‘Vranckx’ in Alaska: kook eens een Eskimo

Zullen we het, om de sfeer er weer wat in te brengen, nog eens over de klimaatopwarming hebben? In de laatste ‘Vranckx’ van het seizoen meet ‘nomade’ Jan De Deken de temperatuur op in Alaska, de staat die ooit – those were the days – synoniem stond met het soort extreme vrieskou waar geen driedubbel thermisch ondergoed tegen was opgewassen.

JAN DE DEKEN «Door een combinatie van weerfenomenen warmt in Alaska de aarde ongeveer drie keer zo snel op als het wereldwijde gemiddelde, en dat is er echt overal zichtbaar. Ik ben er bijvoorbeeld de Exit Glacier op getrokken: ooit een gigantische gletsjer, dat zie je al aan de bordjes met jaartallen die ze hebben neergezet op de plekken tot waar de gletsjer op dat moment kwam. Het eerste bordje, met het jaartal 1815 erop, staat op kilometers afstand van waar de gletsjer nu begint. In twee eeuwen tijd heeft de Exit Glacier zijn naam dus bijna waargemaakt, en het zal niet eens zo lang meer duren voordat-ie volledig weg is: de meeste wetenschappers zijn het erover eens dat Alaska, en bij uitbreiding het hele noordpoolgebied, tegen 2050 ijsvrij zal zijn in de zomer.»

HUMO Niet moeilijk als het er vorige zomer bijna 38 graden werd.

DE DEKEN «Klopt, ja. Tijdens het draaien van mijn reportage heb ik een tijdlang gelogeerd bij een Inuitleider. Zijn zoon vertelde me dat de thermometer afgelopen zomer tot ieders verbazing 100 graden Fahrenheit had aangegeven: ‘Daarmee kook je een Eskimo!’ Ik dacht: daar kook je óns zelfs mee. Zulke hoge temperaturen creëren veel problemen en gevaren voor de mensen daar: de zeespiegel stijgt, de kust erodeert en de permafrost ontdooit – wat letterlijk de vaste bodem onder de mensen hun huizen wegneemt. En de Inuit krijgen af te rekenen met rivieren – hun belangrijkste snelwegen – die te laat dichtvriezen. Ze kunnen er dus niet meer op, of riskeren hun leven door dat wel te doen. En zo komt hun voedselbevoorrading in het gedrang.»

HUMO Valt het tij nog te keren?

DE DEKEN «Volgens de wetenschap alleszins niet in de komende decennia. De schade valt alleen maar te beperken. Da’s het beangstigende aan die IPCC-rapporten: ze schetsen meerdere toekomstperspectieven, maar geen enkel is positief. Niet voor Alaska, en evenmin voor ons.

»Het is natuurlijk niet meer dan logisch dat alle aandacht op dit moment naar de oorlog gaat, al blijft de kans dat Poetin atoombommen op ons gooit relatief klein. Terwijl: de kans dat we de komende decennia in België met natuurrampen te maken gaan krijgen zoals die van vorig jaar in Wallonië, of zelfs erger, is 100 procent.»

Vranckx: Smeltend land
Canvas, zaterdag 9 april, 20.10