‘The Trump Show: Downfall’ op BBC: ‘De president kon wél tegen zijn verlies, maar niet tegen bedrog’

‘Hij had een gevoel voor politieke show dat de wereld nog nooit gezien had en ook nooit meer zal zien,’ zo zei Nigel Farage bij het begin van ‘Downfall’, een documentaire over de laatste maanden van Donald Trump. Wat volgde, bewees waarom het tweede deel van zijn zin wellicht alleen maar goed nieuws kan zijn.

‘Downfall’ wordt op donderdag 28 januari om 0.30 herhaald op BBC 2 en is op donderdag 11 februari te zien op NPO 2 en op zondag 14 februari op Canvas

‘Downfall’ is een speciale aflevering van ‘The Trump Show’, de uitstekende driedelige reeks waarin een ploeg van de BBC vorig najaar het presidentschap van de oranje man wiens scrupules al even beperkt zijn als zijn woordenschat tegen het licht hield. Die serie stopte enkele weken voor de verkiezingen van 6 november en aangezien er sinds de stembusslag nog wel één en ander is gebeurd in de Verenigde Staten, zagen de makers zich genoodzaakt om een epiloog te draaien, waarvoor ze de titel ongetwijfeld niet geheel toevallig gingen halen bij Oliver Hirschbiegels film over de laatste dagen van Adolf Hitler.

De één uur durende documentaire trapte af in Arizona, waar Donald Trump een week voor de verkiezingen één van zijn vele meetings hield. Tussen de duizenden juichende fans zonder mondmasker stond daar ook Nigel Farage, de Britse politicus die zijn land uit de Europese Unie kreeg en een fervent aanhanger van Trump: dat de president op de tonen van ‘In the Air Tonight’ van Phil Collins op de tarmac was geland, volstond voor hem al om de kerel de grootste showman uit de politieke geschiedenis te noemen. Farage mocht in Arizona ook zelf even het podium op – nadat Trump hem al even grootmoedig had voorgesteld als de ‘king of Europe’ – en in een korte speech omschreef hij de president als ‘de moedigste persoon die hij ooit had ontmoet’.

Moedig genoeg om zijn verlies toe te geven was Trump dan weer niet en ‘Downfall’ toonde netjes maar wat voorspelbaar hoe de man met zijn verhalen over fraude de afgelopen maanden voor grappige (de persconferentie bij Four Seasons Total Landscaping!), verontrustende (zijn vraag aan de vertegenwoordiger van Georgia ‘om 11.780 stemmen te vinden’) en ronduit gevaarlijke (de bestorming van het Capitool) momenten heeft gezorgd. Het commentaar bij al die gebeurtenissen kwam vooral van enkele journalisten, opiniemakers en oud-medewerkers van Trump, onder wie de bijna onvermijdelijke Anthony Scaramucci, die in de zomer van 2017 tien dagen lang werkte als woordvoerder van Trump en sindsdien een lucratieve carrière heeft opgebouwd als ex-woordvoerder van Trump.

De opmerkelijkste getuigenissen kwamen van enkele mensen die na 6 november nog dicht bij Trump stonden, ofwel omdat ze deel uitmaakten van zijn verkiezingsteam, ofwel omdat ze, zoals pastoor Darrell Scott, bevriend zijn met de man. Elk van hen bleek bijzonder weinig spijt te hebben van hoe alles gelopen is en gingen, hoezeer de situatie ook geëscaleerd is, erg licht over de leugens waarmee Trump zijn aanhang heeft opgestookt. Dat hij meteen over fraude sprak, was volgens hen geen strategische beslissing, ook al had Trump dat maanden van tevoren aangekondigd en liet hij het woord al in 2016 vallen in een debat met Hillary Clinton als reden waarom hij van háár zou verliezen. Zij geloofden dat het vooral de teleurstelling was die hem daartoe aanzette, dat hij – zoals hij in een telefoontje aan Scott had verteld – ‘wel tegen zijn verlies kon maar niet tegen het feit dat hij bedrogen werd’.

Niemand – ook Farage niet – vond het daarom nodig om Trump af te vallen of te zeggen dat hij de boel had proberen te belazeren. Het dichtst in de buurt kwam een medewerker van zijn campagne die vertelde dat in de entourage van Trump gaandeweg het besef wel groeide dat ‘er geen bewijzen waren’ voor wat de president en zijn steeds waanzinniger theorieën in het rond spuiende advocaat Rudy Giuliani claimden. Maar dat is natuurlijk nog iets anders dan toegeven dat het hele verhaal op niets was gestoeld. Maggie Vandenberghe, een vrouw die meeliep in één van de vele protesten, geloofde in ieder geval nog altijd dat Trump had gewonnen ‘als elke wettelijke stem was geteld’ en vroeg zich met tranen in de ogen af wat er met haar land zou gebeuren als Trumps triomf teniet werd gedaan. ‘Downfall’ bewees op zijn minst dat die laatste vraag relevant blijft, zelfs nu de ex-president het veld heeft moeten ruimen.