‘Somos’ op Netflix is een fraai eerbetoon aan de onschuldige slachtoffers van de war on drugs

De titels rijmen, in beide series is vooral Spaans te horen met af en toe een flard Engels, ze gaan over de strijd tussen de drugskartels en de Amerikaanse politie en ze verdienen evenveel sterren. Maar daar houden de gelijkenissen tussen ‘Somos’ en ‘Narcos’ ook op.

In het voorjaar van 2011 reden soldaten van het Mexicaanse Zetas-kartel door Allende, een dorpje met een dikke 20.000 inwoners op drie kwartier van de Amerikaanse grens, met maar één doel: wraak nemen op de personen die de organisatie hadden verlinkt bij de DEA, het Amerikaanse agentschap dat het voortouw neemt in de war on drugs, en bij iedereen die hen van dichtbij of veraf kende. Hoeveel slachtoffers er vielen, is nog steeds onduidelijk – de schattingen lopen uiteen van 28 tot ruim 300 mannen, vrouwen én kinderen – en het bloedbad kreeg nauwelijks ruchtbaarheid. Tot een journalist van ProPublica, een site voor onderzoeksjournalistiek, in 2017 met de hulp van tientallen getuigen alles zorgvuldig reconstrueerde en daarbij de schuld voor de slachting ook bij de DEA legde: die had de Mexicaanse politie namelijk op de hoogte gebracht van hun onderzoek, zonder er rekening mee te houden dat corrupte agenten alle informatie zouden doorgeven aan Miguel en Omar Treviño, de broers die aan het hoofd stonden van het kartel.

Rond de zaak-Allende zou je wellicht gemakkelijk een reeks zoals ‘Narcos’ kunnen brengen, waarin DEA-agenten maandenlang de broers-Treviño proberen te klissen tot ze bijna per ongeluk een telefoontje onderscheppen dat hen op het goede spoor zet. Maar dat was duidelijk niet de bedoeling van de makers van ‘Somos’: zij gebruikten de getuigenissen uit het ProPublica-artikel om het verhaal van de inwoners van Allende te vertellen, en te tonen hoe hun leven door het drama uit 2011 door elkaar werd geschud – en vaak ook werd beëindigd. Na de openingsscènes, waarin de gangsters in Allende aankomen en hun eerste slachtoffers maken, keert de serie drie maanden in de tijd terug en volgt enkele (fictieve) personages die zo goed en zo kwaad als het kan een bestaan proberen op te bouwen in het armoedige dorpje: er zijn jongeren die dromen van de eerste liefde, een koppeltje dat twijfelt of een tweede kind wel opportuun is, een vrouw die over haar scheiding heen probeert te raken, een prostituee die, hopend op een betere toekomst, geld verbergt achter een losse steen.

Zeker in de eerste afleveringen voelt ‘Somos’ – Spaans voor ‘wij zijn’ of ‘wij bestaan’ – wat aan als een lappendeken van onafgewerkte verhalen, een kroniek van het leven in Allende met slechts hier en daar een plotlijn die verband houdt met het aanstormende drama. De zoektocht van de DEA naar het kartel komt bijna zijdelings aan bod en is ook veruit het zwakste deel van de serie: de personages aan de Mexicaanse kant mogen dan grotendeels door niet-professionele acteurs worden gespeeld, die doen het stukken beter dan de Amerikanen uit Hollywood. Zo spannend of meeslepend als ‘Narcos’ wordt de reeks dus niet, maar ze toont mooi hoe de schaduw van het kartel al lang voor die zwarte dag boven het dorp hing. Bij een boer die op gespannen voet leeft met de dealers, wordt de veestapel vergiftigd; winkeliers worden in elkaar geslagen zonder dat iemand protesteert; brandweerlui krijgen te horen dat ze bij een bepaalde noodoproep niet hoeven uit te rukken – en de straf op het negeren van zo’n bevel is bijzonder zwaar, zo blijkt. De politie kijkt ondertussen de andere kant uit, als ze al niet actief meewerkt met het kartel.

De inwoners proberen om, kop in kas, hun eigen leven te leiden, maar er komt altijd wel een moment waarop hun pad dat van het kartel kruist. En als een Amerikaanse ambtenaar honderden kilometers verder dan informatie doorspeelt om indruk te maken op zijn oversten, kan dat ene moment hun doodvonnis betekenen, zoals te zien is in de bloedstollende zesde en laatste aflevering waarin de raid wordt gereconstrueerd. ‘Somos’ is zo een indrukwekkende aanvulling op series als ‘Narcos’, die het geweld in de drugshandel niet uit de weg gaan maar waar de doden meestal vallen onder degenen die er rechtstreeks bij betrokken zijn, en een mooi eerbetoon aan de onschuldige slachtoffers van de war on drugs.