Filmmaker Martin Koolhoven: ‘Er is meer dan Hollywood’

Met zijn ‘De kijk van Koolhoven’ wil Martin Koolhoven (50) ‘alles doen’ om in Nederland de filmliefde aan te wakkeren. In het tweede seizoen gaat zijn missie verder.

- Het Zuid-Koreaanse ‘Parasite’ won enkele weken geleden de Oscar voor Beste film. Goed nieuws voor de filmwereld?

VAN KOOLHOVEN «Het is een erg goede film. Van een interessante filmmaker. Toch was ik zelf voor ‘1917' van Sam Mendes gegaan. Die film maakte op mij meer indruk. Maar ‘Parasite’ is wel een leukere en verrassendere winnaar. Hoewel de keuze wel weer volledig past bij de tendens dat de Oscars de laatste jaren parten speelt: er winnen films die het grote publiek niet kent. Ik vermoed dat ze bij de organisatie redelijk in paniek zijn.»

- Maar een niet-Engelstalige film als winnaar was toch goed voor de diversiteit?

VAN KOOLHOVEN «Zeker. Maar de kijkcijfers van de uitreiking zijn wéér verder gedaald. Dat baart ze veel meer zorgen daar. De kloof tussen de smaak van de Academy en het bioscooppubliek is een probleem. Mensen willen de film aanmoedigen die ze zelf hebben gezien. Daarbij is zo’n urenlange uitreiking niet echt meer van deze tijd.»

- En bezien vanuit uw streven naar meer aandacht voor film in ons land?

VAN KOOLHOVEN «Het is heel goed dat mensen zien dat er meer is dan Hollywood. Nu het is bewezen dat je als filmmaker uit Zuid-Korea een Oscar kunt winnen met een film in je eigen taal, waarom zou de volgende winnaar dan niet uit Europa of zelfs uit Nederland komen? In bijna elk land ter wereld kijkt het publiek maar naar twee soorten films: die uit Hollywood en die van eigen bodem. ‘Parasite’ kan dat helpen doorbreken.»

- Heeft u een missie met ‘De kijk van Koolhoven’?

VAN KOOLHOVEN «Ik wil alles doen om de filmliefde in Nederland aan te wakkeren, ja. Laten zien hoe films worden gemaakt en wat daar zo goed aan is. We gebruiken dit seizoen bekendere films als voorbeelden. En ik ben er wat minder blind in gegaan, heb veel voorbereid. Dat leidde er wel weer toe dat mijn uitleg veel langer werd. Van de aflevering over Amerikaanse gangsterfilms hebben we daarom een tweeluik gemaakt. Toen we eenmaal aan ‘The Godfather’ begonnen, hadden we materiaal genoeg voor bijna een volledige uitzending. En toen moest de rest nog.»

- Leidt meer inzicht in het filmmaken per definitie tot meer waardering voor film?

VAN KOOLHOVEN «Dat denk ik wel, ja. Het gaat me niet om nerderige feitenkennis over acteurs of opnamelocaties, maar om weten waarom een film op een bepaalde manier is gemaakt. Ik denk dat je in de bioscoop meer van een Amerikaanse gangsterfilm geniet als je weet in welke traditie die staat of welke techniek de regisseur gebruikt.»

- Is het niet alsof je een goocheltruc uitlegt? Dan hij is een tweede keer veel minder spannend.

VAN KOOLHOVEN «Dat heb ik zelf niet. Vergelijk het met een sterrenkok die een toprestaurant bezoekt. Hij kan vermoedelijk precies uitleggen hoe de gerechten zijn ontstaan, maar geniet er niet minder om.»

- U noemt zich een filmfanaticus. Hoeveel films bekijkt u per jaar?

VAN KOOLHOVEN «Veel minder dan vroeger. Toen ik 20 was keek ik vaak de hele dag films. Daarna heb ik jaren een dieet van minimaal een dag volgehouden. Nu heb ik van het Oscarlijstje niet eens alle genomineerden gezien. De absolute honger was toch groter voordat ik zelf films ging maken. Toen verplaatste het meer van consumeren naar doen.»

- Toch heeft u de afgelopen 12 jaar maar twee films gemaakt: ‘Oorlogswinter’ en ‘Brimstone’.

VAN KOOLHOVEN «Da’s waar. In het begin maakte ik er elk jaar eentje, omdat ik het vak wilde leren. Maar uiteindelijk wil ik liever de diepte in. Bij sommige collega’s is dat andersom, vooral bij hen die een hele duidelijke boodschap hebben en in film een geschikt medium vonden. Bij mij begon het bij liefde voor film. Ik ben gaan filmen uit liefde voor films. Ik vind dat de echte kracht ervan niet in de boodschap, maar in de emotionele ervaring ligt. Je kunt even in het leven van iemand anders stappen.»

- Wanneer beleefde u dat zelf voor het eerst?

VAN KOOLHOVEN «Ik kan me niet herinneren dat dat ooit niet het geval was. Vanaf mijn eerste bioscoopervaring als kleuter. Maar net zo toen ik als elfjarige ‘Once Upon a Time in the West ‘zag. Dat was de eerste keer dat ik voelde dat er een maker aan het werk was. Als kind sta je daar niet bij stil, acteurs lijken uit zichzelf te bewegen, maar toen was ik me voor het eerst bewust van de regisseur. Het is belangrijkste ervaring uit mijn filmleven geweest. Vormend voor mijn latere loopbaan. Én het is nog steeds mijn lievelingsfilm.»

- Tijdens zijn roast bij de Golden Globes zei komiek Ricky Gervais: ‘Deze show zou kunnen bestaan uit één aankondiging: Gefeliciteerd Netflix, jij wint.’ Lopen de streamingsdiensten de bioscoopfilm inderdaad onder de voet?

VAN KOOLHOVEN «Die zijn een serieuze concurrent van Hollywood. Veel talent uit Hollywood dat eerder naar de televisie uitweek, trekt nu naar Netflix. Daar liggen kansen, met vaak meer vrijheid, vooral bij series.»

- Is het een droef stemmende ontwikkeling?

VAN KOOLHOVEN «Tuurlijk vind ik het jammer. Simpelweg omdat ik meer van film houd, van de betovering van een donkere zaal. En als maker vind ik het spannender een verhaal in één keer te vertellen. Maar toch was ik pakweg twee jaar geleden somberder. Inhoudelijk kruipt Hollywood op. Er blijven mooie dingen als ‘1917' en ‘Parasite’ succesvol gemaakt worden. Martin Scorsese nam onlangs de Marvelreeks op de korrel. Heeft meer met een pretpark dan met film te maken, vond hij. Maar onlangs bewees ‘Joker’ opnieuw dat je in een superheldenfranchise toch iets wezenlijks kunt maken.»

- Zou u een productie exclusief voor een streamingsdienst maken?

VAN KOOLHOVEN «Ik ben door Netflix voor van alles benaderd. Ik heb nooit toegehapt, maar dat kan best een keer veranderen. Als het de enige manier is om een bepaalde film te financieren bijvoorbeeld.»

- Beïnvloedt uw werk voor televisie uw productie als filmregisseur niet? U bent nu al enige jaren bezig aan een nieuw project, een misdaadthriller die speelt in 1946 in Indonesië.

VAN KOOLHOVEN «Ik moet me goed voelen om aan het scenario te kunnen schrijven. Door privéomstandigheden was dat een tijd niet zo. Dit programma maken is dan makkelijker: praten over films is het leukste wat er is. Het gaat nu weer beter, dus als de serie af is, ga ik weer aan de slag. Heb geduld, het komt eraan en wordt geweldig.»

De kijk van Koolhoven, vrijdag 20.25 uur, NPO3. De aflevering vandaag gaat over buitenaardse wezens.

© Trouw