Kamal Kharmach staat voor ‘De klas’: ‘Tijdens de opnames ben ik beginnen wenen als een klein kind’

Voor het nieuwe schooljaar aanvangt, zendt Eén nog maar eens ‘De klas’ uit. Vanavond zorgt gelegenheidsleerkracht Kamal Kharmach voor een verrassing van formaat. We hadden van hem een les boekhoudkunde of ondernemerszin verwacht. Maar kijk, Kharmach zal het met de jongeren hebben over hun toekomst en hoe die zich als een rode loper voor hen uitrolt.

KAMAL KHARMACH «Allemaal de schuld van Tom Waes: hij gaf in het vorige seizoen van ‘De klas’ al een les over geld. Ik snap het wel: Tom Waes heeft vast meer geld dan ik. Alleen weet ik beter wat je ermee moet doen (lacht).

»Geen idee hoe we op het thema toekomst zijn gekomen. Misschien dachten de makers: die Kamal komt van niks en kijk eens wat hij heeft bereikt. Maar zelf vind ik helemaal niet dat ik zoveel heb bereikt. Mijn ouders zijn van een ander land naar hier gekomen om hun kinderen een betere toekomst te gunnen. Zíj hebben pas veel bereikt, ook al ziet de samenleving dat niet zo. Het is in elk geval een heftige aflevering geworden.»

HUMO Voor je leerlingen?

KHARMACH «Eerder voor mezelf. Niet dat ik tijdens de opnames ben ingestort – dat klinkt te dramatisch – maar ik ben wel beginnen te huilen als een kind. Die jongeren horen praten over hoe ze zichzelf in de toekomst zien, katapulteerde me terug naar mijn eigen jeugd en de verwachtingen die ik toen had. Of beter: het gebrek eraan. In de inleiding van mijn thesis heb ik ooit geschreven: ‘Volgens de statistieken die ik de voorbije jaren aan de universiteit heb bestudeerd, zou ik hier niet mogen zitten.’ Als ik de statistieken mocht geloven, dan was het summum van wat ik mocht verwachten, als kansarme Marokkaan uit Borgerhout, een simpele bureaujob. Ik mocht al dankbaar zijn dat ik geen zware arbeid moest verrichten, waarmee ik mijn rug krom werkte. Nu, mijn rug ís gekraakt, maar dan eerder onder mijn gewicht, niet mijn afkomst.»

HUMO Mag een jongen uit Borgerhout vandaag meer van het leven verwachten?

KHARMACH «Het is niet zo hard veranderd als ik lange tijd dacht. Zo zat er in ‘De klas’ een meisje dat maar geen studentenjob vond. Je kon niet anders dan vermoeden dat haar buitenlandse naam daar voor iets tussen zat: ze was intelligent en welbespraakt, maar ze was zelfs nog nooit op gesprek gemogen. Toen dat meisje dan ook nog eens de schuld bij zichzelf zocht – ‘Het zal wel aan mij liggen’ – brak mijn hart. We zijn zoveel talent aan het verspillen. Ik zag het destijds gebeuren bij mijn drarries uit Borgerhout, en vandaag gebeurt het nog steeds. Die gasten moeten al kunnen sprinten als Usain Bolt om hun achterstand in het leven weg te werken. Dat besef was heftig. Zeker omdat ik nu zelf een dochter heb: ik wil niet dat zij zoiets meemaakt.»

HUMO Jij hebt als tiener nog bij H&M gewerkt.

KHARMACH «De eerste dag dat ze me de kassa lieten doen, ontbrak er opeens 400 euro. Terwijl ik alles moest uittrekken – jas, rugzak – zei één van de bazen: ‘Zie je wel, we hadden hem nooit mogen aannemen.’ Op dat moment kwam een collega binnen met het bakje geld dat ze was vergeten te tellen. Mysterie opgelost, maar de snelheid waarmee ze tot die conclusie kwamen – ‘Zijn soort mogen we niet vertrouwen’ – was zo pijnlijk dat ik ontslag heb genomen. Nog een geluk dat ik in die tijd vooral bezig was met mijn onzekerheden over mijn gewicht. Ik zag alles in die context: ik zal nooit een job vinden als garagist, want ik pas niet onder een auto. Niet: ik krijg die job niet omdat ik bruin ben. In mijn hoofd was ik een superdikke, blanke mens. Ik ben pas Marokkaan geworden toen ik drastisch ben afgevallen.»

HUMO Wat ziet de jeugd van nu zichzelf later worden?

KHARMACH «Slechts één leerling zei: ‘Ik wil hetzelfde gaan doen als mijn vader.’ Terwijl dat vroeger toch de norm was. Vroeger zeiden je ouders wat je moest doen. In zekere zin was dat makkelijk. Ook voor mijn ouders was het duidelijk: ze wilden dat ik materieel succesvol werd. Mijn generatie Marokkanen heeft nog het karakter van de babyboomers: materieel succes beschouwen we als het hoogst haalbare. Maar voor de jongeren van vandaag is veel geld verdienen niet meer speciaal, dus willen ze allemaal influencer of YouTuber worden. De enige leidraad die ze van hun ouders krijgen, is: ‘Doe maar iets waar je gelukkig van wordt.’ Maar gelukkig zijn is één van de moeilijkste dingen om te bereiken. Dat nastreven is de hel.»

HUMO Werd jij op het strenge Xaveriuscollege beter begeleid bij je toekomstplannen?

KHARMACH «Ik was niet op mijn mondje gevallen, waardoor ik al snel wist: ik heb een publiek nodig. Maar ik dacht eerder aan iets klassieks, zoals leerkracht, advocaat of bedrijfsleider. Stilletjes droomde ik er wel van de volgende Geert Hoste te worden. Dat ik nu de eindejaarsconference mag doen, voelt alsof ik mijn prinsessendroom heb waargemaakt. Ik ben de Meghan Markle van de comedy.»

HUMO We durven het weleens vergeten, maar naast je televisiewerk geef je nog altijd les aan de hogeschool. Gaan je studenten erg gebukt onder corona?

KHARMACH «Ik heb al veel eerstejaarsstudenten huilend aan de lijn gehad. Omdat ze de leerstof niet begrepen, of omdat ze met vragen zaten, maar niet wisten hoe ze die moesten stellen. Ze zijn helemaal op zichzelf aangewezen. Die leerstof halen ze straks wel in, maar het allerergste: ze missen nu zoveel ervaringen. Gedumpt worden, bij een groepje coole eerstejaars proberen te horen, roddelen over een medestudent: dat gaat niet via Zoom. Als ik nu in mijn eerste jaar had gezeten, had ik een sabbatjaar ingelast.»

HUMO Had jij als jongere braaf de regels gevolgd?

KHARMACH «Los van de ellende en de schrik voor corona zou ik blij zijn geweest om thuis les te volgen in mijn pyjama. Ik kon toch niet in mijn kleren, dus dat scheelde. Ik moet één van de weinige mensen zijn die zoomen fantastisch vindt. Ik doe nu twee keer zoveel meetings op een dag. Complexe onderhandelingen voeren in mijn pyjamabroek? Zalig! Alleen mis ik het sociale leven. Ik mis rondlummelen en terrasjes doen. Wij kunnen ons niet inbeelden wat dat met die jonge gasten doet. Ik snap zo goed dat ze met z’n allen in een park gaan zitten, zodra de zon wat schijnt. Dat sommige virologen dat een dikke middelvinger naar de samenleving noemen, nadat de jongeren al een jaar braaf in de pas hebben gelopen, maakt me boos.»

HUMO Zie jij een verschil tussen jouw studenten en hoe je zelf was op die leeftijd?

KHARMACH «De hiërarchie is weg. Voor mijn studenten ben ik hun maat. Niet echt, natuurlijk. Maar het komt er wel op neer. Voor mij is dat prima: ik voel me niet verheven boven hen.»

HUMO Ben jij populair als leerkracht?

KHARMACH «Ik ben sowieso atypisch, omdat ik op tv kom. Dat hun prof economie een programma presenteert, vinden mijn studenten zalig. En in mijn lessen schuw ik uitdrukkingen als ‘what the fuck is dees?’ niet. Al merk ik wel dat ik ouder begin te worden en hun taaltje niet meer onder de knie heb. In mijn les van daarnet zei ik: ‘Als je nog een vraag hebt over de leerstof, dan mag je die in mijn DM’s sliden.’ De hele klas wees me er fijntjes op dat die uitdrukking toch een iets andere connotatie heeft dan ik dacht. Straks begin ik nog als den bompi te klinken (lacht).»

HUMO Ging jij vroeger vaak in discussie met je leraars?

KHARMACH «Absoluut. Ik zat als puber met veel vragen over religie en het leven. Dan stuurde ik daar een tekst over naar de directeur, die me ’s middags op zijn bureau uitnodigde om een fijn potje te filosoferen.»

HUMO Dat vonden je klasgenoten niet vreemd?

KHARMACH «Ach, Kamal doet dat soort dingen, zo dachten ze op school over mij. Voorzitter worden van de leerlingenraad? Een festival uit de grond stampen? ‘Da’s iets voor Kamal.’»

HUMO Je hebt al vaker gezegd dat je het niet erg zou vinden om weer voltijds te gaan lesgeven, als het televisiewerk ooit opdroogt.

KHARMACH «Ik geef ongelooflijk graag les. Het is alleen jammer dat het zo weinig betaalt. Als ik morgen stinkend rijk zou zijn, dan stop ik met tv, geef ik alleen nog les, en doe ik af en toe een comedyshow, voor de fun. Het beroep van leerkracht is zo ondergewaardeerd. Ik had nooit gedacht dat ik Ben Weyts een compliment zou geven, maar ik ben blij met zijn hervorming van de vaste benoemingen. Het is afschuwelijk hoe wij onze leerkrachten behandelen. En dat zeg ik niet omdat ik zelf lesgeef, want ik zit in de meest comfortabele positie: ik ben docent aan de hogeschool en een vakidioot. Maar voor leraars op de lagere en middelbare school is het ploeteren. Door corona en de eerste lockdown zijn ouders nu wel gaan beseffen hoe slopend het is om elke dag les te geven aan hun kroost. We kunnen maar beter dit moment grijpen om het vak van leerkracht weer het respect te geven dat het verdient.»

‘De klas’ vanavond om 21.20 op Eén