‘Ooit vrij’ op VIER: ‘Is jezelf aan het lachen brengen als je geconfronteerd wordt met doffe ellende een talent of een afwijking?’

Van het zogeheten duivelskoppel, de artiestennaam waaronder Jean-Claude Lacote en Hilde Van Acker tot voor kort bars en eetgelegenheden opleukten in Ivoriaanse uitgaansbuurten, zal me wel altijd als beste de foto bijblijven die naast de jubelberichten over hun arrestatie prijkte. Lacote, die als enige de lens durfde in te kijken, keek vooral vragend - lonkend bijna - terwijl zijn verslagen gemalin op respectabele afstand ernaast geenszins nog de moed kon opbrengen. Sip blikte ze richting het linoleum waarmee Ivoriaanse politiekantoren tot op vandaag ongetwijfeld nog altijd zijn belegd. Haar mondhoeken togen in dezelfde richting. Eerder dan triomf of een laattijdig rechtvaardigheidsgevoel word ik telkens weer een misplaatst medelijden gewaar bij het opsnorren van die foto, hoewel zulk sentiment geenszins strookt met de aard van de gepleegde feiten: een leven van zwendel en oplichting, in 1996 bekroond met een moord temidden de Haanse duinen toen één benadeelde zich te mondig beriep op de ‘niet tevreden’-clausule in hun overeenkomst.

De gevallen Van Acker viel nu heelhuids te bezichtigen in de start van het tweede seizoen van ‘Ooit vrij’, hoewel een nakende invrijheidsstelling me net in haar geval niet meteen in het verschiet leek te liggen. We zagen hoe Van Acker na een kortstondig maar kwaad verblijf in de Ivoriaanse petoet - linoleum ligt niet lekker - gevolgd werd terwijl ze het zich makkelijk probeerde te maken in de gevangenis van Brugge. Haar medegevangenen hadden teleurgesteld gereageerd op haar voorkomen, zei ze. Bij een duivelskoppel verwacht je dan ook op z’n minst een femme fatale-achtige verschijning, maar, zo kon je zelf ook vaststellen, van Van Acker ging tegenwoordig dreiging noch verlokking uit. De wijze waarop ze met vale schort plaatsnam in beeld deed me eerder denken aan een verstrooide poetshulp op leeftijd die tijdens het aftellen naar ‘r pensioen de verkeerde verhoorkamer binnen was geschuifeld. Voor een verfilming zou ik opteren voor Sien Eggers met een grauwgrijze theemuts, denk ik, al hou ik er rekening mee dat je met zulke badinerende uitspraken Van Acker misschien wel in de kaart speelt. Dit najaar wordt haar assisenproces nog eens dunnetjes overgedaan; een gedweeë indruk legt een verdachte vast geen windeieren.

Bovenal zag ik beheersing, soms zelfs berusting, maar één keer werd het Van Acker te machtig - weer moest ik denken aan de foto waarop ze vers geklist voor de pers tentoongesteld werd. Ze had het over haar dochter, die haar opvoeding node verdergezet zag door een familielid. ‘Ooit vrij’ telde naast Van Acker nog meer onderwerpen in uiteenlopende staten van gevangenschap, en kinderen kwamen wel vaker naar voren als penitentiaire restschade. Een jonge moeder maakte zich op voor het bezoek van haar jongste. ‘Vandaag is het knutselen’, klonk het. ‘Maskers maken.’ Bankovervallers hadden dus een voetje voor. De twee andere kinderen van de vrouw waren geplaatst: ma had de neiging zichzelf te verwonden, wat een weinig stichtende aanblik biedt tijdens de opvoeding. Als ze daarvoor niet zo gauw een mes in de buurt had, vertelde de vrouw, dan wierp ze zich wel uit een rijdende vrachtwagen. Wat zou zo’n achterliggende chauffeur op de E40 eigenlijk denken als hij iemand uit een snellende trekker ziet springen? ‘De transmigranten vallen vroeg dit jaar’? Zoals wel vaker wanneer geconfronteerd met doffe ellende, bracht ik mezelf dan maar aan het lachen tijdens ‘Ooit vrij’. Noem je zoiets een talent of een afwijking?