‘The Investigation’ is misschien wel de beste Scandinavische misdaadserie ooit

Een excentrieke uitvinder lokt een mooie, jonge journaliste naar zijn onderzeeër, brengt haar om het leven en snijdt daarna haar lichaam in stukken die hij in de zee dumpt. Over de zogenaamde ‘duikbootmoord’ die in 2017 Denemarken en de rest van de wereld schokte, kon erg makkelijk een sensationele en bloederige reeks gemaakt worden. Maar het briljante, beheerste ‘The Investigation’ – van de mensen achter ‘Borgen’ – gaat alle gruwel uit de weg en groeit zo uit tot wat wel eens de beste misdaadserie kan zijn die ooit uit Scandinavië kwam.

(‘The Investigation’ loopt nu op Canvas en is integraal te bekijken op VRT NU)

Op 10 augustus 2017 stapt de Zweedse journaliste Kim Wall in de haven van Kopenhagen aan boord van de kleine duikboot UC3 Nautilus om een interview af te nemen van Peter Madsen, de man die het vaartuig eigenhandig heeft gebouwd. Wall zou een week later met haar vriend naar China vliegen om daar een nieuw leven op te bouwen maar omdat Madsen na lang aandringen uiteindelijk heeft toegezegd om met haar te spreken, besluit ze toch te gaan. ‘s Anderendaags moet Madsen uit zee gered worden nadat de Nautilus is gezonken, van Wall is geen spoor meer. Eerst zegt de uitvinder nog dat hij Wall enkele uren voordien aan wal heeft afgezet maar al snel blijkt dat de journaliste nooit aan land is gekomen én dat Madsen zelf zijn duikboot tot zinken heeft gebracht. In de weken en maanden die volgen komt mondjesmaat de vreselijke waarheid naar boven.

Veel misdaadreeksen - waargebeurd of niet - zetten graag de gruwelijke details extra in de verf en spelen in op onze fascinatie voor moordenaars en psychopaten. De zesdelige Deens-Zweedse dramaserie ‘The Investigation’ is een uitzondering: Madsen, of een acteur die hem speelt, komt nooit in beeld, hij wordt zelfs geen enkele keer bij naam genoemd en er zijn evenmin reconstructies van wat er zich aan boord van de Nautilus moet hebben afgespeeld of andere scènes waarin het lot van Wall in beeld wordt gebracht. ‘The Investigation’ toont in plaats daarvan hoe een onderzoeksteam onder leiding van Jens Møller, hoofd van de dienst moordzaken van Kopenhagen, en openbaar aanklager Jakob Buch-Jepsen minutieus probeert te achterhalen wat Wall is overkomen en hoe men gerechtigheid kan laten geschieden.

‘Een serie vol mensen in grijze hemden boven bureaus’, zo noemde hoofdrolspeler Søren Malling (vooral bekend van ‘The Killing’) het vooraf, en dat is niet overdreven. Er is weinig actie en veel overleg en bij een doorbraak kan er ternauwernood een simpel schouderklopje of flauwe glimlach van af. Elke goedkope sensatie wordt vermeden, wat geen geringe prestatie is aangezien in deze zaak eerst de romp van het slachtoffer is gevonden en duikers daarna wekenlang in de zee naar haar ledematen en hoofd moesten zoeken. Maar die onderkoelde aanpak levert geen saaie televisie op, integendeel: ‘The Investigation’ sleept je van bij het begin mee, zelfs al weet je de uitkomst van de zaak of kun je die makkelijk gaan opzoeken. En terwijl Madsen anoniem blijft, krijgt het lijden van de ouders van Kim Wall (die zelf ook hun volledige medewerking aan de serie hebben verleend) een belangrijke rol, op een even serene als doeltreffende manier. De scène waarin het koppel de computer van hun dochter bij de politie moet laten doorzoeken en trots foto’s begint te tonen van een reportage die zij ooit maakte, is ontroerender dan de meest dramatische huilbui.

Doordat ‘The Investigation’ focust op het werk van enkele gewone Denen en Zweden, ontbreekt ook dat andere ondertussen zo afgezaagde cliché uit misdaadseries, waarbij rechercheurs die aan een zaak werken tegelijk met hun eigen demonen moeten afrekenen. Hier zijn er geen agenten met een woelig privéleven of een traumatisch verleden, met een alcoholverslaving of een lichte vorm van autisme. Jens Møller is immer professioneel en empathisch, tegenover de ouders, zijn medewerkers en de pers, en het ergste wat hem overkomt is dat hij zo opgeslorpt raakt door het werk dat hij thuis vaak verstrooid en afwezig is. Ook Buch-Jepsen (Pilou Asbaek uit ‘Borgen’), de andere medewerkers, de duikers die meter per meter de zee afzoeken zijn allemaal normale mensen die hun job zo goed mogelijk proberen te doen, en op die manier uiteindelijk resultaat boeken. Het systeem werkt in ‘The Investigation’: misschien is dat een boodschap die we in deze tijden nog meer dan vroeger nodig hebben.

Om uit zo’n verschrikkelijke gebeurtenis toch een beklijvende en zelfs positieve reeks te puren, moet je van erg goeden huize zijn: ik kijk nu alvast nog meer uit naar dat nieuwe seizoen van ‘Borgen’ dat er volgend jaar moet aankomen.