Onder een weinig opzienbarende zaak over een frauderend horecakoppel gaat het waanzinnige verhaal van ‘Bad Vegan’ schuil

De voorraad seriemoordenaars en al dan niet ten onrechte veroordeelden is blijkbaar een beetje uitgeput aan het raken, want sinds kort zoekt de true crime-afdeling van Netflix haar inspiratie bij een ander soort misdadigers: oplichters. Het onthutsende ‘Bad Vegan’, dat het verhaal van vegan queen Sarma Melngailis uit de doeken doet, is de nieuwste titel in die rij.

De nu 49-jarige Sarma Melngailis was een tiental jaar geleden één van de culinaire trendsetters in New York met haar restaurant Pure Food and Wine, waar enkel veganistisch én rauw eten werd geserveerd: de signature dish was een lasagne die bestond uit op elkaar gestapelde groenten met toefjes saus ertussen. Het was geen plek waar je pakweg Gert en Viktor Verhulst binnen zou krijgen, maar Hollywoodsterren als Alec Baldwin en Owen Wilson waren er kind aan huis, en de mooie, blonde Sarma – door haar personeel liefkozend ‘Sarmamama’ genoemd – groeide dankzij het succes van Pure Food and Wine uit tot de vegan queen van Amerika.

Maar aan het sprookje kwam brutaal een einde toen Melngailis in 2015 van de planeet verdween en uitkwam dat haar personeel al maanden niet meer was betaald: het geld dat ze had losgeweekt bij investeerders, was nooit tot bij Pure Food and Wine geraakt. Nadat de politie haar en haar man Anthony Strangis had weten te strikken – een bestelling bij Domino’s Pizza werd hun noodlottig, een detail dat de media maar al te graag breed uitsmeerden – kreeg de dame een nieuwe bijnaam: de ‘vegan Bernie Madoff’, naar de bankier die een paar jaar eerder 150 jaar cel had gekregen omdat hij zijn klanten 65 miljard dollar lichter had gemaakt. Sarma’s misdaad en straf waren minder groot: in totaal was een dikke zes miljoen dollar verdwenen, zijzelf zat vier maanden in de cel, haar man kreeg een jaar.

Het lijkt alles bij elkaar een weinig opzienbarende zaak over een horecakoppel dat creatief omspringt met de boekhouding, maar onder de oppervlakte gaat een waanzinnig verhaal schuil, zo laat het vierdelige ‘Bad Vegan’ zien. Sleutelfiguur in de hele onderneming blijkt namelijk niet Melngailis te zijn maar Strangis, de man met wie ze in 2011 een relatie is begonnen. Hij noemt zichzelf op dat moment nog Shane Fox, maakt op Twitter grapjes met Alec Baldwin en zegt werkzaam te zijn als huurling voor het Amerikaanse leger, maar in werkelijkheid is Strangis een kleine crimineel en een gewiekste oplichter die in Sarma een bron van inkomsten ziet om zijn gokverslaving te betalen. Zodra hij haar vertrouwen heeft gewonnen, begint hij haar steeds meer geld te vragen en langzaam maar zeker neemt hij de controle over haar leven over.

Het doet denken aan wat Simon Leviev uit ‘The Tinder Swindler’ met zijn slachtoffers deed, alleen was het Strangis niet enkel om geld, chique hotels of uitspattingen in casino’s te doen. Hij maakte Melngailis namelijk ook wijs dat hij een non-human entity was, een soort geest die al eeuwenlang meeging en die zijn bevelen kreeg van een schimmige organisatie die hij ‘The Family’ noemde. Dankzij die al dan niet buitenaardse kracht was hij onsterfelijk geworden en hij kon zijn vrouw én haar geliefde hond Leon dezelfde gunst verlenen, zolang ze maar genoeg in hem geloofde. De vele tienduizenden dollars die ze hem geregeld toestopte, moesten dan ook in de eerste plaats bewijzen hoeveel ze hem vertrouwde. Strangis gedroeg zich eerder als een sekteleider die de volledige onderwerping – ook seksueel – van zijn onderdanen eist dan als een ordinaire oplichter.

Een beetje zweverigheid is onder veganisten niet uitzonderlijk, maar dat Melngailis zich met dergelijke nonsens zo in de luren heeft laten leggen, komt vreemd over. De voornaamste verdienste van ‘Bad Vegan’ is dan ook dat de reeks, beter nog dan ‘The Tinder Swindler’ of het vergelijkbare ‘The Puppet Master’, toont hoe mensen als Strangis, die zelf elke medewerking weigerde, te werk gaan. Er worden mails en berichtjes voorgelezen waar de manipulatie van afdruipt. Er zijn telefoontjes te horen waarin hij het ene moment poeslief is voor Melngailis en haar het andere moment de huid vol scheldt. En er is vooral de getuigenis van het slachtoffer zelf, die vertelt hoe ze stapje voor stapje in zijn wereld werd gezogen, hoe hij haar het gevoel gaf dat hij haar overal kon volgen, hoe hij zelfs haar familie wist te manipuleren – ook haar moeder raakte aan de man ruim een half miljoen dollar kwijt.

‘Bad Vegan’ groeit zo uit tot een indringend portret van een vrouw die gehersenspoeld werd, een reeks die ook in het klein laat zien hoe sektes hun leden kunnen ronselen. Alleen jammer dat de makers (die eerder al ‘Tiger King’ en ‘Fyre: The Greatest Party That Never Happened’ hebben afgeleverd) in de laatste minuten hun serie eigenhandig een beetje onderuit halen, wanneer ze laten doorschemeren dat ze zelf niet honderd procent overtuigd zijn van de onschuld of de goedgelovigheid van Melngailis.