Na afloop van ‘Steenrijk, straatarm’ is de wereld nog een klein stukje ongelijker geworden

‘De 10 procent rijkste Belgen bezitten samen evenveel als de andere 90 procent’, zo luidt het in het tweede seizoen van ‘Steenrijk, straatarm’, een VTM 2-realityshow waarin een rijke en arme familie voor een weekendje van leven wisselen. Als het de bedoeling van de programmamakers was om het concept ‘ongelijkheid’ eens extra in de verf te zetten, zijn ze daar wonderwel in geslaagd. Misschien wel zo goed dat de wereld na afloop nog een heel klein beetje ongelijker is geworden.

Aan het begin van elke aflevering maken we kennis met de beide gezinnen en hun bezittingen. Bij de rijke familie is dat telkens een net iets andere landelijke villa met grote tuin, veel wc’s, een indrukwekkend wagenpark en een levensfilosofie over hard werken en dromen najagen, vaak een variant op hoe Gert Verhulst het onlangs in De Morgen bracht: ‘Als je je hele leven keihard werkt, en nog altijd nergens bent geraakt, doe je toch iets verkeerd.’ In de aflevering van deze week was daar mama en personal coach An die wist dat ‘alles begint met een mindset’, en papa en eveneens personal coach Xavier Debaere (niet gespeeld door Lucas Van den Eynde) die ons adviseerde: ‘Ga op zoek naar mensen die op de plaats staan waar je naartoe wilt en blijf niet rondhangen met mensen die op jouw niveau zitten.’ Daarna volgt de kennismaking met het huis van het arme gezin en die is aanmerkelijk korter van duur: een paar shots van een verlopen badkamer, een rommelige tuin en een krappe keuken volstaan. Wel wordt er dieper ingezoomd op de achterliggende oorzaken die tot de armoede hebben geleid en hoe het gezin er onder de gegeven omstandigheden toch het beste van probeert te maken.

Na de grote wisseltruc gebeuren er twee dingen. Eén: het rijke gezin gaat een weekendje survivallen. Even helemaal back to basics in een sociale huurwoning, met spannende uitdagingen als ‘lukt het jou om alle weekendboodschappen te doen voor 40 euro?’. Twee: het arme gezin mag eens goed proeven van het onbereikbare. De kinderen van Ronny, een alleenstaande vader met een schuldenberg en een ernstige gewrichtsziekte, gillen van opwinding als ze de oprit van de gigantische villa oprijden. ‘Ik had zelf niets liever gehad dan een huis als dit, vooral ook voor mijn kinderen. Maar, hoe zal ik het zeggen…’ Ronny twijfelt even, terwijl hij geëmotioneerd in de camera kijkt: ‘Het leven heeft het anders gewild.’ Vervolgens rijden hij en zijn zoontjes naar Torfs om voor ruim 600 euro aan kleren te kopen, een fractie van het weekendbudget van de familie Debaere. Ze bestellen goed eten, doen een paar leuke uitstapjes, en dan is het alweer zondagavond en moeten ze – ‘We zijn wel wat verdrietig’ – terug naar hun eigen huis.

Terug in hun villa blijkt de rijke familie nog iets rijker geworden. Naast een hernieuwde waardering voor het eigen geld, hebben ze een onbetaalbare ervaring opgedaan, eentje die hun buren en vrienden níét zomaar even zullen kunnen scoren, en ja, misschien hebben ze zelfs een rijker wereldbeeld ontwikkeld. De arme familie is ondertussen alleen maar armer geworden. De schuldenberg drukt nog altijd even hard op hun schouders, maar nu is daar bovenop het – ontzettend inzichtelijk gemaakte – besef gestapeld van alles waar het hun in het leven aan ontbreekt. Ze wisten misschien al wel dat ze hun kind geen mooie tuin, trui en abonnement op de voetbalclub konden geven, maar nu blijkt dat ze ook een Ferrari, zwembad en snelle laptop moeten missen. Zie die rug nu nog maar eens recht te houden.

Het ergste moet dan nog komen. In de slotscène waar de rijke en arme familie elkaar eindelijk ontmoeten, betuigt het arme gezin zijn dankbaarheid voor het huis dat ze een weekendje in bruikleen kregen. Daarna kondigt de rijke familie een kleine verrassing aan. Geen aflossing van de schulden, wat een enigszins pervers gebaar zou zijn, maar een paternalistisch cadeautje op maat. De rijke bedrijfseigenaar uit aflevering één werd een jaar lang sponsor van de voetbalclub waar de zoon van de arme familie zo graag bij wilde, en hij beloofde de familie te leren hoe je dat zelf kunt doen, zo’n sponsor vinden. In aflevering twee kreeg de arme moeder van de rijke moeder een cursus voetreflexmassage, zodat ze daarna ook zelf zulke massages zou kunnen geven. En Ronny kreeg van An en Xavier een persoonlijk coachingstraject cadeau, om hem te helpen zijn dromen te verwezenlijken. ‘Wat die dromen ook mogen zijn.’

Hij was dankbaar, benadrukte Ronny nog maar eens. Ook hij besefte nu wel dat rijke mensen niet alleen rijk zijn, maar ook veel beter snappen hoe je met armoede moet omgaan.