‘Phoenix Rising’ is één lange ijzingwekkende getuigenis: 'De zweep was versierd met swastika’s, want ik ben een Jood’

Actrice Evan Rachel Wood was jarenlang samen met Brian Warner, oftewel rockster Marilyn Manson, en verwerkt de trauma’s die ze daar aan overhield in de tweedelige HBO-documentaire ‘Phoenix Rising’. Hoe wist Warner haar vijf jaar onder de knoet te houden? Wat heeft het haar gekost om te ontsnappen uit zijn folterhuis? En zal ze zich ooit nog veilig voelen? ‘Phoenix Rising’ is niet alleen een wraakroepende aanklacht tegen een rockster, maar vooral een aangrijpend en krachtig relaas van iemand die mishandeling heeft overleefd.

Wood, bekend van ‘Thirteen’ en ‘Westworld’, begint haar verhaal bij haar kindertijd. Ze groeide op in een huis vol spanning, waar het minste tot een gewelddadige ruzie kon leidden. Wanneer ze haar vader daarover confronteerde, zei die doodleuk dat haar ouders ‘ruzie maken omdat we van elkaar houden, dat is nu eenmaal wat verliefde mensen doen.’ Ze was negen toen haar moeder met haar naar Los Angeles vluchtte, waar ze opnieuw moest beginnen. De jonge tiener kreeg thuisonderwijs en leerde over seks via pornomagazines en filmopnames. Voor ‘Thirteen’ moest ze als 14-jarige zoenen met een 23-jarige man, wat ze niet wou, maar: ‘Ik ben van jongs af geleerd dat ik altijd moet doorzetten, zelfs al voel ik me ongemakkelijk.’ ‘Thirteen’ zette haar op de kaart als een soort modern Lolita-figuur en de media begonnen haar te seksualiseren - zo gaf de bekende roddelblogger Perez Hilton haar de bijnaam Evan Rachel Whore. ‘Ik voelde me onzichtbaar,’ zegt Wood voor de eerste en niet laatste keer in ‘Phoenix Rising’.

Enter Marilyn Manson. Evan Rachel Wood was 18 en toen Manson - 37 - haar onder zijn vleugels nam. De documentaire legt haarfijn uit hoe Brian Warner de tiener geleidelijk aan wist in te palmen, via manipulatie, love bombing en grooming. Hij maakte haar afhankelijk van zijn oordeel, zette haar op tegen familie en vrienden, controleerde haar mailverkeer en verlegde steeds opnieuw de grenzen van hun seksuele relatie, allemaal onder het mom van liefde. De videoclip van ‘Heart-Shaped Glasses’ bleek een definitief keerpunt. Het koppel had vooraf een gesimuleerde seksscène afgesproken, maar dat was buiten Warner gerekend: hij voerde Wood dronken en verkrachtte haar op de filmset. ‘Dat was zijn eerste misdaad,’ herinnert Wood zich, ‘En dat terwijl tientallen mensen toekeken en niet ingrepen.’

Daarna escaleerde het geweld. Wood wist te ontsnappen, maar toen Warner via de media liet weten dat hij zich pijnigde telkens als zij de telefoon weigerde op te nemen, zocht ze hem opnieuw op. ‘Ik deed zalf over zijn wonden, waarna hij mij naar zijn kamer bracht. Daar stond een knielbank, en ik wist wat zou gebeuren,’ zo begint de ijzingwekkendste getuigenis in een documentaire vol ijzingwekkende getuigenissen. ‘Hij bond me vast en sloeg me herhaaldelijk op dezelfde plek met een zweep. Eentje met swastika’s op, want ik ben een Jood. Hij dwong me vervolgens zijn bloed te drinken. Ik had mijn lichaam al lang verlaten.’

Er is wel een lichtpuntje. Wood doet haar afgrijselijke verhaal omringd door medesurvivors, die samen zijn gekomen om hun trauma’s te delen. Naast Evan Rachel Wood zijn er immers al vier andere vrouwen naar voren gekomen om te vertellen over wat Warner hen heeft aangedaan. ‘Game of Thrones’-actrice Esmé Bianco heeft de rocker zelfs aangeklaagd voor marteling en verkrachting. Voormalige crewleden hebben de claims van de vrouwen bevestigd. Brian Warner werkt niet aan deze documentaire mee en heeft enkel gereageerd in een algemeen statement waarbij hij de vrouwen flagrante leugenaars noemt. De enige rechtszaak die momenteel loopt tussen Marilyn Manson en Evan Rachel Wood komt van de kant van Manson: hij klaagt Wood aan wegens laster.

De transformatie van Brian Warner naar Marilyn Manson komt in ‘Phoenix Rising’ kort aan bod, aan de hand van fragmenten uit zijn autobiografie. Hij had een slechte jeugd: gepest op zijn christelijke school, geslagen door zijn vader, klein gehouden door zijn moeder. Hij bekent in z’n boek ‘The Long Hard Road Out of Hell’ dat hij zijn moeder op een dag in elkaar heeft gemept, onder meer met een glazen fles. ‘Mensen die mishandeld werden, beginnen soms zelf te mishandelen,’ concludeert Wood. U bepaalt zelf hoezeer kunst van de kunstenaar te scheiden valt, maar ik persoonlijk zal nooit meer op dezelfde manier naar Marilyn Manson luisteren – als ik dat ooit nog doe.

Tien jaar na haar definitieve vertrek woont Evan Rachel Wood in een schuilhuis, doodsbang na de talloze doodsbedreigingen van Marilyn Manson en zijn fans. Vrienden en familieleden blijven geregeld slapen, zodat ze zich enigszins veilig kan voelen. Tijdens een ongedwongen interview met haar gezin valt een koelkastmagneet luidruchtig op de grond: haar broer kijkt nauwelijks op, maar zij springt in paniek en met angst in de ogen recht – een klein maar onthullend moment. De eerste aflevering van ‘Phoenix Rising’ heet ‘The Fall’, de tweede ‘Stand Up’. Evan Rachel Wood stáát ook op: ze komt met haar verhaal naar buiten, draagt bij tot het lopende FBI-onderzoek en wist zelfs de wet in California te veranderen met de Phoenix Act, die de verjaringstermijn van aanklachten over huiselijk geweld van drie naar vijf jaar optrekt.

‘Filthy Rich’ over Jeffrey Epstein, ‘Leaving Neverland’ over Michael Jackson, ‘Surviving R. Kelly’ en nu dus ‘Phoenix Rising’: het zijn belangrijke verhalen over misbruik die de laatste jaren via televisie verteld werden. Kijken om te begrijpen en hopelijk te vermijden.

‘Phoenix Rising’
Nu op Streamz