen of uitstekende documentaires als ‘The Pharmacist’ (Netflix) of ‘Crime of the Century’ (Streamz) heeft gezien, zal het verhaal al in grote lijnen kennen. Toen het patent op één van hun meest winstgevende pijnstillers zou verstrijken, lanceerde het farmabedrijf Purdue halverwege de jaren 90 een variant genaamd OxyContin, een op opium gebaseerd medicijn dat trager en langer zou werken dan gelijkaardige pillen en derhalve minder verslavend zou zijn. De voorwaardelijke wijs in de vorige zin is belangrijk, want er was geen wetenschappelijk bewijs voor de claims van de firma. Maar door onder één hoedje te spelen met de waakhond FDA mocht Purdue in de bijsluiter zeggen dat minder dan 1 procent van de OxyContin-gebruikers verslaafd raakte en de pil dus veel meer dan zijn voorgangers geschikt was om niet alleen aan bijvoorbeeld terminale kankerpatiënten te geven maar ook voor te schrijven aan mensen met rugpijn of hoofdpijn.

Onder impuls van dokter Richard Sackler, én van de bedenkers van OxyContin en lid van de familie die eigenaar was van Purdue, werd het medicijn heel agressief en op leugenachtige wijze gepromoot bij huisartsen, die de nieuwe wonderpil zo vaak als mogelijk moesten voorschrijven. Toen na een tijdje de eerste berichten binnenkwamen dat Oxycontin toch niet zo goed werkte als beloofd, verzonnen dokters van Purdue zelfs een nieuwe aandoening om uit te leggen waarom bij veel mensen de pijn niet wegging: zij leden zogezegd aan ‘breakthrough pain’, en de enige remedie was een nog hogere dosis. Terwijl duizenden Amerikanen verslaafd raakten, malafide dokters een handeltje in pillen begonnen en het gebruik van heroïne - als goedkoop alternatief - de lucht inschoot, bleef men bij Purdue OxyContin vrolijk verder promoten. ‘We’re just a virus with shoes,’ zei de Amerikaanse komiek Bill Hicks in één van zijn meer cynische buien, en dat klopt, maar de Sackler-familie draagt ook nog eens van die spuuglelijke crocs.

‘Dopesick’ toont in acht afleveringen de opkomst van OxyContin en de ravage die Purdue en het medicijn in Amerika hebben aangericht, door de ogen van enkele al dan niet verzonnen personages. Er is Richard Sackler zelf, die door een angstaanjagende sterke Michael Stuhlbarg wordt neergezet als een gewetenloze arts die te allen prijze wil bewijzen dat hij een waardig opvolger van zijn vader en grootvader is. Er zijn een paar hardnekkige openbare aanklagers die zich nadat ze de golf van overdosissen in hun regio hebben zien aanzwellen vastbijten in het dossier en Purdue proberen te stoppen. En er zijn enkele gewone burgers van wie het leven overhoop wordt gehaald door OxyContin, zoals de huisarts Samuel Finnix (Michael Keaton) die de pillen eerst te goeder trouw voorschrijft aan zijn patiënten en later ondervindt wat voor rommel het is, of de jonge mijnwerkster Betsy Mallum (Kaitlyn Dever, bekend van de Netflix-reeks ‘Unbelievable’) die na een arbeidsongeval op aanraden van Finnix het nieuwe medicijn inneemt.

Het is vooral in de verhalen van die laatsten dat ‘Dopesick’ de meeste impact heeft en ook het verschil maakt met documentaires rond dit thema. OxyContin was zeker bij het begin vooral een plaag in de meer rurale streken van het land: staten als West-Virginia of Wisconsin vol zware industrie, waar mensen uitputtende jobs hadden en de al heersende armoede door de verslavingen alleen maar erger werd. Het is een kant van Amerika die ook in HBO-reeks ‘Mare of Easttown’ aan bod kwam, maar daar diende ze vooral als decor voor een klassiek misdaadverhaal over verdwenen meisjes. ‘Dopesick’ laat daarentegen zien wie de echte criminelen zijn die die regio’s de dieperik in helpen: de hebzuchtige bedrijfsleiders die mensen enkel beschouwen als een afzetmarkt en niet eens het verschil kennen tussen Virginia en West-Viriginia. De ambtenaren die een oogje dichtknijpen omdat ze hopen op een lucratieve job in de farmasector. De politici die de volksgezondheid minder belangrijk vinden dan het geld voor hun campagnes.

Onlangs kwam van de Amerikaanse dienst voor volksgezondheid het bericht dat er tussen april 2020 en april 2021 meer mensen aan een overdosis pijnstillers waren gestorven dan ooit tevoren - de ene epidemie heeft de andere alleen maar erger gemaakt. Een happy end hoeft u in ‘Dopesick’ dus niet te verwachten, maar u krijgt wel acht uur even sterke als wraakroepende televisie over een helemaal door mensen gecreëerde tragedie.