‘Ik heb mijn hoofdrolspeler leren kennen in de gevangenis’

Twaalf kortfilms van evenzoveel regisseurs in telkens dezelfde setting: de bezoekruimte van een gevangenis waar de twee protagonisten door glas van elkaar gescheiden worden. Dat is het concept van ‘Lockdown’, een minireeks die Eén volgende week in vier blokken van telkens drie films uitzendt. Zo kunt u op dinsdag onder meer kijken naar ‘Franky & Mariël’ van de grote Jan Eelen, en op donderdag naar ‘Het slachtoffer’ van de niet minder eminente Michaël R. Roskam.

Het glansrijke idee om twaalf regisseurs elk een kortfilm te laten maken en zo ondanks de coronamaatregelen toch aan de slag te blijven, kwam van de bovengemiddeld getalenteerde Vlaamse filmmakers Maarten Moerkerke en Gilles Coulier.

MICHAËL R. ROSKAM «Gilles heeft vorig jaar mijzelf en Stijn Coninx opgevolgd als voorzitter van de Unie van Regisseurs. Tijdens de eerste lockdown heeft hij een rist virtuele meetings belegd over de vraag of er ondanks corona toch manieren waren om films te blijven maken, en al die werkloze crews weer aan de slag te krijgen. Zo zijn hij en Maarten uiteindelijk met dit uitstekende idee voor de dag gekomen, waar ze bij de VRT gelukkig meteen brood in zagen. In mei hebben ze dan een hele stoet Vlaamse regisseurs – mannen zowel als vrouwen, jongeren zowel als ouderen – aangeschreven met de vraag of ze het zagen zitten. En zo ja, of ze dan een synopsis konden leveren van twee bladzijden. Niet iedereen kon zich vrijmaken – Adil en Bilall hadden het bijvoorbeeld te druk – maar uit de kleine dertig synopsissen die werden ingediend, hebben Gilles en Maarten een goeie mix gekozen. Ik heb me laten vertellen dat de ingestuurde scenario’s allemaal van hoog niveau waren: met de afvallers kan zó een tweede seizoen worden gemaakt.»

JAN EELEN «Ik wou het eerst aan mij voorbij laten gaan, omdat ik ervan uitging dat het een project was voor mensen die door corona zonder werk zaten, en dat was bij mij niet het geval: ik heb een contract bij Woestijnvis, en tussen twee projecten door probeer ik hier en daar wat te helpen. Maar ik had wel meteen een idee van wat ik wilde doen, en dus heb ik toch maar een synopsis opgestuurd. Ik had wel al meteen een inhoudelijk bezwaar (lacht). Samen met Robin Pront heb ik af en toe een bezoekje aan Dennis Black Magic gebracht, als voorbereiding op Robins ‘Zillion’-film, dus ik weet uit eigen ervaring dat het er in België net iets minder dramatisch aan toe gaat bij een bezoek dan de typische beelden van gevangenen achter glas. Wij zaten gewoon tussen andere bezoekers aan een tafeltje in een refter. Een bezoek achter glas doe je in extreme gevallen of als er bepaalde voorwaarden aan een bezoek verbonden zijn.»

ROSKAM «Ik heb daar in mijn film gebruik van gemaakt: ‘Het slachtoffer’ speelt zich in Lantin af, en ik laat de cipier zeggen: ‘Normalement c’est dans la cantine, maar pour toi c’est derrière le carreau’ – in Lantin noemen ze het venster zo waar de zware gevallen achter moeten plaatsnemen wanneer ze bezoek hebben.»

EELEN «Een vriendin van mij die in de gevangenis dramatherapie geeft, vertelde me dat als gevolg van corona de gedetineerden daadwerkelijk achter plexiglas zitten wanneer je hen gaat bezoeken. Mijn verhaal speelt zich dus af in coronatijd, met mondmaskers en alles erop en eraan.»

HUMO Als acteurs heb je voor Josse De Pauw en Marjan De Schutter gekozen.

EELEN «Ik wilde al jaren met Marjan werken, maar zij kon nooit. Zelfs nu heb ik nog een klein gevechtje om haar moeten leveren: een andere regisseur wilde ook met haar werken, maar Gilles en Maarten stonden erop dat voor iedere film andere acteurs werden gebruikt. Bon, die half gespeelde concurrentie tussen de twaalf regisseurs maakte het ook wel weer leuk. Zo van: ‘Heeft iemand al een shot van bovenaf genomen?’ – ‘Ja, die en die’ – ‘Shit! En heeft iemand al in zwart-wit gedraaid?’ – ‘Ja, Michaël’ (lacht). Iedereen wil een beetje origineel zijn, hè?»

ROSKAM «Ik heb een mysterieus Gogol-achtig sprookje van de hand van Dimitri Verhulst verfilmd: daar paste zwart-wit bij, vond ik. We hebben ook op 35 millimeter gedraaid.»

HUMO De twee acteurs in jouw film heb ik moeten opzoeken: Olivier Bony bleek een gerenommeerde Franstalige acteur, maar op de vraag wie Antoine Princen is, moet ook Google het antwoord schuldig blijven.

ROSKAM «Antoine heb ik leren kennen in de gevangenis.»

EELEN (lacht luid)

ROSKAM «Ik was daar niet vanwege mijn criminele verleden, hè – ze hebben me nooit gepakt – maar ter voorbereiding van ‘Le fidèle’. Enfin, Antoine wilde al heel lang graag eens acteren, dus toen hij onlangs vrijkwam, heb ik ’m gevraagd of hij geïnteresseerd was. Dat was hij, en hij heeft dat fantastisch gedaan. Wie weet is er nog wel een carrière voor de man weggelegd, hoewel hij niet meer van de jongsten is.»

HUMO Jan, in welk genre past ‘Franky & Mariël’?

EELEN «Goh, dat weet ik eigenlijk niet.»

ROSKAM «Jan Eelen: da’s toch een genre op zich?»

EELEN «Ik heb het in mijn synopsis omschreven als: ‘Forrest Gump (zonder de beperkingen) gaat op bezoek bij Hannibal Lecter (zonder de intellectuele bagage).’ Dat is het ook ongeveer geworden.»

HUMO Hoe vonden jullie het eigenlijk om een kortfilm te draaien in tijden van corona?

EELEN «Eerlijk? Vermoeiend. Alles gaat tien keer zo traag, hè. Terecht, hoor: voor je het weet, hang je met drie vlak bij een monitor en heb je het vlaggen. Wat ik nu ook pas voor het eerst heb beseft, is hoe hard ik mijn gezicht nodig heb om uit te drukken wat ik wil of bedoel. Met dat mondmasker was dat een pak moeilijker.»

ROSKAM (mijmerend) «Zo’n Kuifje-ruimtepak, met een glazen bol over je hoofd: zou dat niks zijn?»

EELEN « Nu, op zich vond ik het wel leuk om eens een kortfilm te draaien; ik had dat nog nooit gedaan. Ik genoot van de beperkingen die ons werden opgelegd: er was maar één decor en we hadden maar één draaidag. Dat werkte voor mij heel bevrijdend.»

ROSKAM «Te veel vrijheid, een mens wordt daar zot van. Het zijn juist de beperkingen die je de vrijheid geven om origineel te zijn.»

EELEN «Voilà, dat bedoel ik. Heel tof ook om op het einde van amper één draaidag een volledige kortfilm te hebben ingeblikt, zonder al te veel bijkomend gedoe.»

HUMO Wat zouden jullie op dit moment aan het doen zijn als er geen sprake was van corona?

EELEN «Ik zou niks anders doen dan wat ik nu aan het doen ben. Wat helpen, lezen, kijken en nadenken over een volgend project. En ik ben samen met mijn moeder de briefwisseling tussen haar en mijn vader van toen ze jong waren aan het digitaliseren. Niet om er iets mee te doen, maar ik vind het wel fijn om te doen en zo gaan ze alleszins niet verloren. Onze papa is vier jaar geleden gestorven en onze mama zit daar nu met die brieven.»

ROSKAM «Hoelang hebben je ouders dat gedaan?»

EELEN «Van ’66 tot ’69 – in ’70 zijn ze getrouwd, dus toen was ’t gedaan. Bijna elke dag hebben ze in die jaren een brief naar elkaar geschreven, dus ik ben er nog wel even zoet mee.»

HUMO En jij, Michaël?

ROSKAM «Ik weet niet goed wat ik nu aan het doen zou zijn zonder corona. Wellicht was ik mijn film over Sylvia Kristel aan het draaien. Maar 2020 was om allerlei redenen een ambetant jaar voor mij op professioneel vlak: van alles en nog wat liep mis, en dat had zeker niet alleen met corona te maken. Maar het komt allemaal goed, daar ben ik van overtuigd. Met mijzelf én met de wereld.»