televisie★★★★☆
‘Jeffrey Epstein: Filthy Rich’ op Netflix: ‘Onthutsende, wraakroepende televisie’
Wie de naam Jeffrey Epstein voor het eerst hoorde in de zomer van 2019, toen de miljonair in New York opgepakt werd op verdenking van misbruik van minderjarigen en even later zelfmoord pleegde in zijn gevangeniscel, zal danig opkijken bij de nieuwe Netflixdocumentaire ‘Filthy Rich’. De vierdelige reeks spit niet meteen grote onthullingen naar boven, maar toont wel hoe uitgebreid Epsteins misdaden waren en hoe lang de man ongestraft zijn gang kon gaan.
In 1996, het jaar waarin de Spice Girls ‘Wannabe’ uitbrachten en bij ons de zaak-Dutroux losbarstte, werd voor de eerste keer een klacht tegen Jeffrey Epstein ingediend. De kunstenares Maria Farmer had enkele schilderijen aan hem en zijn vriendin Ghislaine Maxwell verkocht, werd daarna conciërge van een van zijn vele huizen en moest hem even later seksuele diensten verlenen. Maria stelde ook haar 16-jarige zusje aan Epstein voor, en zij werd op haar beurt aangerand tijdens een bezoek aan ‘s mans ranch in New Mexico. De politie en de FBI deden uiteindelijk niets met de klacht, en toen enkele jaren later het tijdschrift Vanity Fair een ‘profile’ over Epstein maakte, verdween de passage waarin de zusjes Farmer aan het woord kwamen op last van hoofdredacteur Graydon Carter uit het stuk, vlak voor alles naar de pers ging. Wat uiteindelijk verscheen, was een braaf, nietszeggend artikel over een mysterieuze, Gatsby-achtige figuur uit de New Yorkse jetset, met als titel: ‘The Talented Mr. Epstein’.
Maria Farmer mag ‘Filthy Rich’ openen met haar verhaal, en haar ervaringen leveren een blauwdruk voor alles wat erna komt. Vanaf 2000 bouwt de multimiljonair aan een ‘seksueel piramidespel’, zoals een psycholoog het noemt, waarin hij kwetsbare jonge meisjes naar hem lokt voor een massage, aanrandt en misbruikt en hen daarna zo manipuleert dat zij zelf andere slachtoffers gaan rekruteren. Palm Beach in Florida is zijn voornaamste jachtterrein: een rijke enclave die maar één brug verwijderd is van het veel armere West Palm Beach, waar veel tienermeisjes voor 200 dollar wel een oudere man willen masseren, zonder te weten wat hen echt te wachten staat. Sommige getuigenissen zijn verschrikkelijk: één ‘survivor’ liep op haar twaalfde van thuis weg nadat ze had moeten aanschouwen hoe haar vader en stiefmoeder haar 8-jarig broertje dood hadden geslagen. Twee jaar later raakte ze verstrikt in het web van Epstein, pas na vier jaar zou ze er weer uit ontsnappen.
De omvang van Epsteins misdaden tart elke verbeelding. Er komen in ‘Filthy Rich’ ruim een dozijn slachtoffers aan het woord, die op hun beurt soms vertellen hoe ze zelf tientallen andere meisjes hebben aangebracht. Er zijn er die als 14-jarige Epstein naakt moesten masseren en toekijken hoe hij zichzelf aftrok, maar er zijn ook vrouwen die als 21-jarige in zijn handen vielen en jarenlang door hem verkracht werden. Het misbruik vond plaats overal waar hij een huis had, van New Mexico en Palm Beach tot Little Saint James, zijn privé-eiland in de Caraïben, dat in de wijde omtrek bekend stond als ‘orgie-eiland’ en zelfs ‘pedofieleneiland’. Daar kreeg Epstein vaak andere rijke, machtige mannen over de vloer, en ook al brengt ‘Filthy Rich’ niet meteen hard bewijs naar voren, het wordt uit de getuigenissen toch duidelijk dat mensen als Bill Clinton of de Britse prins Andrew genoeg boter op hun hoofd hebben om er op een mooie zomerdag een eitje in te bakken. Zeker Andrew komt er bekaaid van af. De getuigenis van Virginia Roberts, die hem ervan beschuldigt haar op haar 17e te hebben misbruikt, wordt afgezet tegen het roemruchte gesprek dat de prins een paar maanden geleden had met de BBC. In een reeks waar zoveel vrouwen dezelfde verhalen vertellen, lijken zijn ontkenningen nog ongeloofwaardiger, bijna op het komische af. Dat hij niet, zoals Victoria zegt, over het meisje heen kan hebben gezweet omdat hij een aandoening heeft waardoor hij niet transpireert, blijft het slapste excuus sinds Frank Vandenbroucke beweerde dat de dopingproducten bij hem thuis voor zijn hond waren.
De wolk van straffeloosheid die rond de zaak-Epstein hangt, is natuurlijk het ergst. Het duurde na 1996 ruim tien jaar tot Epstein tegen de lamp liep, toen de politie van Palm Beach een onderzoek naar zijn praktijken opende. Ook al wilden er bijna 40 slachtoffers tegen hem getuigen, Epsteins advocaten konden toen, dankzij de rijkdom van hun cliënt en hun bereidheid om elke mogelijk vuil trucje te gebruiken, een deal uit de brand slepen waardoor de dader slechts 13 maanden in de gevangenis moest zitten. Epstein mocht bovendien overdag gewoon naar kantoor om te werken en moest enkel slapen in zijn privé-cel, ‘alsof hij in een slecht motel verbleef’, zoals een advocaat van de slachtoffers het omschrijft. Alle medewerkers van Epstein kregen toen ook immuniteit voor vervolging, zelfs Ghislaine Maxwell, die van in het prille begin aan zijn zijde stond en hier aflevering na aflevering, getuigenis na getuigenis, wordt neergezet als de vrouw die meisjes ronselde, het misbruik faciliteerde en soms gewoon meedeed. Na zijn gevangenisstraf pikte Epstein de draad ook weer op, tot hij vorig jaar, na nog eens ruim tien jaar, definitief gestopt werd.
‘Filthy Rich’ biedt in de eerste plaats een vorm van genoegdoening voor de vrouwen die in de handen van Epstein zijn gevallen, en van wie de gruwelijke verhalen zo lang opzij geschoven werden. De sappigste vragen uit het dossier - heeft hij echt zelfmoord gepleegd of is hij in zijn cel om het leven gebracht? - blijven dan ook grotendeels onaangeroerd. Maar als reconstructie van een van de grootste misbruikschandalen uit de afgelopen jaren is de reeks onthutsende, wraakroepende televisie, waarbij je je nagels vier afleveringen lang steeds dieper in de kussens van je zetel duwt.
