‘Telefacts NU: Vaccintwijfel’ op VTM kon de grootste misverstanden ophelderen, maar hoopvol werden we er niet van

Als ze mij vlak voor een basketbalmatch tussen Pieter Loridon en Pierre Van Damme zouden vragen om al mijn spaarcenten in te zetten op de winnaar, zou ik zonder enige twijfel kiezen voor de kerel die veertien jaar professioneel op een basketbalveld heeft gestaan. Maar wanneer ik moet beslissen of ik al dan niet een vaccin tegen covid-19 laat zetten, dat potentieel mijn leven en dat van anderen kan redden, ga ik luisteren naar de minzame vaccinoloog die alle wetenschappelijke studies daaromtrent heeft gelezen, en niet naar de ex-atleet die op sociale media zijn twijfels uit over de effectiviteit van zo’n spuitje.

Dat lijkt de logica zelve, maar voor drie Belgen op de tien is het dat niet, zo leerden we in ‘Telefacts NU’, waar men feit en fictie over de coronavaccins van elkaar zou proberen te scheiden. Uit een rondvraag blijkt dat twee Belgen op tien onder geen beding een vaccin willen laten inspuiten; eén Belg op de tien is nog in dubio. Eén van de vocaalste vaccintwijfelaars in Vlaanderen is Pieter Loridon, ex-basketballer, en bij het begin van de reportage zagen we hoe hij op Instagram van achter het stuur van zijn wagen de geplande grootscheepse vaccinatie in vraag stelde. Ook enkele andere antivaxers van over de hele wereld passeerden de revue, in filmpjes waarin heel snel de woorden ‘proefkonijnen’, ‘experiment op de bevolking’ of ‘massamoord’ vielen. Pierre Van Damme, vaccinoloog, mocht in de studio telkens reageren en duidelijk maken dat er geen wetenschappelijke evidentie is voor pakweg het idee dat de vaccins invloed hebben op de zwangerschap of dat er ‘foetussen van gedode geadopteerde kinderen’ in zijn verwerkt, zoals iemand met grote stelligheid beweerde.

Hoe schadelijk de verhalen op het internet zijn, werd pas echt duidelijk toen enkele mensen uit de zorgsector kwamen vertellen over hun reserves tegenover het vaccin, en daarbij vaak net dezelfde bewoordingen gebruikten als de influencers die complottheorieën spuien. ‘Telefacts NU’ was onder meer met een verborgen camera gaan filmen bij een paar huisartsen, toch net degenen die met de juiste wetenschappelijke informatie ongeruste burgers of twijfelaars over de streep zouden moeten trekken. Eén van hen noemde de coronacrisis ‘één groot circus’ en de farmaceutische industrie ‘even betrouwbaar als een verkoper van tweedehandswagens’. Een andere zei dat zeker voor jongeren een vaccin overbodig is en dat hij zelf meer geloofde ‘in de kracht van ons immuunsysteem’, er even aan voorbijgaand dat het principe van een vaccin net gestoeld is op datzelfde geloof. Het is toch een beetje alsof een garagist je zou aanraden om zeker geen auto met ABS aan te schaffen omdat je in geval van nood ‘beter op je gevoel kunt remmen’.

Als ik het vreemde intermezzo met de West-Vlaamse oplichter die je voor 400 euro een vaccin kon bezorgen dat zijn moeder uit het ziekenhuis had gestolen even buiten beschouwing laat, was er weinig mis met deze reportage: zowel Pierre Van Damme als dokter Isabel Leroux-Roels, eveneens vaccinoloog, konden uitgebreid uitleg geven over het onderzoek naar en de werking van de vaccins en de grootste misverstanden ophelderen, en dat reporter Thomas Van Hemeledonck meedeed als proefpersoon voor een studie, toonde dat je niet bang hoeft te zijn voor de prik. Als hij al effectief het vaccin heeft gekregen, dan is de enige bijwerking een grotere nood om voor de camera te gaan staan. Toch was ik op het einde niet bepaald optimistischer geworden. Het enige wat me hoopvol stemde, is de wetenschap, zoals naar voren gebracht door Van Damme, dat het zou moeten volstaan om het virus in te dijken wanneer 70 procent van de Belgen zich laat vaccineren, ook om de 30 procent die zich niet laat overtuigen veilig te houden.