Rudi Vranckx, de Vlaamse David Attenborough, staat in ‘De eeuwige oorlog’ weer charmant iemands biotoop te verstoren

Mocht u het dit afgelopen jaar wat druk hebben gehad, bijvoorbeeld met het vanaf de zijlijn machteloos aankijken tegen energie-, begrotings-, onderwijs-, asiel-, stikstof- en andere crisissen, dan brengt de VRT u bij deze graag op de hoogte: er woedt een oorlog in Oekraïne. En waar wapengekletter weerklinkt, wappert de sjaal van Rudi Vranckx.

Terwijl Eén ’s lands meest knuffelbare oorlogscorrespondent in ‘Tussen oorlog en leven’ de loopgraven in jaagt met een bataljon bekende Vlamingen achter zich aan, stuurt Canvas Vranckx alleen op pad. Dit ter samenvatting van de geschiedenis die enkele recente oorlogen is voorafgegaan, voor wie anders het geknuffel en gemijmer op Eén niet kan volgen. Het resultaat heet ‘De eeuwige oorlog’ en is een klassieke combinatie van archiefmateriaal, interviews en beelden van een door de straten kuierende Vranckx.

Inhoudelijk valt weinig op dit programma aan te merken. Wat je aan geschiedenis in vierenvijftig minuten kunt proppen, wordt erin gepropt. De interviews zijn er met experts en getuigen, onder wie voormalig president Viktor Joesjtsjenko, burgemeester van Kiev Vitali Klytsjko en Eurosongfestivalwinnaar Ruslana, maar evenzeer met gewone burgers. Een mooi evenwicht.

Laten we het dan maar eens over de vorm hebben. Al vroeg in het programma wordt gesproken met een oude Oekraïner die vertelt over de Holodomor, het systematisch uithongeren van zijn landgenoten in de vroege jaren dertig. Uiteraard is hiervoor een tolk ingehuurd, die we niet te zien krijgen. Dat geeft het gesprek iets kunstmatigs, maar tot daaraan toe, die keuze valt te begrijpen. Vreemder wordt het wanneer Vranckx in beeld komt, veel groter dan de geïnterviewde, en meer dan zeer waarschijnlijk niet gezeten in dezelfde kamer. Dit laatste wordt wat later nog duidelijker, wanneer Vranckx professor Serhii Plokhy ondervraagt. In beide gevallen gebeurt dat op de wijze waarop je een slechte Zoom-verbinding te lijf gaat, een tikje te luid, een tikje te gearticuleerd, ietwat stuntelig ook. Storend. Waarom niet gewoon kiezen voor de monoloog, sowieso een stijlvoller regietechniek? Weg zijn de gekunstelde tussenkomsten, terug van nooit weggeweest de focus.

En waartoe dienen de beelden van een zich moeizaam op wandelen en een ingestudeerd tekstje tegelijk pogend te focussen Vranckx, speciaal wezen opnemen op verschillende plaatsen in het land maar te dicht tegen de camera aan lopend om daar als kijker iets van te zien? Beelden en interviews moeten aan elkaar worden gepraat, dat besef ik – nu, dat moeten ze niet, zo bewijst het voortreffelijke ‘TraumaZone’ van BBC-icoon Adam Curtis, maar alla –, toch moet dit ook zonder deze dure en al bij al overbodige tussendoortjes kunnen.

De meest waarschijnlijke verklaring is het willen uitspelen van het merk Rudi Vranckx, als ware hij een Vlaamse David Attenborough, die telkens, hoe charmant ook, toch maar weer een wezens biotoop staat te verstoren. Maar hoe smakeloos ik dat ook mag vinden, het is een noodzakelijk kwaad. Want zoals ik Rusland-kenner en Joe Pesci-kloon professor Stephen Kotkin dit weekend nog hoorde zeggen in een zoveelste voortreffelijk interview: als mensen niet geïnteresseerd zijn in geschiedenis, dan is het aan hen die het onderwijzen om die interesse aan te wakkeren. En als het van journalist tot merk verpoppen van Rudi Vranckx in combinatie met een tapijtbombardement aan dramatische muziek daartoe bijdraagt, dan is dat een goede zaak. Nu nog ‘Tussen oorlog en leven’ van het scherm geschoten krijgen.