‘Pelé’ op Netflix heeft een hoog opa-vertelt-gehalte

De zuster van Pelé heeft drie foto’s van haar broer in gezelschap van de paus boven haar bankstel hangen. Wie naar de documentaire ‘Pelé’ kijkt, vraagt zich op een gegeven moment af voor wie die ontmoetingen de grootste eer moeten zijn geweest.

Een beetje gemeen is het wel: de documentairemakers hebben de stoel van de oude man midden in de kamer gezet, waardoor hij een heel stuk met zijn looprek door het beeld moet schuifelen. De jongen die we in het intro als een vogel over het veld zagen fladderen, kruipt nu, tachtig jaar oud, als een uit het nest gevallen kuikentje over de gladde tegels. Bij zijn stoel aangekomen ploft hij neer, en schuift het looprek bruusk van zich af. De plotselinge kracht van die beweging herinnert ons aan wie we hier voor ons hebben: Pelé.

Edson Arantes do Nasicmento, zoals de legendarische voetballer eigenlijk heet, is niet de enige oude man in de naar hem genoemde Netflixdocumentaire. Sterker nog, de hele stoet geïnterviewden bestaat uit verschrompelde oud-ploeggenoten, vergrijsde kennissen en bejaarde ex-politici. Logisch natuurlijk, aangezien de besproken gebeurtenissen zich meer dan een halve eeuw geleden afspeelden, maar het opa-vertelt-gehalte is van de eerste scènes af onverminderd hoog. Gelukkig wordt het gebabbel veelvuldig afgewisseld met tintelfrisse archiefbeelden: het blijft een genot om de grootmeester aan het werk te zien. Bovendien geeft ‘Pelé’ een kleurrijk tijdsbeeld van het Brazilië van de jaren zestig en zeventig.

Extra interessant zijn de uitstapjes naar de politieke achtergrond waartegen de sportieve zegetocht van het Braziliaanse elftal zich afspeelde. In de loop van de jaren zestig ontwikkelde het land zich tot een repressieve dictatuur. De nationale voetbalhelden kwamen hierdoor in een ongemakkelijke positie terecht: zij werden, Pelé voorop, als propagandamiddel ingezet voor een schrikbewind dat zijn bevolking dag in dag uit onderdrukte, martelde en vermoordde. De morele twijfelachtigheid van Pelés handelen wordt terecht aangestipt, maar ook weer snel onder het tapijt geschoven. Oud president Cardoso doet het af met: ‘Ik weet niet aan welke politieke kant hij staat, maar Pelé heeft zich nooit met een regering verbonden. Daar heeft hij altijd boven gestaan.’ Op die manier klinkt encanailleren met tirannen wel erg nobel. De voetballer zelf is er nog het eerlijkst over: ‘Je raakt de weg kwijt in die dingen.’

‘Pelé’ biedt een mooi overzicht van de carrière van een van de beste voetballers aller tijden en diens ongekende betekenis voor zijn thuisland, maar het is maar goed dat Netflix een knop voor versneld afspelen heeft. Soms zijn de verhalen over Pelés talent en persoonlijkheid wat al te hagiografisch, en neemt men erg lang de tijd voor onbeduidende prietpraat. Zonde, want alle geïnterviewden hadden gezamenlijk een fantastische analyse kunnen geven van waaróm Pelé zo’n unicum was, wat hij precies deed op dat veld met die bal, en wat daar zo bijzonder aan was. Dat we te maken hebben met een echt mens met angsten en twijfels weten we op een gegeven moment wel, en laten we eerlijk zijn: zo’n indrukwekkende persoonlijkheid is Pelé nou ook weer niet. Pelé was vooral een hele normale jongen, en toevallig een zeer uitzonderlijke voetballer. Van dat laatste hadden zeker de sportliefhebbers wel iets meer willen zien.