Silence

Geheiligd zij uw naam, Marty.

De nieuwe film van Martin Scorsese kreeg slechts één Oscarnominatie: die voor beste fotografie. Een groot onrecht, en opnieuw een bewijs dat men dat hele Oscar-gedoe niet mag zien als een hoogmis van de cinema, maar als een opgeklopt circus. In ‘Silence’, gebaseerd op een roman van Shusaku Endo die hij al achtentwintig jaar in zijn binnenzak meedraagt, vertelt Scorsese het verhaal van twee priesters (Andrew Garfield en Adam Driver) die in Japan op zoek gaan naar hun verdwenen mentor. Een levensgevaarlijke queeste: in het 17de-eeuwse Japan hadden de christenen het namelijk niet onder de markt. Bekeerlingen – meestal arme boeren – die weigeren hun geloof af te zweren worden door de Japanse inquisiteurs onderworpen aan gruwelijke folteringen met kokend water, of vastgebonden op kruisen en vervolgens prijsgegeven aan het opkomende tij. En ook het geloof van Father Rodrigues en Father Garupe zal tijdens hun odyssee door dat vreemde en wrede land duchtig op de proef worden gesteld. De vraag die ‘Silence’ in de groep gooit, is dan ook niet of ze in Japan aan dwergslingeren doen, maar wel: hoe kan een mens zijn geloof bewaren wanneer hij omgeven is door gruwel? Of, iets simpeler gesteld: ‘Verdorie, Heer, waar zijt Gij!?’

U merkt het: de toonaard van ‘Silence’ is helemaal anders dan die van ‘Goodfellas’ of ‘The Wolf of Wall Street’. Dit is geen film die het hart doet opspringen van vreugde, zoals ‘Hugo’, maar een film die aanzet tot diep medeleven, tot intense ontroering, en ja, zelfs tot contemplatie. Dit, beste vrienden en vriendinnen, is het werkstuk van een ouder wordende mens die zich stilaan bewust wordt van het Onvermijdelijke, die twijfelt, en die zoekend en tastend naar troost zoekt; het is de film van een man die moederziel alleen in een desolate vlakte staat en vertwijfeld zijn ogen naar de hemel wendt in de hoop het licht op zijn gezicht en zijn handen te voelen. Alsof hij zich daadwerkelijk in de genade Gods bevond, pakt Scorsese uit met prachtig gecomponeerde beeldkaders, en het beeld dat ons persoonlijk het diepst heeft getroffen, zit in de eerste helft: de in vaag flauw licht gefilmde close-up van het houten kruisje en de ineengestrengelde handen. Het klinkt misschien raar, maar op zulke momenten gaf ‘Silence’ ons de indruk dat we ons bínnen in een gebed bevonden.

En toch is ‘Silence’ niet Marty’s Ultieme Meesterwerk geworden. In de tweede helft zit hij iets te vaak uit hetzelfde wierookvat te putten, en wat ons betreft, mist Garfield de innerlijke gravitas om de geloofscrisis van zijn personage echt voelbaar te maken (eigenlijk hadden we liever Driver in Garfields gewaad gezien). Niettemin hopen we dat u – zelfs al bent u net als wij een goddeloze papenvreter – de pelgrimsreis naar ‘Silence’ zult aanvatten. We hopen uiteraard dat Scorsese het eeuwige leven is beschoren, maar mocht ‘Silence’, door één of andere grimmige speling van het lot, zijn allerlaatste film zijn, dan zullen we tenminste kunnen zeggen dat hij zijn geloof in de kracht van de cinema tot in de laatste snik is blijven belijden.