‘Luther: The Fallen Sun’: intimiderende speurneus heeft nog niets van zijn streken verloren

Van alle badass-flikken, speurneuzen en rechercheurs die we door de jaren heen op het kleine en op het grote scherm hebben zien passeren, van Harry Callahan uit 'Dirty Harry' over Andy Sipowicz uit 'NYPD Blue' tot alle rijkswachters uit '1985', is John Luther wellicht de briljantste en zéker de meest intimiderende.

Pure glycerine, zo omschreef iemand hem in één van de twintig afleveringen die tussen 2010 en 2019 door de BBC over vijf seizoenen werden verdeeld. Net als Dirty Harry neemt Luther het niet te nauw met de regels: wanneer hij bijvoorbeeld een DNA-staal van een schurk nodig heeft, vindt hij er niets beters op dan de man in een steegje een djoef op de neus te verkopen en het eruit spuitende bloed op te vangen in een chirurgische handschoen. Gotta love Luther!

Behalve onorthodox is Luther ook erg slim en uitgekookt, al dienen we daar meteen aan toe te voegen dat het legendarische ‘Aim low!’-moment uit de finale van het tweede seizoen eigenlijk een schaamteloze rip-off was van de ‘Aim high!’-scène uit de Clint Eastwood-thriller ‘In the Line of Fire’. In essentie is John wel een fatsoenlijk mens, maar in zijn bloedcellen suddert een razernij die af en toe op angstaanjagende wijze naar buiten gutst. Zelden hebben we iemand met blote handen zó grondig een houten deur zien vertimmeren als toen Luther van zijn ex te horen kreeg dat ze een nieuwe man had leren kennen. In die ene scène zag je eigenlijk de belangrijkste reden waarom de reeks zo geliefd is, en die reden heet Idris Elba. De angstaanjagende heftigheid waarmee hij die deur kapotsloeg gaf je de stellige indruk dat Elba niet stond te acteren, maar dat hij die woede uit zichzelf haalde.

Op het eind van het vijfde seizoen verdween Luther, wiens geluk eindelijk leek opgebruikt, in een zwaarbewaakte bajes, en daar zit hij in het begin van de langverwachte langspeelfilm, te zien op Netflix, nog steeds. Overigens gaat het om een standalone-film: u hoeft de voorgaande seizoenen van 'Luther' niet noodzakelijk te hebben gezien om het verhaal te kunnen volgen. Als gehate ex- flik heeft John het in de gevangenis niet onder de markt: telkens hij zijn cel verlaat beginnen zijn medegevangenen oorverdovend luid te jouwen en met hun ijzeren gamellen op de tralies te kletteren, en in de doucheruimte dient hij geregeld als boksbal.

Het ergste is natuurlijk - en vanaf nu loeit het spoileralarm! - dat Luther vanuit zijn cel machteloos moet ondervinden hoe Londen wordt geterroriseerd door een macabere seriemoordenaar, een beetje zoals Bruce Wayne in die ondergrondse kerker in 'The Dark Knight Rises' krachteloos moest toekijken hoe Bane Gotham City liet branden. Lang duurt het natuurlijk niet of we zien de op een gewiekste manier uit de bajes ontsnapte Luther als een dark knight - niet met een cape maar met zijn legendarische lange mantel rond zijn brede schouders - door de duisternis van London stappen. Terwijl Luther in een graphic novel-achtige atmosfeer jaagt op de killer, wordt hij zélf opgejaagd door de flikken: een situatie - de jager is ook het wild! - waaruit zeker in de eerste helft een flinke dosis polsslagversnellende spanning vloeit.

Qua onorthodoxe ondervragingsmethoden heeft Luther trouwens nog niets van zijn streken verloren: kijk maar eens hoe hij, in een vintage Luther-scène, met behulp van een tattoonaald iemand dwingt om te spreken ('Dit is het moment dat ik je iets naars ga aandoen! Zit stil!'). Gotta love Luther!

De booswicht, vertolkt door Andy Serkis met een kapsel dat lijkt te zijn gebaseerd op de haardos van George Michael in zijn Wham!-jaren, is er één die echt op de maat is gesneden van Luther: een sinistere seriemoordenaar met een perverse voorkeur voor groteske, op macabere performances lijkende schouwspelen. Zijn klapstuk, als je ‘t zo kunt noemen, ontvouwt zich tijdens een geweldige scène in hartje London: het moet van 'An American Werewolf in London' zijn geleden dat Piccadilly Circus nog eens zó op stelten werd gezet.

Over de nogal uitzinnige finale lopen de meningen uiteen: sommige critici jammeren dat de climax totaal niet bij de Luther-mythologie past, maar wij vinden net dat de scènes in de Rode Bunker méér uitzinnigheid en méér lugubere grand guignol hadden mogen bevatten. O ja: héérlijk hoe Elba rond de vijftigste minuut in een grappige meta-scène middels één goedgeplaatste reply voor eens en voor altijd komaf maakt met de steeds terugkerende geruchten dat hij de nieuwe 007 wordt.

Gotta love Luther!