Klinisch psycholoog Elke Van Hoof: ‘Stop met te vertrouwen op het gezond verstand van de mensen, we hébben dat niet’

Waarom doen we niet vaker wat goed voor ons is? Waarom grijpen we op een nieuwjaarsreceptie naar het potje met chips in plaats van naar rauwe bloemkool? Elke Van Hoof, klinisch psycholoog en professor aan de VUB, gaat in ‘Kennismakers’ op Eén op zoek naar de antwoorden.

ELKE VAN HOOF «We denken graag dat we dankzij ons enorme brein verheven zijn boven alle andere dieren, maar dat valt tegen. Ons brein heeft maar één doelstelling: ons in leven houden. Om ons te laten vluchten als er gevaar dreigt, moet het de hele dag paraat staan, en net daarom maakt het de meeste keuzes onbewust. Als aan elke beslissing een weloverwogen denkproces voorafging, zou onze energievoorraad al tegen acht uur ’s ochtends uitgeput zijn.

»We zijn weinig meer dan een speelbal van ons brein. Daarom hou ik een pleidooi voor mildheid: omarm de Homer Simpson in jezelf. Ik heb het tijdens corona vaak gezegd: stop met te vertrouwen op het gezond verstand van de mensen, we hébben dat niet.»

HUMO Als het de functie van onze hersenen is om ons in leven te houden, zou het dan niet logischer zijn dat ze ons naar gezonde voeding leiden in plaats van naar snoep?

VAN HOOF «We zijn het slachtoffer van jarenlang onderzoek door de voedingsindustrie: fabrikanten wéten dat we verslaafd zijn aan suiker. Als ze ergens suiker in stoppen, kunnen we er niet afblijven. Bovendien weten ze ook welke kleuren en texturen we het liefst hebben. Zo creëren ze iets dat ons brein gewoonweg niet kan weerstaan.

»Daarnaast speelt onze opvoeding mee. Van kleins af krijgen we aangeleerd dat chips een beloning voor hard werk zijn. iets leuks, iets feestelijks.»

HUMO Kunnen we onze hersenen ander gedrag aanleren?

VAN HOOF «Neen, hoegenaamd niet. We leven in een tijd waarin we makkelijk denken: als je ergens hard genoeg voor werkt, komt het wel in orde. Voor ons brein gaat dat niet op: het is geen computer die je kunt herprogrammeren. We kunnen wel leren om ons beter te wapenen. Als je geen chips in huis haalt, kun je niet onbewust de zak leegeten voor tv. Laat dat ook een uitnodiging zijn voor scholen of werkgevers: als zij geen frieten op het menu zetten, zullen mensen ze ’s middags niet eten.»

HUMO Ik onthou: als ik straks mijn goede voornemens om te sporten niet volhoud, is dat niet mijn schuld, maar die van mijn innerlijke Homer Simpson.

VAN HOOF (lacht) «Dan heb je het vermoedelijk te groots aangepakt. Je kunt beter met kleine stapjes werken. Ga niet ineens drie dagen per week zweten in de fitness, maar ga tijdens het tandenpoetsen op één been staan met je ogen dicht. Zo begin je elke dag met een goede evenwichtsoefening. En zo bouw je verder op. Elke dag 1 procent vooruitgang is al een mooi resultaat.»

Kennismakers
Eén, zaterdag 7 januari, 18.05