‘Shirley’: als dát geen horror is, wat dan wel?

Je ziet Moss voor je ogen groeien.

Van Josephine Decker, met Elisabeth Moss, Odessa Young, Michael Stuhlbarg en Logan Lerman

Wie ooit haar novelle ‘The Haunting of Hill House’ heeft gelezen, of de gelijknamige miniserie op Netflix heeft gezien, weet dat Shirley Jackson angstaanjagende verhalen schreef. ‘Shirley’ duwt u binnen in de woonst van de schrijfster zélf - geen spookhuis, maar niettemin een beklemmend oord waar de atmosfeer zuur en venijnig smaakt, alsof ze vergiftigd is. Let wel: het betreft hier géén biopic, maar een sterk gefictionaliseerde vertelling die van start gaat wanneer twee jonge echtelieden, Rose en Fred, komen inwonen bij Shirley en haar echtgenoot Stanley, een professor die zijn studenten naar de folkzanger Lead Belly laat luisteren. De ambitieuze Fred, dromend van een post als hoogleraar, gaat aan de slag als Stanleys assistent, terwijl Rose, een aardig jong meisje, een handje helpt in het huishouden. En dat laatste blijkt nodig: Shirley, tegelijk geplaagd door de demon van de writer's block en geobsedeerd door de verdwijning van een 17-jarige studente, danst namelijk op het slappe koord tussen angst en waanzin. Misschien schuilt er wel een moordzuchtige vrouw in haar, of misschien is ze wel een heks die 's nachts padden opensnijdt en de ingewanden onder Roses bed legt! Wat vaststaat, is dat Shirley en Stanley er als twee parasieten een sardonisch genoegen in scheppen om allerlei manipulatieve spelletjes met het jonge koppel te spelen. Onder de oppervlakte krioelt het intussen van de verborgen emoties: onderdrukte seksuele verlangens, ingesnoerde vrouwelijkheid en de op springen staande frustraties van twee vrouwen die, zoals dat ging in de jaren 50, van hun mannen toestemming moeten krijgen om het huis te verlaten. Als dát geen horror is, wat dan wel?

Uit die ondergronds kolkende hunkeringen, die de stuwende kracht vormen van de twee vrouwelijke hoofdpersonages, laat regisseuse Josephine Decker, wier ronddwarrelende handgehouden camera mooi past bij het dromerige proza van Jackson, een broeierig drama oprijzen dat op het eind een wending neemt die niet zou misstaan in één van Jacksons spookverhalen. Twee sublieme vertolkingen schragen het drama: die van Michael Stuhlbarg, die hier eigenlijk een doortrapte versie neerzet van zijn archeologieprofessor uit ‘Call Me by Your Name’, en die van de verbazend goed op de échte Shirley lijkende Elisabeth Moss, sinds ‘The Handmaid’s Tale’ en ‘The Invisible Man’ bezig aan een indrukwekkende beklimming van de Col de la Meryl Streep. De acteurs drijven hun samenspel naar een hoogtepunt wanneer de professor met een glas wijn in de hand, en tot boosaardig genoegen van zijn echtgenote, het proefschrift van zijn verbouwereerde assistent begint neer te sabelen met dezelfde ijskoude moordlust waarmee een serial killer te werk gaat: zelfs George en Martha, de gifspuiers uit ‘Who's Afraid of Virginia Woolf?’, zouden 'm knijpen voor het venijn dat tijdens die tafelscène meesterlijk uit Stanleys keelgat opwelt.

Mooi meegenomen is dat deze film veel zin geeft om nog eens naar de comedyklassieker ‘Airplane!’ te kijken. En dat komt doordat wij dankzij ‘Shirley’ nu al urenlang met die iconische oneliner van Leslie Nielsen in het hoofd zitten: ‘Surely, you can't be serious?’ ‘I am serious. And don't call me Shirley.’