‘Swan Song’ op Apple TV: wat als een kloon je leven overneemt na je dood?

In de ontroerende sciencefictionfilm ‘Swan Song’, zopas verschenen op Apple TV, is het erg mooi om te zien hoe de debuterende Ierse regisseur Benjamin Cleary met minimale middelen duidelijk maakt dat we ons in een futuristische wereld bevinden. We zien géén opstijgende ruimteschepen of géén spinners tussen de wolkenkrabbers zoeven, zoals in ‘Blade Runner’, nee, we zien gewoon hoe een man op een trein een koffie zonder suiker en een chocoladereep krijgt aangeboden van een vriendelijk zelfrijdend hagelwit drankkarretje. Cool!

De man op de trein is Cameron (de puike Mahershala Ali won Oscars voor zijn bijrollen in ‘Moonlight’ en ‘Green Book’), een terminaal zieke grafisch ontwerper die in de wake van zijn onafwendbare dood een extreme beslissing heeft genomen. Om zijn geliefde Poppy (Naomi Harris) de pijn van het verlies te besparen, zal hij zichzelf in een laboratorium op een afgelegen eiland met behulp van revolutionaire technologie laten klonen.

‘Zelfs je kloon weet niet dat hij een kloon is’, vertrouwt zijn dokter (Glenn Close) hem toe. ‘Dit soort ingrepen wordt over enkele jaren even gewoon als een harttransplantatie.’ Of de ingreep wordt terugbetaald door het ziekenfonds, wordt ons niet verteld, maar het is wel zonneklaar dat de techniek bepaalde voordelen biedt: Cameron hoeft geen testament op te stellen en hoeft aan niemand te vertellen dat hij aan een dodelijke ziekte lijdt en binnenkort het tijdelijke met het eeuwige zal verwisselen. Neen, Cameron 2.0 neemt, als in een onmerkbare ruil, binnen zijn gezin gewoon zijn plaats in, waarna het leven doorgaat. Iedereen tevreden, toch?

Liefhebbers van meer actiegedreven sf-verhalen als ‘Replicas’ en ‘Total Recall’ zullen deze Apple Original wellicht te soft vinden, maar wij vinden het net mooi hoe Cleary zijn prikkelende basisidee gebruikt als vertrekpunt voor een ingetogen, sober en sereen drama dat veel stof tot nadenken biedt. Zou ú zo’n ingreep overwegen? Biedt het eigenlijk wel troost om te weten dat u verder zal leven in de gedaante van uw afgietsel? Vragen waar u achteraf even zoet mee zal zijn als met de kerstbûche.

Er valt af en toe ook te grinniken (check hoe de hond tegen de kloon begint te blaffen: honden maak je niets wijs!), maar wij werden vooral getroffen door de diepe melancholische kracht die door het verhaal stroomt. Zo heel af en toe schurkt ‘Swan Song’ zich té dicht aan tegen het pure melodrama, maar in de meest poëtische scènes lijkt het wel alsof Terrence Malick een handvol van zijn magische strooisel over de beelden heeft laten dwarrelen.

Eén van de mooiste momenten - spoileralarm! - vinden we terug in de tweede helft: gedreven door zijn verlangen om nog één keer zijn vrouw en zijn kind terug te zien, kan de door twijfels en wroeging geteisterde Cameron 1.0 het niet laten om tegen de orders van de dokter in het eiland te verlaten en om nog één keer naar zijn huis terug te keren, waar Cameron 2.0 intussen zijn plaats in het echtelijke bed heeft ingenomen. Wanneer Cameron ’s nachts het huis binnenglipt en oog in oog komt te staan met zijn identieke kloon, denk je héél even - gebrainwasht als we zijn door de conventies van de Amerikaanse actiecinema - dat er een kungfuduel tussen de twee heren zal losbarsten en dat ‘Swan Song’ zich alsnog zal ontpoppen tot een actieprent. Maar neen: Cleary blijft op de door hemzelf uitgezette melancholische koers, en wat volgt is een erg ontroerende slotscène. En ja, dan mógen de strijkers op de soundtrack tekeergaan, en dan mógen er tranen verschijnen in de ogen van het hoofdpersonage. En in de onze.