‘Take a Chance’: De documentaire over de Nederlandse stalker van Agnetha van ABBA mist één belangrijk ding: Agnetha van ABBA

Hartstocht, intrige én ABBA! ‘Take a Chance’ op Amazon Prime leek alles te hebben om een dijk van een documentaire te worden, maar helaas wordt het belangrijkste deel van die opsomming niet vervuld. In het verhaal over de Nederlandse ABBA-stalker zit gewoon te weinig ABBA: slachtoffer Agnetha Fältskog wou begrijpelijk niet meewerken, waardoor de kijker achterblijft met het eenzijdige standpunt van de ongevraagde achtervolger. Dat had niet gehoeven.

6 april 1974. Agnetha Fältskog, Björn Ulvaeus, Benny Andersson en Anni-Frid Lyngstad waterlooën zich op het negentiende Eurovisiesongfestival vrolijk in de harten van kijkend Europa. Zelf ben ik te jong om het beleefd te hebben, maar gelukkig werd het optreden in ‘Take A Chance’ bevestigd door vier onafhankelijke ‘ABBA-experten’ en zelfs één ‘ABBA-scholar’ - Björn mag weten wat het verschil is. Op diezelfde zesde april zat ook de achtjarige Gert van der Graaf met zijn vader en beste vriend Bram, een nietsvermoedende moerasschildpad, in een Nederlands gehucht aan de beeldbuis gekluisterd. Op dat moment ontbrandde in zijn hart een vuur dat vijf decennia lang helaas niemand kon blussen: naar eigen zeggen zou hij Agnetha nog honderdduizend keer de catwalk zien afdansen.

Wat begint als een koddige basisschool-crush - ‘Terwijl mijn zus vriendjes uitnodigde om te spelen, zat ik alleen op mijn kamer naast mijn radiootje. Hopend dat ze ABBA nog eens zouden spelen’ - ontaardt in een ziekelijke obsessie. Twintig jaar later trekt Van der Graaf naar Zweden en tikt hij een huisje op de kop, niet toevallig op amper 800 meter van zijn muze. Agnetha had zich ondertussen aan het publieke oog onttrokken na - oh ironie - ‘verschillende ontmoetingen met opdringerige fans’.

Al die verschillende stappen in een laakbaar verhaal worden voor de kijker voorgekauwd in het soort re-enactments waarvan we toch hadden afgesproken om ze in 2003 te laten. Zo zien we hoe Van der Graaf toch aan Faltskögs deur verschijnt met zijn vaderlandse specialiteiten, een bos tulpen en een blok Goudse ouwe - wie durft nog te zeggen dat romantiek dood is? De ‘Zweedse superster en rare Hollander’, zoals een Zweedse journalist hen treffend beschrijft, beginnen zelfs een relatie. Althans: volgens Van der Graaf zelf.

Als een donderslag bij niet zo heldere hemel, beslist Agnetha na twee jaar een punt achter hun ‘affaire’ te zetten. Wat wil je als je ‘man’ in de bioscoop zijn ogen niet van actrice Helena Borgström kan afhouden? Op dit punt in de film is Van der Graaf trouwens nog steeds soeverein aan het woord.

De ‘relatiebreuk’, die dan ook nog eens samenvalt met het treurig overlijden van schildpad Bram, laat Van der Graaf gebroken achter. En wat heb je dan als man nog te doen dan 350 brieven posten naar je Agnetha? Op al die jaren krijgt hij er slechts één enkele terug: ‘Laat me godverdomme met rust, Gert!’ Gert is helaas niet de man van de hints en leest: ‘Verschijn op kerstavond in mijn goed bewaakte tuin, alsjeblief’. Geen probleem, denkt hij. Wel een probleem, dacht zij. Het Zweedse politiekorps koos haar kant en flikkerde Van der Graaf per direct het land uit.

‘Uw verhaal is nogal ongeloofwaard… euhm, ongelooflijk, moet ik zeggen,’ hoor je Van der Graafs psycholoog zeggen in ‘Take A Chance’. De documentaire werkt dan ook toe naar één bepalende vraag: speelde de verhouding tussen Agnetha en Gert zich af in de werkelijke wereld of louter in het hoofd van de heftruckchauffeur? Het antwoord op die vraag zou je als kijker worst moeten wezen: het verschil tussen een stalkende fan en een stalkende ex vervaagt toch als de persoon in kwestie door je keukenraam tuurt.

Agnetha Faltskög zag het niet zitten om die traumatische periode te herbeleven en werkte niet mee aan de opnames. Ook haar dichte omgeving deed dat niet. Daardoor kijk je anderhalf uur lang door de ogen van de stalker. Dat Van der Graaf de hele tijd in een onheilspellende donkere ruimte zit en dat enkele deskundigen op de afgrijselijke impact van stalking hameren, zorgt niet voor genoeg tegengewicht.

Agnetha maakte de juiste keuze: haar stalker niet nóg een trofee gunnen door samen in een film te verschijnen. Helaas zal het Van der Graafs ziekelijke drang niet temperen. Door de psycholoog gevraagd of hun verhaal eindigt bij de veroordeling, zegt de Nederlander: ‘Ik zal er nooit écht klaar mee zijn.’ De laatste woorden die je wil horen van je ongewenste hovenier, zeker als die ondertussen zijn biezen pakt voor zijn jaarlijkse snoepreisje naar Zweden.