In ‘Boris’ vormen humor en onpeilbaar leed een prachtig delicate combinatie

Van alle entertainmentprogramma’s die niet via scenaristentengels en acteurskelen tot kijkerskijkers komen, is het reisverslag het mooiste. Het benadert het leven het dichtst, in die zin dat onze pogingen dat ene Alles te bereiken worden omgord door een hele hoop Niets, in het beste geval amusant Niets. Zeker wanneer het Alles baadt in tranen.

Dat professioneel potsenmaker Jeroom schuilgaat achter een masker is niet alleen een compliment voor zijn knevel, het is ook een slecht bewaard geheim voor iedereen die ooit zijn eigen masker zag afgerukt. Je kunt niet tegelijk zo’n goed begrip van humor hebben en onder alles onbewogen blijven. In ‘Boris’ zien we welk litteken al die tijd verborgen lag.

Met Jonassen Geirnaert en Van Boxstael – die laatste spijtig genoeg nog altijd beter bekend als Bockie De Repper, zoals Bart Van Avermaet voor altijd Waldek heet – trekt Jeroom door Canada om er de as uit te strooien van de programmanaam, zijn te jong overleden broer die verknocht was aan het land. Veel mooier wordt een insteek niet. Tegelijk moet je als kijker hopen dat het uitwerken ervan met fluwelen handschoenen gebeurt, en als maker al helemaal, of je riskeert een trauma te zien worden overgoten met een smurrie die je er nooit meer uitgepeuterd krijgt: verdriet herleid tot koopwaar, goedkope bovendien.

Heel even zag ik het verdere verloop van deze reeks somber tegemoet, en wel toen het drietal niet lang na aankomst in Canada bij zonsopgang op een klif ging zitten, en Jeroom de urne tevoorschijn haalde. Ongemak in drievoud, nog ongemakkelijker gemaakt door een vierde die zoveel geremdheid zo spontaan mogelijk op band moest zien vast te leggen. Van Boxstael, van de drie degene die zijn kwetsbaarheid het makkelijkst blootgeeft, zag zijn oprechte vragen ietwat schamper beantwoord door de aan hartjeuk ten prooi gevallen cartoonist. Deze reeks zou staan of vallen met de openheid van die laatste, en schamperheid staat die in de weg.

Ook toen Jeroom de kijker zijn moeder voorstelde, inmiddels helaas zelf verscheiden aan dezelfde ziekte die haar een zoon en een echtgenoot had ontnomen, en zij hem eerst ‘bolleke’ en vervolgens ‘Jomie’ noemde, verborg hij een gegeneerde blik achter het masker van zijn linkerhand. Gelukkig zetten deze twee momenten niet de toon, maar fungeerden ze net als vertrekpunt voor de innerlijke reis die Jeroom op het punt stond te ondernemen. Een goed verhaal vergt immers een protagonist die, naast een eventuele letterlijke reis, vooral innerlijk van punt A naar punt B gaat.

Gaandeweg deze eerste aflevering zag je protagonist én programma ontdooien. Het zo eigen aan reisreportages in scène zetten van ogenschijnlijke toevalstreffers werd tijdens de jacht op een gletsjer vakkundig in scène gezet, wat van een flopitem alsnog een gesmaakte passage maakte; clichés als de obligatoire halfslachtige voorbereidingen en het opkijken van vreemde eetgewoontes in verafgelegen landen werden dan weer gered door de persoonlijkheden van de betrokkenen.

Wat men de pianosoundtrack aandeed tijdens de dolfijnenscène was een zoveelste bewijs dat humor en onpeilbaar leed een prachtig delicate combinatie vormen, een triomf die slechts werd overtroffen door de cassette van De Schijtlijsters, de avant-gardeband van de jonge broers. Voor het eerst in een kwarteeuw hoorde Jeroom Boris’ stem, wat me terugvoerde naar het moment dat ik de stem van een in hetzelfde jaar overleden dierbare voor het eerst weer hoorde. En ik mijn masker zag afgerukt.