‘Keep Sweet: Pray and Obey’ laat zien hoe een sekte nog wat verder opschoof richting de binnenste cirkel van de hel

Beloof mensen geld en ze dienen je één dag, beloof mensen een hiernamaals en ze dienen je hun hele leven. ‘Keep Sweet: Pray and Obey’ brengt de weg naar religieuze tirannie treffend in beeld.

‘Keep Sweet: Pray and Obey’ – lief zijn, bidden en gehoorzamen, veel meer instructies krijgen de leden van de Fundamentalist Church of Jesus Christ of Latter-Day Saints (FLDS) niet te horen. Het Amerikaanse genootschap ontstond aan het begin van de twintigste eeuw, toen de mormoonse kerk polygamie verbood. Een kleine groep fanatiekelingen vertikte het om hun meervoudige huwelijken op te geven, werd geëxcommuniceerd en richtte een eigen clubje op. In deze nieuwe kerk was het juist extra stoer was om zoveel mogelijk vrouwen te trouwen. Op zichzelf valt dat nog wel mee – polyamorie wordt tegenwoordig steeds populairder – maar helaas bleef het daar niet bij. In de vierdelige Netflixdocumentaire is te zien hoe extremisme, onderdrukking, geweld en incest niet alleen aan de orde van de dag waren, maar ook verankerd lagen in de kern van de religieuze beleving. Zo ontstond een sekte die zich in theorie en praktijk volledig van de maatschappij afzonderde.

De vertellers in ‘Keep Sweet: Pray and Obey’ weten waar ze het over hebben. Zij zijn degenen die de FLDS verlieten, vrijwillig of onder dwang. Veel vrouwen hebben moeten vluchten uit hun gedwongen (kind)huwelijken, maar het lot van de mannen is zo mogelijk nog absurder. In een gesloten gemeenschap waar jonge vrouwen als handelswaar in bulk werden uitgehuwelijkt, ontstond vanzelf een surplus aan jonge mannen. Zij werden zonder pardon de stad uit gebonjourd. Ontworsteld aan hun sektarische wortels moesten de verstotenen aarden in de seculiere buitenwereld, waarvan ze sinds hun geboorte dagelijks hadden geleerd dat die verdorven en gevaarlijk was. Deze stemmen geven een ontluisterende inkijk binnen de muren van de FLDS. Toch zijn het de beelden die het meest indruk maken, veelal gemaakt door leden het kerkgenootschap zelf. Hierin is te zien hoe haat, angst en dwang geraffineerd worden verpakt in een menslievend religieus papiertje.

De tragische hoofdfiguur in zowel de sekte als de documentaire is Warren, de twee maanden te vroeg geboren zoon van “profeet” Rulon Jeffs, die uit meer dan zestig kinderen tot kroonprins werd verkozen. Na de dood van zijn vader ontpopte Warren Jeffs zich tot een psychopathische zonnekoning, onder wiens leiding de FLDS nog wat verder opschoof richting de binnenste cirkel van de hel. In de laatste aflevering, wanneer Jeffs gekte een dieptepunt bereikt, groeit echter ook het medelijden. Van wie opgevoed wordt door wolven, valt immers geen schaapvriendelijk gedrag te verwachten, en in de despoot schemert voortdurend het gekwelde jongetje door. Op het eerste gezicht is er weinig zicht op verandering binnen de FLDS: Jeffs zit anno 2022 een meer dan levenslange gevangenisstraf uit, maar regeert vanuit de cel over zijn duizenden trouwe volgelingen. Hoop schuilt echter in de mensen die aan het woord komen in ‘Keep Sweet: Pray and Obey’: zij die met grote moed en kleine stapjes hun lichaam en geest terugveroverden op het monster. Voor die mensen kun je niet anders dan een diepe buiging maken.