Ook in zijn laatste ‘De ideale wereld’ kon Jan Jaap van der Wal Sam Gooris niet richting helderheid hoeden

Alles blijft maar eindigen, en donderdagavond was het eens te meer aan ‘De ideale wereld’ om aan te sluiten bij de polonaise richting uitgang. Ooit is het aan u, en dan zal het aan mij zijn, maar zolang er Leyers-zussen overblijven zal niemand echt onvervangbaar blijken. Dat mag een geruststelling heten.

Na vier jaar de Vlaamse actualiteit doorwaad te hebben in ‘De ideale wereld’, een zompige taak waar hij zich van kweet zonder behulp van lieslaarzen, had nu ook Jan-Jaap Van der Wal zijn dienstplicht erop zitten als presentator. Ik mag hopen dat die plicht al die tijd ook een beetje een genoegen was, maar het innerlijke dagverslag van een professional als Van der Wal zal altijd wel moeilijk leesbaar blijven voor onbevoegden. Zijn aflevering ter afscheid zat hij dientengevolge niet waarneembaar anders voor dan alle voorgaande, zelfs niet na ontvangst van de aan hem opgedragen laudatio door de redactie van ‘De ideale wereld’, het orgelpunt. God weet dat ik vakmannen weet te appreciëren, en niet alleen in het uur tussen hond en wolf, wanneer een bevroren waterleiding zich te barsten heeft gelachen te mijnent wege. En daarbij, het hoeft nu ook weer niet iederéén te machtig te worden.

De bescheiden afscheidsceremonie was voorafgegaan door een aflevering die een soortement eindexamen was. Promovendus Van der Wal, voor de gelegenheid gekleed als tenor in een traditioneel barbershop-kwartet - enkel de strooien hoed ontbrak - zou als laatste bewijs van zijn kunnen Sam Gooris lachenderwijs richting helderheid proberen te hoeden. Dat zoiets risico’s inhoudt voor wie ondertussen ook nog een actualiteitenmagazine aan te sturen heeft, wist hij al: vier jaar geleden, toen Van der Wal net was aangetreden ter vervanging van de nog altijd een beetje onvervangbare Otto-Jan Ham, was Gooris de centrale gast geweest tijdens Van der Wals maiden voyage. Die verliep vervolgens niet zonder schommelingen, want Gooris stelde zijn debuterende gastheer danig op proef door op de hem kenschetsende wijze een alomvattende onwetendheid te etaleren bij thema’s die buiten zijn belangstellingssfeer vielen. Die bleken bovendien nogal talrijk, waardoor Van der Wal in z’n eentje aan het roeien mocht toen duidelijk werd dat de wind tijdens z’n eerste overtocht de zeilen ongemoeid zou laten.

Een criticus kan alleen maar dankbaar voelen als het vergelijkingsmateriaal hem zo fraai gegarneerd aangeboden wordt, al heb ik het altijd al een meer dan beroepsmatige geneugte gevonden om de professionele groei gade te slaan bij Van der Wal, die de voorbije jaren dan ook onmiskenbaar gegroeid was in zijn rol als spreekstalmeester bij ‘De ideale wereld’, een circus met wisselende personeelsbezetting. Gooris, aan wiens oprechtheid ik tot op heden nog nooit getwijfeld heb, gaf te kennen dat hij het spijtig vond dat Van der Wal aan zijn laatste aflevering toe was. Zou hij een regelmatige kijker geweest zijn de voorbije vier jaar? Bij zulke vragen neem ik een al wat terughoudender houding aan, merk ik, maar dat er in Gooris ergens een geschikte peer schuilt, dan wel een andere deugdelijke vrucht van eigen bodem, daar heb ik zonder meer vertrouwen in. De kunst is: consumeren met mate, zoals bij wel meer fruitsoorten. Je moet alleen mogen van de tv.

De diepte van de vijver waarin Sam Gooris zijn biotoop heeft, leek me niet noemenswaardig toegenomen in vier jaar: sierduiken was er dus nog altijd niet bij voor Van der Wal, maar na enkele behoedzame peilingen probeerde hij het ook niet meer, in tegenstelling tot voorheen. Op gelijkaardige wijze had ik ook al het gevoel dat ‘De ideale wereld’ zich de voorbije jaren almaar beter had weten te schikken naar zijn gastheer. Dat leverde een merkbaar ander programma op dan onder Ham, en zal straks ook vast tot een andere gedaante leiden onder Ella Leyers, maar zolang de inherente noodzaak niet taant, blijft ‘De ideale wereld’ wat mij betreft onontbeerlijk in een zendschema. Het moet alleen mogen van de tv. En er mag ook niet gevoetbald worden. ‘In mijn ideale wereld begon nu het magazine rond Europees voetbal’, had Karl Vannieuwkerke met tegenzin z’n eigen programma afgerond voor het afscheid van Van der Wal - het liep dan al tegen elven. Het zou niet de eerste keer zijn dat Karls idee van een ideale wereld geenszins overlapte met dat van mij. Dat dat nog lang het geval mag blijven. Zet ’m op, Ella.