In ‘Paola, côté jardin’ had de koningin duidelijk geen zin meer in zwijgen: niet over haar kleine bikini, niet over de fouten in de opvoeding van Filip

Paola Margherita Giuseppina Maria Consiglia Ruffo di Calabria - klasgenoten zaten steevast al aan vraag drie van het examen terwijl zij haar naam nog aan het noteren was - had best nog wat langer willen mijmeren over haar kindertijd in een genadig stukje Italië, zo leek het in ‘Paola, côté jardin’, maar zelfs een ruim bemeten documentaire moet vooruit, en dus ging het algauw over Albert Felix Humbert Theodoor Christiaan Eugène Marie van België, de prins van Luik, die haar elegant voor de voeten was komen lopen. Zo snel was het ook in de werkelijke wereld gegaan: nauwelijks was het dreumesje uitgegroeid tot een zonlicht lokkende jonge vrouw, of ze verhuisde al naar België, en werd er de echtgenote van prins Albert, prinses, en moeder van drie.

In ‘Paola, côté jardin’, een RTBF-documentaire van Nicolas Delvaulx, vertelde koningin Paola zonder reserve hoe dat plotse nieuwe leven haar zwaar viel. Het tuniekje was een harnas geworden: een glanzende jonge vrouw hoort zich af te vragen hoe ze de zwaartekracht kan verschalken, niet wie die mannen met een kleffe adem zijn voor wie ze reverences moet maken op een pafferig banket. De pers hijgde de nieuwe prinses ook in de nek: haar aura was te glamoureus, haar bikini te klein, haar hoofd te dromerig.

Paola, die van 1993 tot en met 2013 de Koningin der Belgen was, is nu 84, en heeft duidelijk geen zin meer in zwijgen: geen idee over welke buitenissige charme Nicolas Delvaulx beschikt, maar hij kreeg álles van de koningin. En van de koning, bovendien: ook Albert praatte gul en gretig, opgelucht haast - een troonrede van het bezadigde hart.

Want neen, de echtelieden fietsten niet nurks om de donkere episodes heen. Met name over het ouderschap - denk: de afdaling van een alp op dunne bandjes, heetgeblakerde remblokjes, spaken die kraken - spraken ze in pijnlijk eerlijke lettergrepen. Ze hadden Astrid, Laurent en vooral Filip in te koud water laten baden. ‘Het is jammer dat je de dingen niet kunt hernemen,’ zei Paola. ‘Dat je de jaren niet kunt overdoen. Ik begrijp nu hoe belangrijk het is om liefde te geven. Maar toen wist ik dat niet. Ik zocht zelf nog naar mijn stem.’

Verderop in de documentaire registreerde de camera van Delvaulx een intrigerend samenzijn van koning Filip en zijn ouders. Er sprak nog steeds een zekere afstandelijkheid mee, de vermoeidheid ook van mannen die hun pakken beu zijn en vrouwen die hun korsetten kwijt willen, maar in zijn woorden toonde Filip zich ronduit groots. ‘Verzoening en vergeving zijn het grootste waar een mens toe in staat is,’ zei hij.

Ook over de ruwe jaren in hun huwelijksleven - grofweg van 1970 tot 1980 - spraken Albert en Paola zonder filter. Neen, ze waren toen geen magneten meer, en ja, er waren andere liefdes geweest. Maar toen de echtscheidingsdocumenten uitgespeld werden, herstelden ze alsnog de omhelzing. Albert: ‘Plots was het wij tweeën tegen onze advocaten. Toen hadden ze het wel begrepen.’

Er viel ook wel wat in de kantlijn te schrijven: de rozige barok in de voice-over deed enigszins kinds aan, hier en daar verloor ‘Paola, côté jardin’ focus, en over ‘Dancing with the Stars’-alumna Delphine Michèle Anne Marie Ghislaine van Saksen-Coburg werd met geen woord gerept. Maar toch: in zijn geheel was dit een revelerende, hoogstpersoonlijke documentaire van testamentaire allure. Ook voor wie monarchieën als chronische snotvallingen van de geschiedenis beschouwt en niet in zwart-geel-rode jarretels door het leven hupt, trouwens: veel meer dan de Wikipediapagina van een prinses en koningin was dit het portret van een vrouw, een echtpaar en een familie.

‘In België kijk je niet naar de hemel maar naar de grond,’ zei Paola aan het einde. De vrouw troostte zich met het groen dat groeit in de koninklijke tuin, het meisje was altijd in Italië blijven wonen. (jm)