‘Op mijn 15de vulde ik al de belastingaangiftes voor de hele wijk in’

U kent Kamal Kharmach als voormalige Humo's Comedy Cup-finalist, als nieuwe Canvas-oudejaarsconferencier en als graag geziene gast in allerhande panelshows, maar vanaf volgende week woensdag leert u ook zijn zakelijke kant kennen: in ‘Andermans zaken’ redt hij zes weken lang evenveel ondernemingen van het faillissement.

HUMO Weinig mensen weten dat je naast je tv-werk ook bedrijfseconomie doceert aan de Karel de Grote Hogeschool.

KAMAL KHARMACH «Ik heb sociaal-economische wetenschappen gestudeerd. Hoewel ik meteen na mijn studies de televisiewereld ben ingerold, ben ik toen óók bedrijfseconomie beginnen te doceren. En daarnaast had ik een succesvolle donutzaak uit de grond gestampt - op den duur hadden we al een vijftal vestigingen - maar die heb ik uiteindelijk verkocht omdat de combinatie met mijn tv-werk te zwaar werd. Nu, ik miste het ondernemerschap wel, waardoor ik het idee kreeg om het op tv in de kijker zetten. Er zijn veel zaken die failliet gaan, dus pitchte ik bij de VRT het idee om langs te gaan bij bedrijven in moeilijkheden. De dag erna mocht ik al een pilootaflevering draaien, en een maand later kreeg ik groen licht om het programma te maken.»

HUMO In de eerste aflevering krijgen we te horen dat je op je 15de al de belastingaangiftes voor de hele wijk invulde.

KHARMACH «Of je nu arm of rijk bent, er zijn twee dingen waaraan niemand kan ontsnappen: de dood en belastingen (lacht). Veel mensen in onze wijk wisten niet of het allemaal wel klopte, wat er in hun aanslagbiljet stond. Velen waren ook niet zo bedreven in het Nederlands, of wisten niet dat je kon langsgaan bij de belastingdienst om je te laten helpen. Ik had op school al wat boekhouding en fiscaliteit gekregen, had de aangifte voor mijn ouders ingevuld, en zo kwamen anderen uiteindelijk ook bij mij terecht. Voor je het weet heb je dan de bijnaam ‘den boekhouder’. Pas op, ik wist niet zeker of het allemaal juist was wat ik deed, hè: voor hetzelfde geld had ik mensen de dieperik ingesleurd (lacht).

»Wat me tijdens de opnames is opgevallen: zodra het over cijfers gaat, verander ik als mens. Ik was erg goed voorbereid, net omdat ik bang was dat mensen van mij geen financieel advies zouden aanvaarden. Het is heel Vlaams om schroom te hebben over je financiën, dus vroeg ik me bij elk bedrijf af of ze hun boekhouding wel aan mij en de rest van Vlaanderen zouden willen tonen. Het was een vertrouwenskwestie. In de eerste aflevering zie je dat goed bij bakkersvrouw Melissa: ‘Weet Kamal wel waarover hij het heeft?’ Ja, want ik heb alles driedubbel gecheckt bij allerlei experten. Dat vertrouwen is moeten groeien, maar kijk: vandaag bellen ze me al om advies te vragen. Dat vind ik schoon.»

HUMO Valt er een lijn te trekken in de fouten die ondernemers het vaakst maken?

KHARMACH «Velen werken heel veel ín hun zaak, maar te weinig áán hun zaak. Dat leidt tot verontwaardiging: 'Ik werk zóveel, maar heb toch geen geld!' Het is niet omdat een bakker van tien uur 's avonds tot drie uur 's middags werkt, dat zijn zaak automatisch zal floreren. Je moet bijvoorbeeld nadenken over je food cost - wat is de som van de kosten van alle ingrediënten voor een brood? En nagaan welke producten je veel tijd en moeite kosten, terwijl ze niet renderen.

»Termen als cashflow en liquiditeitsratio klinken heel Amerikaans, maar zijn toch cruciaal: komt er genoeg geld binnen om mijn uitgaven te betalen? Als je dat niet snapt, kom je snel in de problemen. Je zou constant de reflex moeten hebben om te checken of je wel break-even draait.»

HUMO Wijst hun boekhouder daar niet op?

KHARMACH «Een boekhouder kan op basis van de financiën wel zeggen of je food cost te hoog is, maar als je daar als ondernemer vervolgens niets mee doet: tja. Dan moet je al consultants inhuren, wat stukken van mensen kost. Mensen denken: zolang ik niets van mijn boekhouder hoor, zal het wel in orde zijn! Maar dat is niet zo. Meestal maakt je boekhouder op basis van je facturen een grondige analyse op het einde van het jaar, maar als je al in maart domme dingen begint te doen, dan is het in december veel te laat.

»Vroeger had je een diploma bedrijfsbeheer nodig om een zaak te kunnen starten, maar sinds een paar jaar mag iedereen dat zomaar doen. Absurd! Voor veel beroepen heb je ook geen geschiktheidsattest meer nodig. Zo wil men het mensen makkelijker maken om te ondernemen, maar het nadeel is natuurlijk dat veel mensen er niet veel van afweten. Dat hoeft op zich geen probleem te zijn, zolang je veel geld verdient. Maar hoe slechter de zaken gaan, hoe meer baat je hebt bij fiscale en financiële kennis om te weten wat er precies fout gaat. Veel mensen zeggen: 'Ik weet niet wat er aan het gebeuren is!' Wel, neem je boekhouding erbij: daar vind je letterlijk in terug wáár het fout aan het lopen is. Als je die niet kunt lezen, ben je een vogel voor de kat. Eigenlijk zou iedereen er in het middelbaar les over moeten krijgen: hoe vul je een belastingaangifte in, hoe vraag je een hypotheek aan, hoe start je een zaak op? Dat zijn dingen die iedereen maar gaandeweg moet ontdekken, met alle gevolgen van dien.»

HUMO In de eerste aflevering vloeien de tranen rijkelijk bij Melissa. Is dat in de andere afleveringen ook zo?

KHARMACH (knikt) «Het is het levenswerk van die mensen, hè. Al hun geld zit in hun zaak, ze hebben er relaties voor opgeofferd, en dan kom ik even zeggen wat ze al jaren fout doen. Met nog eens een camera erop gericht ook! We hebben gemerkt hoe heftig dat kan zijn: de kritiek werd persoonlijk genomen. Alle zaakvoerders dachten aanvankelijk: we laten de camera toe, waardoor we veel reclame zullen krijgen en het vanzelf beter zal gaan. Maar ik wilde weten wat er fout liep. Als je diep genoeg graaft, kom je altijd tot confronterende dingen. Als je ergens binnenkomt en zegt: ‘Je personeelskost is te hoog,’ dan bedoel je eigenlijk: ontsla iemand. Het is gevoelige materie.»

HUMO Hoe zwaar was de impact van de coronacrisis op de ondernemingen die je hebt begeleid?

KHARMACH «Ze hebben dat effect natuurlijk gevoeld, maar niemand is eraan ten onder gegaan. We hebben hen zodanig getraind dat ze nu veel weerbaarder zijn. De opnames werden gedraaid vóór de coronapandemie uitbrak, maar op het einde van elke aflevering zie je hoe het de ondernemingen vandaag de dag vergaat. De bakkerij uit de eerste aflevering heeft zelfs nu al meer winst gemaakt dan het hele jaar ervoor! Dankzij online bestellingen en leveringen aan huis was er minder personeel nodig.»

HUMO In het persbericht van ‘Andermans zaken’ staat te lezen: ‘Hier staat een nieuwe Kamal, als mens en als tv-maker. Dit facet wilde ik ook laten zien aan Vlaanderen.’ Waarom is het belangrijk voor jou dat men je niet enkel als een komiek ziet?

KHARMACH «Op het gevaar af om met hollywoodiaanse bullshit af te komen: ‘Andermans zaken’ heeft me echt veranderd als persoon. Ik ben een people pleaser: ik haat conflicten en vermijd die met plezier. Hier kon dat niet, want anders zou een zaak op de fles gaan. Ik ben dus assertiever geworden, wat ik eigenlijk al lang wilde. Ook als tv-maker ben ik gegroeid. Enerzijds was dit programma makkelijker om te maken dan een humoristisch programma: humor is heel grijs en subjectief, terwijl dit project zwart-wit was - cijfers liegen niet. Maar anderzijds wilde ik iets maken over ondernemerschap en de menselijke psychologie, dat tóch voor een breed publiek bestemd was. En ik durf met enige trots te zeggen dat ik daarin geslaagd ben.»

Andermans zaken
Eén, woensdag 30 september, 20.40