kijktip'Robocop'
Paul Verhoeven over ‘Robocop’: ‘Robocop mocht wel dromen, maar niet neuken’
Toen Paul Verhoeven nog films in Nederland maakte (o.a. Turks Fruit’, ‘Spetters’ en ‘De Vierde Man’, werden die films hem door critici en intelligentsia niet altijd in dank afgenomen. Verhoeven, zo werd dikwijls beweerd, maakte gewelddadige, perverse en demagogische films waarin wrede grappen gecombineerd werden met ruwe seks, poep en pies. Maar toen Verhoeven in 1987 met ‘Robocop’ zijn eerste grote film in de Verenigde Staten draaide en meteen een monsterhit scoorde, werd hij in Nederland bijna als een nationale held op de handen gedragen. De kranten brachten wekelijks een verslag van hoeveel de film al had opgebracht en NRC-Handelsblad opende zijn recensie zelfs met de kreet ‘Hij heeft gewonnen de zilvervloot.’
PAUL VERHOEVEN «Ik had al tien jaar eerder naar Amerika kunnen gaan, maar het land had altijd een soort weerzin bij me opgewekt. Die weerzin werd gevoed door een verhaal van Jan Cremer dat ik had gelezen. Die komt voor de eerste keer in New York, stapt in een taxi en zegt: ‘Prachtig weer hier in New York.’ Waarop die taxichauffeur zegt: ‘Smoel houden, ik word er niet voor betaald om met je te lullen.’ Die mentaliteit hield me tegen, al weet ik inmiddels dat ik toen een wat vertekend beeld van het land had. Ik dacht dat Amerika veel verder van me vandaan zou staan, ik dacht dat het veel griezeliger zou zijn, bedreigender, enger. Maar het kwam me integendeel zeer vertrouwd voor. Eén op tien Amerikanen heeft bij wijze van spreken een Hollandse voorouder.»
- Wat deed u uiteindelijk besluiten de stap te wagen?
VERHOEVEN «Ik kreeg veel aanbiedingen uit Amerika, terwijl het in Nederland steeds moeilijker werd om mijn films gefinancierd te krijgen. Ik had steeds meer het gevoel dat de commissies die over het geld beschikten mijn werk als amoreel en niet representatief voor de Nederlandse cultuur beschouwden. Vooral in verband met ‘Spetters’ heb ik een aantal vernederende opmerkingen moeten aanhoren. Ik kreeg het gevoel dat voor mij in Holland geen plaats meer was, dat ik beter kon opkrassen.»
- Kon u in de Verenigde Staten makkelijk aan de slag?
VERHOEVEN «Het scenario van ‘Robocop’ werd eerst aangeboden aan George Pan Cosmatos en nadien aan Jonathan Kaplan. Ik denk dat ik ongeveer als twintigste op de lijst stond, maar alle anderen hadden om één of andere reden de film geweigerd. Aanvankelijk heb ik dat ook zelf gedaan. Ik las de eerste pagina van het script, ‘Robocop, the future of law enforcement’, en sloeg het meteen weer dicht. Ik dacht: alweer zo’n idiote Amerikaanse film. Maar de mensen van de productiemaatschappij Orion konden me ervan overtuigen het script aandachtiger te lezen, ze vonden dat het talrijke interessante mogelijkheden bood. Dat was ook zo, alleen had niemand het opgemerkt. Het was ook het soort film waarmee je makkelijk kon mislukken. Hij steunt voornamelijk op drie pijlers, actie, satire en menselijk drama, en die moesten in de juiste verhouding met elkaar vermengd worden. Als je één van die elementen accentueerde, ten nadele van de andere twee, viel je plat op je bek.»
- ‘Robocop’ blijft in de eerste plaats een actiefilm, maar de Amerikaanse critici hebben er toch iets meer in herkend. De film werd bijvoorbeeld geprezen om het feit dat het verhaal in een zeer nabije toekomst werd gesitueerd, wat u toeliet er enige sociale kritiek op de hedendaagse samenleving in te verwerken.
VERHOEVEN «De situering van het verhaal was nochtans geen doelbewuste keuze, ze werd ons opgedrongen door de financiële beperkingen. Ik wilde aanvankelijk mijn eigen ‘Brave New World’ uitvinden en decors á la ‘Blade Runner’ laten ontwerpen. Maar we beschikten slechts over een budget van 13 miljoen dollar. Dat konden we ofwel besteden aan de ontwikkeling van de Robocop en diens rivaal ED 209, ofwel aan het ontwerpen van een futuristische wereld, maar niet aan beide tegelijk. Zo zie je alweer dat je wegens de financiële beperkingen soms genoodzaakt bent creatieve beslissingen te nemen die uiteindelijk beter uitvallen dan wanneer je je fantasie onbeperkt mag botvieren. Ook de casting is meer toeval dan pure berekening geweest. Nancy Allen, die terecht zeer lovende kritieken kreeg, was slechts een noodoplossing. Ze leek helemaal niet op het meisje dat me voor de ogen stond. Wegens haar lange haren en haar vorige rollen vond ik haar veel te sexy. Maar toevallig wilde ze zélf ook van dat imago af. Ze was bereid haar haren te laten knippen, enkele kilo’s aan te komen en weinig aantrekkelijke kleren te dragen. De relatie tussen haar en de Robocop mocht uitsluitend professioneel zijn. Die twee personages delen wel een aantal emoties, maar het zou bijzonder lachwekkend zijn geweest als dat ook iets seksueels kreeg. De Robocop mocht wel dromen, maar niet neuken.»
