Steve James: 'Als iemand onze problemen kan oplossen, zijn het wel die tieners in de elitescholen'

Vanaf 1989 filmde Steve James vijf jaar lang de mooiste documentaire ooit: 'Hoop Dreams', een drie uur durend coming-of-agedrama over twee Afro-Amerikaanse tieners die hun weg zoeken in het leven - en naar de basketring. Bijna dertig jaar later keerde James terug naar de setting van een Amerikaanse highschool, een microkosmos van de natie, voor een tiendelig portret van de jeugd die achter zijn hoek in Chicago opgroeit. 'America to Me' volgt twaalf studenten in een progressieve school en wordt al snel een dwarsdoorsnede van the good old US of A.

STEVE JAMES «Ik schrok. Zelf was ik in het middelbaar een regelrechte idioot, ik wist niet wat er gaande was in de wereld. Maar deze generatie is anders: ze vecht van kindsbeen af voor haar idealen en is niet op haar mondje gevallen - wat hun meningen ook mogen zijn.»

HUMO 'Deze generatie', zeg je, maar de jeugd uit 'America to Me' volgt les in een eliteschool.

JAMES «In documentairekringen is het bon ton om op zoek te gaan naar de verschoppelingen van de maatschappij. Zij hebben dramatische, krachtige verhalen. De kinderen die we volgen in 'America to Me' zijn niet zo. Integendeel, de leiders van morgen komen niet zelden uit gegoede middenklassescholen als Oak Park. En dus bijten mensen me weleens toe: 'Wat hebben die gelukzakken te klagen? De kids kilometers verderop, in de South of West Side van Chicago, moeten knokken om te overléven.' Maar dat is het net. Als de problemen die wij als natie in de ogen kijken érgens kunnen worden opgelost, dan wel in een progressief Utopia als Oak Park. En het is dus ook pas dáár - bij de mensen die op papier met hun gat in de boter zijn gevallen - dat je beseft hoe diep het racisme er in onze maatschappij zit ingebakken: het is geen kwestie van extremen, het is overal.»

HUMO Jij bent een witte kerel die documentaires maakt over racisme...

JAMES (knikt) «Vroeger dacht ik weleens: 'Ik woon al heel mijn leven in deze gemeenschap, ik mág deze verhalen brengen.' Nu weet ik dat ik het alleen kan door samen te werken met andere, jongere documentairemakers: 'America to Me' is een multicultureel project geworden, samen met Kevin Shaw, een Afro-Amerikaanse regisseur met een fantastisch palmares, Bing Liu, wiens 'Minding the Gap' de Documentaire van het Jaar was in 2018, en Rebecca Parish, die met 'Radical Grace' al even hoge ogen gooide.

»At the end of the day vind ik niet dat gekleurde filmmakers alleen gekleurde verhalen mogen brengen, en witte mannen alleen verhalen over witte mannen. Maar de conversatie moet wel, nu meer dan ooit, gevoerd worden: je mond houden is geen optie - wat voor onze tieners gelukkig geen probleem bleek te zijn (lachje).»

‘America to me’, Canvas, maandag 17 augustus, 20.25

Bekijk hier de trailer: