Hugo

Huh?! Martin Scorsese gaat een familiefilm maken? In 3D? Een stekend gevoel van verbazing, en ook wel van ontgoocheling, maakte zich van ons meester toen ons twee jaar geleden ter ore kwam dat Marty - hij die ons in ‘Mean Streets’ en ‘Taxi Driver’ had meegenomen naar de met bloed bespatte straten van New York; hij die ons in ‘Casino’ had laten zien hoe je een hoofd in een bankschroef kunt vastzetten - zijn oog had laten vallen op ‘The Invention of Hugo Cabret’, een kinderboek (jawel: een kinderboek) van Brian Selznick.

Was de bijna zeventigjarige kardinaal van het gangstergenre week aan het worden? Of erger nog, seniel? We hadden natuurlijk beter moeten weten: een genie als Scorsese zal aan geen enkele film beginnen wanneer hij niet in zijn hart en ziel voelt, en wéét, dat hij er iets wonderlijks en ultrapersoonlijks uit zal kunnen halen. Hierbij onze verontschuldigingen, maestro: u heeft met ‘Hugo’ de mooiste, de ontroerendste en de meest betoverende film van het jaar gemaakt. Zelfs de 3D mag er wezen.

Al in de eerste vijf adembenemende minuten demonstreert Scorsese dat hij, zelfs op zijn gezegende leeftijd, de modernste cameratechnologieën en digitale tovenarijen als geen ander beheerst: de camera wiekt als een arend over de daken van Parijs anno 1928, zwenkt een razend druk treinstation binnen, zweeft sierlijk over de hoofden van de wriemelende mensen op de perrons, en neemt ten slotte een jongetje in beeld dat vanuit de nok van de stationshal naar de drukte zit te gluren - wow. Hugo, een twaalfjarig weeskind dat letterlijk in de muren van het station leeft, lijkt wel weggelopen uit het universum van Dickens: zijn moeder is allang dood, zijn vader is omgekomen in een brand, en zijn oom, een brutale dronkaard die hem vroeger heeft geleerd hoe hij de tandwielen en de raderwerken van de stationsklokken moet onderhouden, is spoorloos. Als hij niet bezig is met het stelen van croissants, probeert Hugo het mysterie te ontsluieren van zijn dierbaarste bezit: een metalen opwindpop die, zo hoopt hij, een boodschap van zijn dode vader (Jude Law verschijnt in een mooie flashback) in zich draagt. In de microkosmos van het art-decostation - een triomf van production design - lopen nog meer kleurrijke figuren rond: Sacha Baron Cohen speelt een boosaardige inspecteur die jacht maakt op loslopende weeskinderen; Emily Mortimer vertolkt een verlegen bloemenverkoopstertje; enBen Kingsley schittert als de verbitterde uitbater van een speelgoedwinkeltje. Tot hiertoe laat ‘Hugo’ zich bekijken als een uiterst vermakelijke en pretentieloze jeugdfilm, maar zo ongeveer halfweg neemt het verhaal een wonderlijke wending: ‘Zou je een avontuur willen beleven?’ vraagt Hugo aan zijn vriendinnetje Isabelle - en ineens is het alsof Scorsese, als een volleerd goochelaar, een magisch doek wegtrekt. Meer onthullen zou een misdaad tegen de verwondering zijn: het komt ú toe om de geheimen van ‘Hugo’ te ontdekken.

Achteraf snap je, zo klaar als glas, wat het nu eigenlijk was dat Scorsese aantrok in Selznicks onschuldige kinderboek: hij besefte dat hij het verhaal van Hugo kon gebruiken om stiekem de mooiste, de warmste, en de belangrijkste liefdesverklaring van zijn leven af te leggen. Alles wat Scorsese doet in dit bestaan, is geïnspireerd door pure liefde voor het medium film – cinema is zijn religie, de bioscoopzaal zijn kerk – en in ‘Hugo’ straalt die liefde schitterender dan ooit van het scherm. Alleen al de bibliotheekscène, waarin Hugo en Isabelle als heuse detectives naar de oplossing van het raadsel speuren, is een ongelofelijk aangrijpend moment: voor één keer waren we zelfs blij dat er een 3D-brilletje op onze neus stond; zo konden de andere mensen in de zaal de tranen in onze ooghoeken niet zien. De 3D in ‘Hugo’ oogt overigens verrukkelijk: zoals het een grootmeester betaamt, gebruikt Scorsese de sneeuwvlokjes en de stofpluisjes die overal rond de personages dwarrelen niet als een gimmick, maar als een middel om het beeld meer rijkdom en diepte te verschaffen. Heeft 3D dan toch nog een toekomst?

‘Kom en droom met mij,’ horen we in ‘Hugo’ iemand zeggen. Het is veel méér dan zomaar een oneliner; het is een spiritueel statement, recht uit de ziel van één van de grootste cineasten van onze tijd. ‘Hugo’ is het mooiste geschenk dat een mens zich kan dromen - van Marty, voor ons.

Trailer: