‘Er zullen mensen beledigd zijn, want ik weet niet wat woke is’

Een kwarteeuw na het einde van de originele reeks maakte het legendarische satirische programma ‘Spitting Image’ vorig jaar een comeback. In tegenstelling tot Onze Man kon het grote publiek de poppenshow nog steeds smaken en werd na amper één aflevering aflevering al een tweede seizoen aangekondigd. Seizoen twee is net uit en loopt opnieuw op Play 4. Misschien dat de satire eindelijk terug het niveau van de jaren 80 bereikt. Bedenker Roger Law dacht alvast dat dat vorig seizoen al het geval ging zijn. ‘Ik ga Donald Trump niet vertellen waar ik woon. En Vladimir Poetin al zeker niet.’

(Verschenen in Humo op 11 oktober 2020)

‘Ooit hield ik in China aan een universiteit een lezing over onze reeks. Toen ik klaar was, bleef het stil in de zaal. Ik zei: ‘Ik ga niet weg voor een paar mensen een vraag hebben gesteld.’ Uiteindelijk staken twee aanwezigen hun hand op. De eerste vroeg: ‘Waarom haat je iedereen?’ En de tweede zei: ‘Waarom zou iemand je voor zoiets betalen?’’ Verkeerd gedacht: Roger Law (79), de man die in de jaren 80 de satirische show ‘Spitting Image’ bedacht en de poppen van onder meer Margaret Thatcher, Ronald Reagan en prins Charles ontwierp, werd daar niet alleen voor betaald, hij is er zelfs schatrijk mee geworden. Ruim tien jaar lang, tussen 1984 en 1996, was ‘Spitting Image’ één van de best bekeken programma’s op de Britse televisie en ook elders in de wereld werd de poppenshow populair - er zijn bijna 40 lokale versies van gemaakt. Law is ook de drijvende kracht achter de nieuwe versie, die onlangs in première ging op de Britse streamingdienst Britbox en vanaf deze week bij ons te zien is. Margaret Thatcher of Ronald Reagan zijn er niet meer bij: zij zijn vervangen door Boris Johnson en Donald Trump, die opduiken naast politici als Vladimir Poetin, Joe Biden en Angela Merkel, en beroemdheden als Beyoncé, Billie Eilish, Taylor Swift en Kim Kardashian. Is er als enige wél opnieuw bij: de Britse koninklijke familie. Koningin Elizabeth II zat ook al in de jaren 80 op de troon en maakt een comeback in de nieuwe reeks.

ROGER LAW (lacht) «Pijnlijk genoeg was één van de running jokes in de originele versie dat prins Charles hartstochtelijk droomde van het moment waarop hij eindelijk koning zou kunnen worden. Sommige dingen veranderen niet.»

- Waarom wilde je na al die jaren een nieuwe versie van ‘Spitting Image’ maken?

LAW «Ik weet het zelf niet goed. Ik ben al twintig jaar bezig met keramiek, pottenbakken en reizen, en eigenlijk heb ik best een leuk leven. Als ik terugdenk aan ‘Spitting Image’, herinner ik me bovendien vooral de stress. Meestal hadden we maar drie dagen de tijd om een nieuwe aflevering in elkaar te boksen, wat telkens een loodzware race tegen de klok was. Als ik voor de tv ging zitten om een aflevering te bekijken, was dat niet om te lachen, maar om me te ergeren aan alle fouten en blunders. ‘Spitting Image’ heeft dertien jaar van mijn leven weggevréten. God weet dus waarom ik besloten heb om weer aan de bak te gaan.

»Ik denk dat ik opnieuw iets wilde maken dat mensen even laat opkijken en de adem inhouden. En de nieuwe scenaristen zaten meteen op dezelfde lijn. Jeff Westbrook heeft eerder voor ‘The Simpsons’ en ‘Futurama’ gewerkt. Eén van de eerste dingen die hij schreef, was een scène waarin Trump een tweet verstuurde via zijn anus. (Grijnst) Hij gaat dat prima doen.»

- Ben je bang voor de reacties? Vandaag, met de sociale media, wordt elke verkeerde grap meteen onder een vergrootglas gelegd en zijn mensen snel op de tenen getrapt.

LAW «Ik verwacht twee soorten reacties: mensen die zeggen dat 'Spitting Image' niet meer zo goed is als vroeger, en mensen die beledigd zijn. Voor de tweede groep ben ik wel wat nerveus, dat geef ik eerlijk toe. Ik ben al bijna 80 jaar oud, ik weet niet wat woke is (lacht).

»We hebben op voorhand ook al kritiek gekregen over de pop van Mark Zuckerberg: omdat hij een grote neus heeft, beschuldigden sommigen ons van antisemitisme en racisme. Maar al onze poppen hebben grote neuzen, of grote oren: daarom zijn het net karikaturen!»

- Ook de beslissing om een pop te maken van Greta Thunberg zorgde voor deining.

LAW «Ik zat in de studio toen één van de jongere medewerkers me kwam zeggen dat er op Twitter wat te doen was over de Thunberg-pop. ‘Het is nog maar een kind, waarom doen jullie dit?’ Maar plotseling hoorde ik iedereen lachen: Thunberg had zelf getweet dat ze haar pop geweldig vond. Meteen het einde van de discussie.»

- Ben je ondertussen niet immuun voor kritiek? In de jaren 80 trokken jullie je toch ook nergens iets van aan?

LAW «Ik heb geleerd om het naast me neer te leggen, ja. Sommigen zullen altijd gechoqueerd zijn, en vandaag door dezelfde dingen als dertig jaar geleden: het is de menselijke natuur. Van ITV (de Britse zender waarop ‘Spitting Image’ liep, red.) kregen we totale creatieve vrijheid. Het was de eerste keer dat ze iets uitzonden waarin de politiek belachelijk werd gemaakt, en ze wisten dus niet wat de regels waren. Ons doel was eenvoudig: proberen met zoveel mogelijk weg te komen. En de producers mochten het bij het management gaan uitleggen.

»Ik herinner me dat ik ooit naar Rusland ging om mee te werken aan de Russische versie van ‘Spitting Image’. Het team bestond uit jonge en geweldige mensen, en hun versie was echt goed. Maar op een dag kreeg ik een telefoontje van één van hen. ‘Roger, je moet nu naar de luchthaven gaan en het vliegtuig nemen. We zijn gearresteerd.’ ‘Hoezo, waarom?’ ‘Omdat we onze leiders belachelijk maken en vernederen.’ Ik zei: ‘Wel, ik dacht dat dat net het punt was.’ (lacht)»

TRIESTE KLOOTZAK

Het favoriete doelwit van ‘Spitting Image’ vroeger was Margaret Thatcher, gedurende de hele jaren 80 de conservatieve premier van het Verenigd Koninkrijk. Lachen met haar heerschappij bleek zelfs zo essentieel dat de show verwaterde nadat de Iron Lady in 1990 het leiderschap over de conservatieve partij had moeten afstaan aan John Major, een veel kleurlozer figuur.

LAW «Mensen haatten Thatcher echt. Toen ze wegging, belde de producer me op en zei hij cynisch: ‘We zijn eindelijk van haar af, Roger.’ Maar er was wel één voordeel aan haar: ze kon tegen een stootje. Toen we een boek wilden uitbrengen over de show maakte WH Smith (een grote boekenketen in het Verenigd Koninkrijk, red.) bezwaar tegen een grap die we maakten over Thatcher. Dus schreven we een brief naar Downing Street 10 (het adres van de ambtswoning van de premier, red.) waarin we zeiden: ‘Dit gaan we doen, hoe voelt u zich daarbij?’ En we kregen antwoord terug: ‘Dat is een mooi initiatief, veel succes ermee.’ Ik zie het Boris Johnson nog niet doen. Hij is geen Thatcher, zelfs geen Blair. Hij wil zo wanhopig graag gezien worden, op een manier die zelfs voor politici onnatuurlijk is. Onze pop legt die tragische kant van hem vast: niet goed genoeg en een beetje een trieste klootzak.»

- Donald Trump was in 2016 al boos op acteur Alec Baldwin omdat die hem in ‘Saturday Night Live’ niet flatterend genoeg neerzette. Verwacht je boze tweets vanuit het Witte Huis?

LAW «Hij zal in ieder geval niet tevreden zijn. We hebben een pop van zijn ziel gemaakt, de duivel in de man gevangen. Hij is kwaadaardig, gemeen, een sluwe pestkop uit de middelbare school die onder de indruk is van nog grotere en sterkere pestkoppen als Poetin. Maar goed: niemand weet waar ik woon, en ik ga het ook niet aan Trump vertellen. En zeker niet aan Poetin (lacht).

»Nu, waar ik het meest trots op ben, is dat we vroeger iederéén belachelijk maakten en dat we kijkers hadden uit het hele politieke spectrum. In de jaren 80, toen er minstens evenveel polarisering was als nu, was dat geen kleine prestatie. Ik herinner me een aflevering uit 1986, vlak nadat de VS een bombardement op Libië had uitgevoerd, waarin we lachten met een speech van Ronald Reagan, bij ons een oude dwaas die de burger toesprak in zijn nachtkleed. 's Anderendaags liep ik op straat en kwam een erg rechtse kerel die me al jaren uit de weg ging op me af. Ik dacht: nu ga ik eraan. Maar hij wilde me de hand schudden, omdat hij zo hard gelachen had. Als we met de nieuwe versie zoiets kunnen bereiken, ben ik een tevreden man.»

Spitting Image
Play 4, elke vrijdag om 1.00