In ‘Obi-Wan Kenobi’ op Disney+ vonden wij eindelijk nog eens het échte ‘Star Wars’-gevoel terug

Tijdens de eerste twee afleveringen van ‘Obi-Wan Kenobi’ op Disney + golfden er vele heftige, onstuimige, vaak tegengestelde emoties door ons heen. Verrukking, wrevel, blijdschap, weemoed, hartenpijn, euforie, ergernis.

Vreugde, omdat 'Obi-Wan Kenobi' de eerste miniserie is die net als de negen canon-films begint met de gekende 'A long time ago in a galaxy far, far away'-pancarte. Dat die magische blauwe letters daar staan, en níet in 'The Mandalorian' en 'The Book of Boba Fett', is uiteraard geen toeval: in 'Obi-Wan Kenobi’ keren we immers terug naar het hart van het 'Star Wars'- universum, naar de saga van de familie Skywalker en naar de epische strijd tussen de Jedi en de Sith. Dat we ons opnieuw in de kern van de mythologie bevinden, wordt nog extra voelbaar gemaakt doordat we in het begin van de eerste aflevering een recap krijgen van de gebeurtenissen in 'The Phantom Menace', 'Attack of the Clones' en 'Revenge of the Sith'.

De essentie van die recap luidt dat Obi-Wan Kenobi, ondanks de voorzienige waarschuwingen van Yoda ('Schimmig is zijn toekomst'), en in weerwil van zijn eigen intuïtie ('De jongen is gevaarlijk'), niet heeft kunnen verhinderen dat zijn pupil en vriend, Anakin Skywalker, naar de Dark Side werd getrokken. In één van de sterkste scènes die we ooit in een 'Star Wars'-televisieserie hebben gezien, zien we vervolgens hoe de Stormtroopers een Jedi-school binnenvallen (Order 66: alle Jedi moeten worden omgebracht) en hoe enkele Jedi-ridders tot hun allerlaatste snik de kinderen blijven verdedigen, tot ze worden overmeesterd en hun lichtsabels - indrukwekkend beeldkader! - één voor één uitdoven.

Tien jaar later zijn de laatste Jedi-ridders opgejaagd wild. In het zwart gehulde Inquisiteurs kammen het heelal uit op zoek naar de schaarse Jedi die her en der ondergedoken leven: beknellende taferelen die herinneringen oproepen aan de duisterste hoofdstukken uit de jaren '30 en '40. Op Tatooine, waar zich volgens de geruchten een Jedi bevindt, onderwerpt de Grootinquisiteur de steeds banger wordende eigenaar van een saloon aan een harde ondervraging: de scène is misschien niet zo straf als de ondervraging van Monsieur LaPadite door Kolonel Hans Landa in 'Inglourious Basterds', maar het zweet brak ons niettemin uit.

En hoe ontroerend en hoe bevreemdend is het om Obi-Wan Kenobi terug te zien! Tot nu toe kreunden de 'Star Wars'-televisieseries onder een verschrikkelijke muziekscore, maar wanneer Obi-Wan in beeld verschijnt, mag er eindelijk nog eens mooie symfonische muziek in de stijl van John Williams weerklinken. Maar Obi-Wan is zichzelf niet meer. De ooit zo kwieke en heldhaftige Jedi-ridder is verworden tot een bittere, geknakte, in een grot wonende eenzaat die wordt verteerd door schuldgevoelens en die zijn ballingschap op Tatooine draagt als een straf. In één van de ontroerendste scènes schiet hij wakker uit een nachtmerrie en meent hij de geest van zijn oude meester Qui-Gon in de schaduwen te zien staan - of is die gedaante slechts een figment van zijn verbeelding?

Af en toe houdt hij vanop een afstandje nog wel een oogje op de kleine Luke, die op de boerderij van Uncle Owen pilootje zit te spelen, maar meestentijds staat hij in het gezelschap van enkele andere armoedzaaiers te werken in een fabriek in het midden van de woestijn. De ooit zo fiere Jedi-ridder Obi-Wan Kenobi die in de schaduw van een reusachtig karkas met de geestdodende handelingen van een echte fabrieksarbeider vlees staat te versnijden: hoe zielroerend. Nadat de fabrieksfluit is gegaan en hij zijn ponskaart door de machine heeft gehaald, ziet Obi-Wan hoe één van zijn lotgenoten slechts de helft van het beloonde loon krijgt uitbetaald. Heel even lijkt Obi-Wan te overwegen om de man te helpen en een Jedi-mind trick uit te halen, maar neen, hij bijt op zijn lip en houdt zich in.

Het laat zich raden waarom Obi-Wan de Force niet langer durft te gebruiken: dat zou de aandacht trekken van de Inquisiteurs. Of misschien heeft hij zich uit verbittering afgesneden van de Force, een beetje zoals Luke Skywalker in 'The Last Jedi' in een cynisch gebaar zijn lichtsabel over z'n schouder wegwierp. 'Ik ben niet meer wie ik was,' horen we Obi-Wan tegen iemand zeggen, en inderdaad: hij is in alle opzichten opweg om de vreemde oude kluizenaar te worden die we indertijd leerden kennen in de allereerste 'Star Wars' uit 1977; de grijsaard die door Luke 'Old Ben' werd genoemd. 't Is trouwens mooi om te zien hoe Ewan McGregor ook in zijn acteerspel meer en meer toegroeit naar de onthechte vertolking van Alec Guinness.

Hoe dan ook: eindelijk vonden wij, om het maar eens met een boutade te zeggen, nog eens het échte 'Star Wars'-gevoel terug. Toch voor even, want de tweede aflevering, waarin Obi-Wan voor de eerste keer in tien jaar Tatooine verlaat en op de planeet Daiyu belandt, dropte ons opnieuw in het ietwat cheap aanvoelende 'Star Wars'-universum van Walt Disney. Om redenen die we hier niet gaan onthullen, dient Obi-Wan op missie te gaan in een in neon badende metropool die lijkt op het hedendaagse Tokyo, of op het Los Angeles uit 'Blade Runner'. En zo komt het dat we de oude Jedi-ridder in de tweede episode zien rondstappen in een stad, in een tijdperk, en bij uitbreiding in een serie waarin hij eigenlijk niet langer lijkt thuis te horen. Zoals hij in zijn oude bruine pij door de bruisende straten banjert lijkt Obi-Wan wel een wandelend anachronisme; een relikt uit de goede oude 'Star Wars'-tijd, toen de Zandmensen nog geen lieve wezentjes waren (zoals in 'The Book of Boba Fett') en toen de Disneyficatie in het 'Star Wars'-universum nog niet had toegeslagen. 'Hij is de laatste sintel van een uitstervend tijdperk,' zo zegt de Grootinquisiteur over Obi-Wan, en zo is het maar net.

Wat we in de tweede aflevering in feite zien gebeuren, is de ineenstrengeling van de oude, door George Lucas geconcipieerde 'Star Wars'-mythologie met de hedendaagse, op pure fan service gerichte 'Star Wars'-industrie van Disney. Waar gaat hij in de volgende vier afleveringen naartoe, die ouwe Ben? Zal hij zijn verbittering van zich afschudden en de Force opnieuw omarmen? Wordt deze serie in essentie het verhaal van de spirituele heropstanding van Obi-Wan? Waarom heeft Inquisiteur Reva - een schitterende booswicht - zo'n fixatie op Obi-Wan? Zal Obi-Wan aan dat kleine vinnige meisje vertellen dat hij haar vader heeft gekend? Keert de geest van Qui-Gon terug? Komt er een duel met Darth Vader? Difficult to see: always in motion the future is. Maar voorlopig brandt er nog vuur in de oude sintel.